किती मोठा विध्वंस करू शकते ‘दाना’ चक्रीवादळ? जाणून घ्या कशी तयार होतात ही वादळे

बंगालच्या उपसागरातून निर्माण झालेल्या दाना या वादळाचा फटका पश्चिम बंगाललाही बसणार आहे. जाणून घ्या चक्री वादळे का येतात, त्याचे नाव 'दाना' कोणी ठेवले, त्याचा अर्थ काय आणि हे चक्रीवादळ किती विध्वंस आणू शकते?

दाना हे चक्रीवादळ आज 24 ऑक्टोबरच्या रात्री ओडिशाच्या किनारपट्टीवर धडकणार आहे. बंगालच्या उपसागरातून निर्माण झालेल्या या वादळाचा फटका पश्चिम बंगाललाही बसणार आहे. दोन्ही राज्यांमध्ये अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. जाणून घ्या चक्री वादळे का येतात, त्याचे नाव ‘दाना’ कोणी ठेवले, त्याचा अर्थ काय आणि हे चक्रीवादळ किती विध्वंस आणू शकते?

चक्रीवादळ दानाने आपला प्रभाव दाखवायला सुरुवात केली आहे. ते गुरुवारी रात्री उशिरा ओडिशाच्या किनारपट्टीवर धडकेल. बंगालच्या उपसागरातून निर्माण झालेल्या या चक्रीवादळाचा प्रभाव पश्चिम बंगाललाही बसणार आहे. ते पुढे सरकत आहे. दोन्ही राज्यांमध्ये अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. 500 हून अधिक गाड्या रद्द करण्यात आल्या आहेत. ओडिशा आणि बंगालमध्ये 16 तासांसाठी उड्डाणांवर बंदी घालण्यात आली आहे. दोन्ही राज्यांतील लोकांना धोक्याच्या क्षेत्रातून बाहेर पडण्यास सांगण्यात आले आहे. धोका लक्षात घेता एनडीआरएफची टीम तैनात करण्यात आली आहे.

आता प्रश्न असा पडतो की चक्री वादळे का येतात, त्याला ‘दाना’ असे नाव कोणी दिले आणि बंगालच्या उपसागरातून निर्माण झालेले हे चक्रीवादळ किती विध्वंस आणू शकते?

चक्री वादळे का येतात?

ब्युरो ऑफ मेट्रोलॉजीनुसार, चक्रीवादळ विशिष्ट परिस्थितीत तयार होते. जेव्हा समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तापमान 26.5 अंश ओलांडते आणि वारे समुद्रातून वरच्या दिशेने येऊ लागतात तेव्हा हे घडते. हे उष्ण वारे वर येतात आणि खाली कमी दाबाचे क्षेत्र तयार होते. जसजसा वेळ जातो तसतसे सभोवतालच्या वाऱ्यांमुळे कमी दाबाच्या क्षेत्रातील दाब वाढतो. त्यामुळे चक्रीवादळ होण्याची परिस्थिती निर्माण होते. चक्रीवादळ काही दिवस किंवा काही आठवडे टिकू शकते.

दानाचा अर्थ काय, हे नाव कोणी दिले?

ऑगस्टमधील आसन चक्रीवादळानंतर, गेल्या दोन महिन्यांत भारतीय किनारपट्टीवर धडकणारे दाना हे दुसरे वादळ आहे. वादळांना नाव देण्याची व्यवस्थाही आहे. जागतिक हवामान संघटना (WMO)/युनायटेड नेशन्स इकॉनॉमिक अँड सोशल कमिशन फॉर आशिया आणि पॅसिफिक अंतर्गत वर्ष 2000 मध्ये त्यांचे नामकरण सुरू झाले.

या गटात बांगलादेश, भारत, मालदीव, म्यानमार, ओमान, श्रीलंका, पाकिस्तान आणि थायलंड यांचा समावेश आहे.  2018 मध्ये इराण, कतार, सौदी अरेबिया, संयुक्त अरब अमिराती आणि येमेन या आणखी पाच देशांचा समावेश करण्यात आला. हे देश वादळांना स्वतःची नावे देतात. या देशांनी आपापल्या बाजूने वादळांची नावे सुचवली आहेत. WMO ने देशांनी दिलेल्या नावांची यादी ठेवली आहे. त्यामुळेच वादळ येण्यापूर्वीच त्याचे नाव काय असेल हे ठरविले जाते. ही यादी दर सहा वर्षांनी बदलली जाते.

हे देखील वाचा : चक्रीवादळ ‘दाना’मुळे विमानसेवेला फटका; भुवनेश्वर, कोलकाता विमानतळांवरील उड्डाणं ठप्प

कसे पडले नाव? 

सध्या चर्चेत असलेला ‘दाना’ हा शब्द अरबी भाषेतून घेतलेला आहे. याचा अर्थ ‘उदारता’ असा होतो. हे नाव कतारने दिले आहे.
दाना किती विध्वंस आणू शकेल? वादळाचा परिणाम दोन्ही राज्यात दिसून येत आहे. जोरदार वारे वाहत आहेत. काही ठिकाणी पाऊस पडत आहे. बीबीसीच्या अहवालात ओडिशातील भारतीय हवामान विभागाच्या संचालक मनोरमा मोहंती म्हणतात की, चक्रीवादळ दानाने प्राणघातक रूप धारण केले आहे. ते उत्तर-पश्चिम दिशेने सरकत आहे.

वादळाची दिशा

दाना वादळ गुरुवारी 24 ऑक्टोबर रोजी पहाटे 2 वाजता ओडिशाच्या किनारपट्टीवर धडकणार आहे. हवामान विभागाने दिलेल्या माहितीनुसार, ओडिशाच्या उत्तरेकडील भागातून हे वादळ ताशी 120 किलोमीटर वेगाने पुढे जाईल. भागात 30 सेमी पर्यंत पाऊस पडू शकतो. ओडिशातील 14 जिल्ह्यांतील 10 लाख लोकांना एका ठिकाणाहून दुसरीकडे हलवण्यात आले आहे, यावरून वादळ किती विध्वंस घडवू शकते. दानाचा प्रभाव फक्त ओडिशा आणि पश्चिम बंगालपुरता मर्यादित नसून, छत्तीसगडच्या मध्य, दक्षिण आणि उत्तर भागातही हा परिणाम दिसून येईल. अनेक भागात जोरदार वारे वाहतील. पाऊस पडेल.

दोन्ही राज्यात तयारी पूर्ण झाली आहे. ओडिशा आपत्ती निवारण दल (ODRF), ओडिशाने राष्ट्रीय आपत्ती निवारण दल (NDRF) आणि अग्निशमन दलाच्या 288 तुकड्या तैनात केल्या आहेत. 25 ऑक्टोबर रोजी राज्यातील 14 जिल्ह्यांतील शाळा आणि महाविद्यालये बंद राहणार आहेत. सरकारी कर्मचाऱ्यांच्या सुट्या रद्द करण्यात आल्या असून ओडिशा उच्च न्यायालय 25 ऑक्टोबरपर्यंत बंद राहणार आहे