77 वर्षानंतर महाराष्ट्रातील ‘या’ गावात पहिल्यांदाच मतदान केंद्रावर होणार मतदान

महाराष्ट्रातील असं एक गाव, जेथे ग्रामस्थ पिण्याचे पाणी दऱ्या-खोऱ्यातील चेलम्यातूनच मिळवून आपली भूक-तहान भागवितात. मात्र आता याच गावात 77 वर्षानंतर मतदान केंद्रावर मतदान करणं शक्य होणार आहे.

भारताला स्वातंत्र्य मिळून 77 वर्षे झाली. तरीही महाराष्ट्रात असं एक गाव आहे, जेथ अद्याप मतदान केंद्र उपलब्ध झाले नव्हते. एवढ्या वर्षांत महाराष्ट्रातील नांदेड जिल्ह्यातील एकही गाव आजपर्यंत नकाशात येऊ शकलेले नाही. ते गाव म्हणजे नांदेड जिल्ह्यातील ‘वाघदरी’ गाव. या गावातील किनवट तालुक्यातील 300 रहिवासी स्थायिक आहेत. देशाच्या महसूल नकाशावर हे गाव अस्तित्वात नाही. दरम्यान हे गाव तेलंगणा आणि महाराष्ट्राच्या मधोमध वसलेले आहे. ज्याला महाराष्ट्र किंवा तेलंगणा दोघेही आपले मानत नाहीत.

गावकऱ्यांनी विचारले, सांगा आम्ही कोठून आहोत? त्यांनी सांगितले की ते तेलंगणा सीमेवरील सातमाळा पर्वतरांगेतील सागवान जंगलात राहतात. तेलंगणाने त्यांना सोडून दिले आणि महाराष्ट्राने त्यांना कधीच स्वीकारले नाही, असा दावा आहे.

या गावातील नागरिक पहिल्यांदाच मतदान करणार

गेल्या निवडणुकीपर्यंत हे गावकरी हवामान आणि प्राण्यांच्या हल्ल्यांना तोंड देत दोन तासांहून अधिक काळ चालत जवळच्या जलधारा गावात जाऊन मतदान करायचे. पण 20 नोव्हेंबर रोजी ते प्रथमच त्यांच्या गावातील मतदान केंद्रावर सरकारकडून मान्यता मिळण्याच्या आणि दीर्घकाळापासून प्रलंबित असलेल्या जमिनीच्या हक्काच्या नव्या आशेने मतदान करतील.

हे सुद्धा वाचा: महाराष्ट्रात निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर काँग्रेसची मोठी कारवाई, 28 बंडखोर उमेदवारांची पक्षातून हकालपट्टी

किनवट विधानसभा मतदारसंघांतर्गत येणाऱ्या किनवट तालुक्याच्या उपविभागीय अधिकारी कवळी मेघना यांनी सांगितले की, वाघदरी येथील मतदान केंद्राला भारत निवडणूक आयोगाने मान्यता दिली आहे. आव्हानात्मक डोंगराळ प्रदेश आणि आजूबाजूला असलेले घनदाट जंगल पाहता त्यांनी हा निर्णय घेतला आहे. वाघदरीमध्ये 190 पात्र मतदार आहेत आणि आता त्यांच्या गावात एक मतदान केंद्र आहे. ग्रामपंचायत 35 किमी अंतरावर आहे आणि कोणत्याही निवडणुकीत मतदान करण्यासाठी 10 किमी चालतो. सर्वात जवळचा पक्का रस्ता तीन तासांच्या चालण्याच्या अंतरावर आहे.’

कोणत्याही सुविधाही नाही

या गावातील ग्रामस्थांनी सांगितले की, त्यांच्याकडे जमिनीच्या मालकीची कागदपत्रे नाहीत आणि पिण्याच्या पाण्याची पाइपलाइनही नाही. ‘आम्ही आमच्या जमिनीची कागदपत्रे मागितली तेव्हा त्यांनी आम्हाला सांगितले की आम्ही (महसूल) नकाशावर नाही. आम्ही तेलंगणाचे आहोत की महाराष्ट्राचे ते आम्हाला सांगा, असे सांगितले. शेवटी एका सरकारी अधिकाऱ्याने सांगितले की, आम्ही महाराष्ट्राचे आहोत. जर आपल्याला मूलभूत अधिकार नसतील तर याचा काहीच अर्थ नाही. 7/12 उतारा सारख्या जमिनीच्या नोंदी आम्हाला सरकारी मदतीसाठी पात्र बनवतील.’

1992 मध्ये पहिली जिल्हा परिषद शाळा

शिक्षक सिद्धेश्वर विश्वनाथ हे सरकारशी संपर्काचे एकमेव प्रस्थापित ठिकाण आहे. ते 16 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या इस्लामपूर येथे राहतात आणि ते त्यांच्या दुचाकीवरून जलधारा येथे जातात आणि नंतर 2 ते 3 तास चालत या एका खोलीच्या, अभ्रक पत्र्याच्या छताच्या शाळेत सात विद्यार्थ्यांसह पोहोचतात. चौथ्या इयत्तेनंतर, मुले मोठ्या शाळेत जाण्यासाठी लांबचा प्रवास करतात आणि अनेक, विशेषतः मुली, आव्हानात्मक प्रवासामुळे शाळा सोडतात.

महिलांसाठी कठीण

घरपोच प्रसूतीपासून ते पिण्याच्या पाण्यासाठी दररोज चालण्यापर्यंतचा त्रास महिलांना सहन करावा लागतो. अकरावीनंतर शाळा सोडलेल्या माया काळेसाठी शाळेत जाणे धोक्याचे होते.’हा एक लांब आणि असुरक्षित प्रवास होता आणि माझ्या आई-वडिलांना माझी काळजी होती, म्हणून त्यांनी माझे लग्न केले. मला एक मुलगा आहे आणि मला आशा आहे की तो अभ्यास करेल आणि नोकरी करेल.

घरी डिलिव्हरी, उपचार उपलब्ध नाही

ज्येष्ठ नागरिक सरस्वती वरवटे यांनी सांगितले की, बहुतांश स्त्रिया घरीच बाळंत होतात आणि आपत्कालीन परिस्थितीत त्यांना तात्पुरत्या स्ट्रेचरवर ओढ्यात नेले जाते. जवळच्या रस्त्यावर जाण्यासाठी अवघड भागातून अडीच तासांचा प्रवास करावा लागतो. ते म्हणाले की आमचा एकमेव पाण्याचा स्त्रोत एक किलोमीटर अंतरावर नाला आहे. इथे प्रचारासाठी कोणी येत नाही आणि आम्ही मतदान का करतो हे आम्हाला माहीत नाही. पण आपण परिवर्तनाच्या अपेक्षेने मतदान करतो. पण जो कोणी जिंकेल, आम्हाला माहित आहे की आम्ही एकटे आहोत.

वाघदरी ग्रामस्थांच्या मतदार ओळखपत्रावरील पत्ते कुप्ती आणि जलधारा गावांचे आहेत. वाघदरीच्या नोंदी गोळा करण्यासाठी किनवटमधील एका पथकाने आदिलाबाद आणि हैदराबादला भेट दिली, पण फारसे काही साध्य झाले नाही. ड्रोन वापरून विस्तृत सर्वेक्षण करण्यात आले आणि गावाचा नकाशा तयार करण्यात आला आणि फेब्रुवारी 2024 मध्ये सरकारला प्रस्ताव सादर करण्यात आला. एकदा नकाशा मंजूर झाल्यानंतर, 7/12 जमिनीच्या मालकीची कागदपत्रे गावकऱ्यांना दिली जाऊ शकतात, अधिकाऱ्यांनी सांगितले. महसूल नकाशात समाविष्ट केल्यावर वाघदरी हे 3,084 हेक्टर क्षेत्रफळ असलेले नांदेड जिल्ह्यातील सर्वात मोठे गाव असेल.

हे सुद्धा वाचा: शिंदेंच्या दोन मंत्र्यांसह ८ जणांना परत यायचं होतं; त्या दिवशी मातोश्रीवर नक्की काय घडलं?