रुपया कोसळला, डॉलरने मोडले सर्व विक्रम! सामान्य माणसावर थेट फटका (photo-social media)
Rupee vs Dollar: अमेरिकन डॉलरच्या तुलनेत रुपया दररोज घसरत आहे, प्रति डॉलर 90.14 चा विक्रमी नीचांक आहे. हा रुपयाचा सर्वकालीन नीचांक आहे. ही घसरण अशा वेळी झाली आहे जेव्हा भारताचा जीडीपी वेगाने वाढत आहे. रिझर्व्ह बँकेची एमपीसी बैठक देखील सुरू झाली आहे. अशा परिस्थितीत, रिझर्व्ह बँक रुपयाबाबत मोठी पावले उचलू शकते. हे पाहणे महत्वाचे ठरणार आहे.
सततच्या रुपयाच्या घसरणीदरम्यान, सामान्य नागरिक प्रश्न विचारत आहेत की, भारतीय चलन इतके कमकुवत कशामुळे झाले आणि त्याचा सामान्य जनतेवर काय परिणाम होईल. रुपयाच्या कमकुवत होण्याची तशी तीन प्रमुख कारणे आहेत. यामध्ये अमेरिकन डॉलर, परदेशी गुंतवणूकदारांची माघार आणि कच्च्या तेलाच्या किमतींचा परिणाम यांचा समावेश आहे.
हेही वाचा : Todays Gold-Silver Price: रुपया कोसळताच वाढले सोने-चांदीचे भाव, जाणून घ्या सविस्तर
१) डॉलरची ‘सुपर पॉवर’
सर्वात मोठे आणि महत्त्वाचे कारण म्हणजे अमेरिकन डॉलर. जेव्हा अमेरिकन फेडरल रिझर्व्ह व्याजदर कपातीला विलंब होऊ शकतो असे संकेत देते, तेव्हा गुंतवणूकदार सुरक्षिततेसाठी अमेरिकन डॉलरकडे वळतात. जेव्हा डॉलर मजबूत होतो तेव्हा भारतीय रुपयासह उदयोन्मुख बाजारातील चलने स्वाभाविकपणे कमकुवत होतात. २०२५ मध्ये व्याजदर कपातीच्या अपेक्षांवर आधारित बाजारपेठ सतत चढ-उतार होताना दिसले. प्रत्येक वेळी अपेक्षा बदलतात तेव्हा रुपया त्यांच्यासोबत चढ-उतार होतो.
२) परदेशी गुंतवणूकदारांची माघार
परदेशी गुंतवणूकदार हा शेअर बाजारासाठी एक संवेदनशील घटक आहे. जेव्हा परदेशी निधी भारतीय इक्विटी किंवा बाँडमधून पैसे काढतात तेव्हा ते रुपये विकतात आणि त्याऐवजी डॉलर खरेदी करतात. डॉलरची ही वाढलेली मागणी स्वाभाविकपणे भारतीय रुपयाचे मूल्य खाली ढकलते.
३) कच्च्या तेलाच्या किमतींचा परिणाम
भारत ८५% पेक्षा जास्त कच्च्या तेलाची आयात करतो. जेव्हा जागतिक तेलाच्या किमती वाढतात किंवा जेव्हा रुपया आधीच कमकुवत असतो तेव्हा आपले आयात बिल वाढते. याचा अर्थ आयातीसाठी आपल्याला अधिक अमेरिकन डॉलर्सची आवश्यकता असते, ज्यामुळे भारतीय रुपयावर आणखी दबाव येतो. कच्च्या तेलाच्या किमतीत थोडीशी वाढ झाली तरी रुपया चिंताग्रस्त होतो.
या परिस्थितीत आरबीआय रुपया घसरू देत नाही, तर तो अतिशय काळजीपूर्वक व्यवस्थापित करत आहे. आरबीआयची रणनीती किंमत बिंदू स्थिर करणे नाही तर त्यावर नियंत्रण ठेवणे आहे. मात्र, या सगळ्याचा थेट परिणाम सामान्य माणसापासून ते सरकार आणि उद्योगांपर्यंत सर्वांवर होतो. आयात सर्वप्रथम महाग होते, कारण भारत कच्चे तेल, वायू, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि यंत्रसामग्री यासारख्या अनेक वस्तू डॉलरमध्ये खरेदी करतो. यामुळे पेट्रोल, डिझेल, वाहतूक आणि दैनंदिन वस्तूंच्या किमती वाढू शकतात. परदेश प्रवास, परदेशी शिक्षण आणि पैसे पाठवणे देखील महाग होते. दुसरीकडे, कंपन्यांसाठी कच्चा माल महाग होतो, ज्यामुळे उत्पादनांच्या किमती वाढू शकतात आणि इंधन महागाई होऊ शकते.
