नेहरू संग्रहालयाचे नाव बदलण्यावरून राजकीय वाद ;  जाणून घ्या आहे प्रकरण आणि  संग्रहालयाचा इतिहास

केंद्र सरकारने नेहरू स्मारकाचे (NMML) नाव बदलले आहे. आता NMML चे नाव बदलून PM Museum and Library (PMML) करण्यात आले आहे. स्वातंत्र्यदिनी नाव बदलण्याची औपचारिकता करण्यात आली. मोदी सरकारच्या या निर्णयामुळे काँग्रेस पक्ष चांगलाच संतापला आहे.

    केंद्र सरकारने नेहरू स्मारकाचे (NMML) नाव बदलले आहे. आता NMML चे नाव बदलून PM Museum and Library (PMML) करण्यात आले आहे. स्वातंत्र्यदिनी नाव बदलण्याची औपचारिकता करण्यात आली. मोदी सरकारच्या या निर्णयामुळे काँग्रेस पक्ष चांगलाच संतापला आहे. काँग्रेस नेते याला पंडित जवाहरलाल नेहरूंचा वारसा पुसण्याचा प्रयत्न म्हणत आहेत. त्याचबरोबर या निर्णयाचा बचाव करताना सरकारने आपली बाजू मांडली आहे.
    काँग्रेसचे ज्येष्ठ नेते जयराम रमेश यांनी म्हटले आहे की, मोदींमध्ये भीती आणि  असुरक्षितता प्रचंड आहे. विशेषत: जेव्हा भारताचे पहिले आणि सर्वात जास्त काळ पंतप्रधान असलेल्या नेहरूंचा विचार केला जातो तेव्हा त्या गोष्टी स्पष्टपणे दिसतात. जयराम यांनी आरोप केला की त्यांचा (भाजप) एकमेव अजेंडा नेहरू आणि नेहरूवादी वारसा नाकारणे, बदनामी करणे आणि हानी पोहोचवणे आहे.
    PMML कार्यकारी परिषदेचे उपाध्यक्ष ए सूर्य प्रकाश यांनी काँग्रेसच्या टीकेवर स्पष्टीकरण दिले आहे. जर कोणी नेहरू मेमोरियल म्युझियम अँड लायब्ररी (NMML) मध्ये आला तर तो नक्कीच तीन मूर्ती भवन बघेल असे त्यांनी म्हटले आहे. नेहरूंची मंदिरे, हिराकुड धरण, नागार्जुन सागर धरण, इन्स्टिटय़ूट ऑफ टेक्नॉलॉजी उभारून आधुनिक भारताबद्दलचे त्यांचे विचार आम्ही कसे प्रदर्शित केले ते येथे तुम्हाला दिसेल. नियोजन आयोग – पंतप्रधान म्हणून 17 वर्षांच्या कार्यकाळात त्यांनी या राष्ट्राच्या जीवनातील विविध पैलूंमध्ये केलेले अभूतपूर्व कार्य आता प्रदर्शित होत आहे, असे ते म्हणाले.
    दिल्लीतील लोकांनी हे काम यूपीकडून शिकून घेतले
    समाजवादी पक्षाचे अध्यक्ष अखिलेश यादव यांनीही सरकारच्या या निर्णयावर निशाणा साधला आहे. दिल्लीतील जनता उत्तर प्रदेशातून नाव बदलाचे राजकारण शिकल्याचे त्यांनी म्हटले आहे. येथे एकना स्टेडियम आहे, ज्याला भगवान विष्णूचे नाव देण्यात आले. अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या नावाने केले. त्याबद्दल आमच्या मनात कोणतीही नाराजी नाही. त्यांच्या बटेश्वर गावातही विद्यापीठ उभारले असते तर आम्हाला आनंद झाला असता. त्यांच्या घराण्यातील लोक आणि त्यांना सुरुवातीच्या काळात राजकारणात पुढे ढकलणार्‍यांनाही मान मिळाला असता, असे ते म्हणाले.
    जूनमध्येच हा निर्णय घेण्यात आला
    1. नेहरू मेमोरियल म्युझियम अँड लायब्ररी (NMML) सोसायटीच्या 16 जून 2023 रोजी झालेल्या विशेष बैठकीत नाव बदलण्याचा निर्णय घेण्यात आला. संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांच्या अध्यक्षतेखाली ते समाजाचे उपाध्यक्ष देखील होते. नेहरू मेमोरियलचे नाव बदलून आता पीएम म्युझियम आणि लायब्ररी करण्यात आले आहे.
    2. नेहरू मेमोरियल म्युझियम अँड लायब्ररी (NMML) ही भारत सरकारच्या सांस्कृतिक मंत्रालयाच्या अंतर्गत असलेली एक स्वायत्त संस्था आहे, जी दिल्लीतील तीन मूर्ती मार्गावर आहे, जिथे देशातील पत्रकार, लेखक, संशोधन करणारे विद्यार्थी नेहरूंच्या काळातील सरकारांबद्दल जाणून घेऊ शकतात.
    3. या सोसायटीमध्ये एक अध्यक्ष आणि 29 सदस्य आहेत. सोसायटीचे अध्यक्ष पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आहेत आणि 29 सदस्यांमध्ये केंद्रीय मंत्री अमित शाह, निर्मला सीतारामन, धर्मेंद्र प्रधान, जी किशन रेड्डी, अनुराग ठाकूर यांच्यासह अनेक मोठ्या नावांचा समावेश आहे. हे भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांचे घर होते, जिथे त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला.
    पंतप्रधानांना समर्पित करण्याचा निर्णय घेतला
    एडविन लुटियन्सच्या इम्पीरियल कॅपिटलचा भाग म्हणून 1929-30 मध्ये भारतात ब्रिटिश राजवटीत हे कॉम्प्लेक्स बांधले गेले. हे  मूर्ती हाऊस भारतातील कमांडर-इन-चीफचे अधिकृत निवासस्थान होते. ऑगस्ट 1948 मध्ये, हे स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांचे अधिकृत निवासस्थान बनले, जेथे पंडित जवाहरलाल नेहरू 27 मे 1964 पर्यंत 16 वर्षे राहिले. पंडित नेहरूंच्या निधनानंतर तत्कालीन सरकारने हे संकुल देशाच्या पहिल्या पंतप्रधानांना समर्पित करण्याचा निर्णय घेतला.
    एस राधाकृष्णन यांनी राष्ट्राला समर्पित केलेले तीन मूर्ती भवन
    14 नोव्हेंबर 1964 रोजी, नेहरूंच्या 75 व्या जयंतीदिनी, तत्कालीन राष्ट्रपती एस. राधाकृष्णन यांनी राष्ट्राला तीन मूर्ती भवन समर्पित केले आणि नेहरू स्मारक संग्रहालयाचे उद्घाटन केले. दोन वर्षांनंतर, संस्थेचे व्यवस्थापन करण्यासाठी NMML सोसायटीची स्थापना करण्यात आली आणि तेव्हापासून ती तशीच आहे.
    162 व्या बैठकीत आस्थापनेला मान्यता देण्यात आली
    रिपोर्ट्सनुसार, 2016 मध्ये पीएम मोदींनी नेहरू मेमोरियल हे भारताच्या सर्व पंतप्रधानांना समर्पित संग्रहालय म्हणून उभारण्याचा विचार केला होता. NMML च्या कार्यकारी परिषदेने 25 नोव्हेंबर 2016 रोजी 162 व्या बैठकीत याला मान्यता दिली. आता हा प्रकल्प पूर्ण झाला आहे. काँग्रेसच्या विरोधाला न जुमानता, नेहरू मेमोरियल म्युझियम आणि लायब्ररी कॉम्प्लेक्समध्ये पंतप्रधानांचे संग्रहालय बांधण्यात आले आणि 21 एप्रिल 2022 रोजी पंतप्रधान मोदी यांच्या हस्ते त्याचे उद्घाटन करण्यात आले. मात्र माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांनीही पंतप्रधान मोदींना पत्र लिहून या कल्पनेवर चिंता व्यक्त केली होती.