vladimir putin

युक्रेनसोबतच्या युद्धामुळे जगापासून एकाकी पडलेला रशिया भारतावर FATF (फायनान्शियल अॅक्शन टास्क फोर्स) मध्ये सहकार्य करण्यासाठी दबाव आणत आहे. ब्लूमबर्गच्या वृत्तानुसार, रशियाने म्हटले आहे की, जर भारताने रशियाला FATFच्या 'ब्लॅक लिस्ट' किंवा 'ग्रे लिस्ट'मध्ये समाविष्ट होण्यापासून वाचवले नाही, तर ते भारतासोबतचे संरक्षण आणि ऊर्जा करार संपुष्टात आणतील.

    युक्रेनसोबतच्या युद्धामुळे जगापासून एकाकी पडलेला रशिया भारतावर FATF (फायनान्शियल अॅक्शन टास्क फोर्स) मध्ये सहकार्य करण्यासाठी दबाव आणत आहे.(Russia’s threat to India)ब्लूमबर्गच्या वृत्तानुसार, रशियाने म्हटले आहे की, जर भारताने रशियाला FATFच्या ‘ब्लॅक लिस्ट’ किंवा ‘ग्रे लिस्ट’मध्ये समाविष्ट होण्यापासून वाचवले नाही, तर ते भारतासोबतचे संरक्षण आणि ऊर्जा करार संपुष्टात आणतील.
    FATF (फायनान्शियल अॅक्शन टास्क फोर्स) ही एक आंतरराष्ट्रीय संस्था आहे जी आंतरराष्ट्रीय आर्थिक गुन्हे रोखण्याचा प्रयत्न करते. FATF च्या काळ्या किंवा ग्रे लिस्टमध्ये समाविष्ट असलेल्या देशावर देखरेख वाढवली जाते आणि दिलेली आर्थिक मदत थांबवली जाते.
    ब्लूमबर्ग या वृत्तसंस्थेच्या वृत्तानुसार पडद्यामागे रशिया भारतासह ग्लोबल साउथच्या अनेक देशांना FATF यादीतून वाचवण्यासाठी दबाव आणत आहे. युक्रेनसोबतच्या युद्धामुळे फायनान्शियल अॅक्शन टास्क फोर्स जूनमध्ये रशियाचा ‘ब्लॅक लिस्ट’ किंवा ‘ग्रे लिस्ट’मध्ये समावेश करू शकते, असे बोलले जात आहे. या अहवालात म्हटले आहे की, रशिया भारताला आर्थिक एकाकीपणापासून वाचवण्यासाठी संरक्षण आणि ऊर्जा करार संपवण्याची धमकी देत ​​आहे.
    FATF ने फेब्रुवारी 2023 मध्ये रशियाचे सदस्यत्व रद्द केले. रशियाचे सदस्यत्व रद्द करताना FATF ने म्हटले होते की, रशियाची युक्रेनमध्ये सुरू असलेली लष्करी कारवाई FATF च्या मूलभूत तत्त्वांच्या विरुद्ध आहे. रशियाची युक्रेनमध्ये सुरू असलेली कारवाई प्रक्षोभक असल्याचेही एफएटीएफने म्हटले होते. FATF सदस्यत्व रद्द केल्यापासून रशियाचा ब्लॅक लिस्ट किंवा ग्रे लिस्टमध्ये समावेश करण्याचा आग्रह धरत आहे.
    रशियाचा इशारा
    अहवालानुसार, या महिन्याच्या सुरुवातीला रशियन राज्य एजन्सीने भारतीय समकक्षांना चेतावणी दिली होती की जर FATF ने रशियाला काळ्या यादीत किंवा ग्रे लिस्टमध्ये समाविष्ट केले तर त्याचे ऊर्जा, संरक्षण आणि वाहतूक क्षेत्रात खूप गंभीर परिणाम होतील. नाव न सांगण्याच्या अटीवर रशियन अधिकाऱ्याने सांगितले की, “हा एक अतिशय गंभीर आणि संवेदनशील मुद्दा आहे. हा एक प्रकारचा रशियाकडून अनपेक्षित आणि नकारात्मक परिणामांचा इशारा आहे.”
    रशियन एजन्सीने एफएटीएफचे पाऊल राजकीय आणि बेकायदेशीर असल्याचे म्हटले आणि भारताला विरोध करण्याचे आवाहन केले. रशियालाही ग्रे लिस्टमध्ये टाकले तर ते भारतासाठी अडचणीचे कारण ठरेल, असे त्यांनी म्हटले आहे. मात्र, भारताने या इशाऱ्यांना प्रतिसाद दिला की नाही हे अद्याप स्पष्ट झालेले नाही. याशिवाय रशिया किंवा भारताकडून अद्याप कोणतेही अधिकृत वक्तव्य आलेले नाही.
    भारतावर काय परिणाम होईल
    युक्रेन युद्धामुळे अमेरिकेसह अनेक पाश्चिमात्य देशांनी रशियावर यापूर्वीच अनेक निर्बंध लादले आहेत. सध्या रशियावर सर्वाधिक निर्बंध आहेत. यानंतर रशियाने आपली अर्थव्यवस्था टिकवून ठेवण्यासाठी चीन, भारत आणि तैवानसारख्या देशांशी संबंध सुधारण्याचा प्रयत्न केला आहे. तथापि, जर FATF ने रशियाला काळ्या यादीत टाकले, तर या देशांना रशियाबरोबर व्यवसाय करणे देखील कठीण होईल. यामुळे रशियन अर्थव्यवस्था कोसळू शकते.
    या प्रकरणाची माहिती असलेल्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, रशियाने इशारा दिला आहे की जर रशियाचा ‘ग्रे लिस्ट’मध्ये समावेश झाला तर रशियाला भारताला शस्त्रास्त्र पुरवठा आणि इतर प्रकल्पांवरील वचनबद्धतेची पूर्तता करणे कठीण होईल. नाव न सांगण्याच्या अटीवर अधिकाऱ्याने सांगितले की, युद्धाच्या सुरुवातीपासूनच रशियाने FATF बैठकीत भारताला मदतीचे आवाहन केले आहे. यापूर्वी मे महिन्यातही रशियाने भारत FATFचा विश्वासार्ह सदस्य असल्याचे म्हटले होते. पण रशियाच्या निलंबनाला भारताने विरोध केला नाही हे खेदजनक आहे.
    FATF ने रशियाला काळ्या किंवा ग्रे यादीत टाकल्यास, तेल कंपनी रोझनेफ्ट आणि नायरा एनर्जी लिमिटेड यांच्यातील द्विपक्षीय सहकार्यावर परिणाम होऊ शकतो. रशियन शस्त्रास्त्रे आणि लष्करी उपकरणांच्या निर्यातीबरोबरच संरक्षण क्षेत्रातील तांत्रिक सहकार्यालाही धोका निर्माण होऊ शकतो. फेब्रुवारीमध्ये एरो इंडिया 2023 प्रदर्शनात नवीन संयुक्त विमान वाहतूक प्रकल्पांसाठी रशियन प्रस्ताव सादर करण्यात आले. हा प्रकल्पही शिल्लक राहू शकतो. भारताच्या कुडनकुलम अणुऊर्जा प्रकल्पातील तंत्रज्ञान आणि ऊर्जा सहकार्यही संपुष्टात येऊ शकते.
    भारत आणि रशिया यांच्यात मजबूत व्यावसायिक भागीदारी
    अहवालानुसार, रशिया भारताला FATF यादीत समाविष्ट होण्यापासून वाचवण्यासाठी ज्या प्रकारे दबाव आणत आहे ते अत्यंत संवेदनशील आहे. रशिया हा भारताला सर्वात मोठा शस्त्रास्त्र निर्यात करणारा देश आहे. याशिवाय, आर्थिक निर्बंध आणि किंमत मर्यादा लागू असूनही, भारत रशियाकडून सवलतीच्या किमतीत प्रचंड प्रमाणात कच्चे तेल खरेदी करत आहे. मात्र, आर्थिक निर्बंधांमुळे निर्माण झालेल्या पेमेंटच्या समस्येमुळे भारत रशियाकडून आवश्यक शस्त्रे खरेदी करू शकत नाही.
    FATF म्हणजे काय?
    FATF ची स्थापना 1989 मध्ये पॅरिस G-7 शिखर परिषदेदरम्यान झाली. ही एक आंतर-सरकारी संस्था आहे. आंतरराष्ट्रीय आर्थिक व्यवस्थेतील गुन्हेगारी रोखणे आणि दहशतवादाला आळा घालणे हे त्याचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. भारत 2006 मध्ये निरीक्षक दर्जासह त्याचे सदस्य झाला. 2010 मध्ये, भारत त्याचा कायम सभासद बनले