कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील प्रतिपदा तिथीला गोवर्धनाची पूजा (Goverdhan Puja 2023) करण्याची परंपरा आहे. या दिवशी घरोघरी अन्नकूट अर्पण केल्यामुळे या तिथीला अन्नकूट असे म्हणतात. दिवाळीच्या दुसऱ्या दिवशी गोवर्धन पूजेचा सण साजरा केला जातो मात्र यावेळी अमावस्या तिथी दोन दिवसांवर असल्याने 14 नोव्हेंबरला गोवर्धन पूजा साजरी केली जात आहे. या दिवशी गोवर्धन पर्वत (गिरीराज जी) आणि श्रीकृष्णाचे रूप असलेल्या गायीच्या पूजेला विशेष महत्त्व आहे. गोवर्धन, वृंदावन आणि मथुरेसह संपूर्ण ब्रिजमध्ये या दिवशी अन्नकूट महोत्सव मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. कार्तिक प्रतिपदा ते कार्तिक पौर्णिमेपर्यंत मंदिरांमध्ये अन्नकूट उत्सव सुरू असतो. या वेळी कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील प्रतिपदा तिथी सोमवार, १३ नोव्हेंबर रोजी दुपारी २:५६ वाजता सुरू होत असून, १४ नोव्हेंबर, मंगळवारी दुपारी २:३६ वाजता समाप्त होईल.
या दिवशी जो कोणी भक्त भगवान गिरीराजांची आराधना करेल, त्याच्या घरात सुख-समृद्धी नांदेल आणि भगवान श्रीकृष्णाचे रूप असलेल्या गिरीराज महाराजांचा आशीर्वाद संपूर्ण कुटुंबावर राहतो, अशी धार्मिक श्रद्धा आहे. असे मानले जाते की या दिवशी भगवान गोवर्धनची पूजा केल्याने जीवनातील सर्व संकटे दूर होतात. गोवर्धनच्या पूजेने आर्थिक समस्या आणि अडचणी दूर होतात आणि धन, संतती आणि सौभाग्य प्राप्त होते.
गोवर्धन पूजा करण्यासाठी सर्वप्रथम घराच्या अंगणात शेण टाकून गोवर्धनाचा आकार तयार करा. यानंतर रोळी, तांदूळ, खीर, बताशा, पाणी, दूध, पान, केशर, फुले, दिवा लावून भगवान गोवर्धनाची पूजा करावी. यानंतर कुटुंबासह श्रीकृष्णाच्या रूपात गोवर्धनाची सात प्रदक्षिणा करा. या दिवशी भगवान गोवर्धनाची खऱ्या मनाने पूजा केल्याने आणि गूळ आणि तांदूळ गायींना खाऊ घातल्यास भगवान श्रीकृष्णाचा आशीर्वाद कायम राहतो, अशी श्रद्धा आहे. या दिवशी गायीची पूजा केल्याने सर्व पापे दूर होतात आणि मोक्ष प्राप्त होतो.
धार्मिक मान्यतेनुसार, द्वापर युगात जेव्हा इंद्र क्रोधित होऊन मुसळधार पाऊस पाडला तेव्हा श्रीकृष्णाने गोकुळातील लोकांचे आणि गायींचे रक्षण करण्यासाठी आणि इंद्राचा अभिमान मोडण्यासाठी आपल्या करंगळीवर गोवर्धन पर्वत उचलला. त्याचे सुदर्शन चक्र, ब्रज लोकांवर पाऊस पडला, पावसाचा एक थेंबही पडला नाही, सर्व गोप-गोपिका त्याच्या सावलीत सुरक्षित राहिल्या. तेव्हा ब्रह्माजींनी इंद्राला सांगितले की, श्रीकृष्णाने पृथ्वीवर जन्म घेतला आहे, त्याच्याशी वैर करणे योग्य नाही. तेव्हा श्रीकृष्णाच्या अवताराबद्दल कळल्यावर इंद्रदेवाला आपल्या कृत्याची खूप लाज वाटली आणि त्यांनी भगवान श्रीकृष्णाची क्षमा मागितली.
