हिमालयातील अभ्यासात मानवाच्या उत्क्रांतीबद्दल ‘ही’ आश्चर्यजनक बाब आली समोर; जाणून घ्या सविस्तर

आधी आदिम माणूस... मग माणूस, आता माणूस काय होत आहे? मानवी शरीरात सतत बदल होत असतात. मानव सतत विकसित होत आहे. हिमालयातील लोकांवर नुकत्याच करण्यात आलेल्या एका अभ्यासात ही बाब समोर आली आहे.

आधी आदिम माणूस… मग माणूस, आता माणूस काय होत आहे? मानवी शरीरात सतत बदल होत असतात. मानव सतत विकसित होत आहे. हिमालयातील लोकांवर नुकत्याच करण्यात आलेल्या एका अभ्यासात ही बाब समोर आली आहे. हा अभ्यास तिबेटमधील लोकांवर करण्यात आला. माणसं कशी बदलत आहेत ते जाणून घ्या. माकड, एप, आदिम माणूस आणि मग मानव. ही उत्क्रांती होती. म्हणजे शाश्वत विकास. सोप्या भाषेत याचा अर्थ सतत विकास. ही भौगोलिक परिस्थिती, हवामान आणि भौतिक गरजांनुसार घडते. मैदानी प्रदेशात राहणारे लोक जेव्हा पर्वतावर जातात तेव्हा त्यांना उंचीच्या समस्या का येतात?

तर डोंगरावर राहणाऱ्या लोकांच्या बाबतीत असे घडत नाही. तुम्हाला श्वासोच्छवास घेणे अधिक अवघड होते. आणि श्वास घेण्यास अधिक अडथळा निर्माण होतो. पाच किलो वजन उचलतानादेखील तुम्ही धडपडू लागता. ते गॅस सिलेंडर घेऊन अनेक किलोमीटर उंचीवर चढतात. अलीकडेच शास्त्रज्ञांनी तिबेटमध्ये राहणाऱ्या लोकांचा अभ्यास केला. अनेक धक्कादायक खुलासे झाले.

मैदानाच्या तुलनेत तिबेटच्या पर्वतांमध्ये ऑक्सिजनची कमतरता आहे. मैदानी भागात राहणाऱ्या लोकांना डोंगरात श्वास घेण्यास त्रास होतो. हायपोक्सिया होतो. पण गेल्या दहा हजार वर्षात डोंगरावर राहणाऱ्या लोकांच्या शरीरात भौगोलिक परिस्थिती आणि हवामानानुसार बदल होत गेले.

हे देखील वाचा : माउंट एव्हरेस्टची उंची का सतत वाढत आहे? काय सांगते याबाबत विज्ञान

कोणत्या समस्यांना तोंड द्यावे लागते?

अमेरिकेच्या केस वेस्टर्न युनिव्हर्सिटीच्या मानववंशशास्त्रज्ञ यांच्या मते, तिबेटच्या लोकांनी 10 हजार वर्षांमध्ये त्यांच्या उच्च उंचीच्या निवासी क्षेत्राशी जुळवून घेतले आहे. त्याचे शरीर विकसित झाले आहे. ते राहतात त्या उंचीवर, मैदानी भागातील लोकांना डोकेदुखी, जास्त दाब, कानात हवेचा दाब इत्यादी समस्यांना तोंड द्यावे लागते. पण ते लोक तसे करत नाहीत. कारण त्यांनी या गोष्टींशी जुळवून घेतले आहे. सवय झाली आहे.

शरीरातील बदल

तिबेटच्या लोकांच्या शरीरात अनुवांशिक बदल झाले आहेत, ज्यावरून हे दिसून येते की मानव हा एकमेव प्राणी कसा आहे, ज्याने वेगवेगळ्या भौगोलिक परिस्थितीनुसार आपल्या शरीराला अनुकूल केले आहे. किंवा उत्क्रांत झाला आहे. तिबेटच्या लोकांच्या शरीरात असे अनुवांशिक बदल झाले आहेत, ज्यामुळे त्यांना कमी ऑक्सिजन पुरवठ्यातही काम करण्याची क्षमता आणि ताकद मिळते. त्यांच्या श्वसन प्रणाली आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी प्रणालीने त्यानुसार स्वतःला अनुकूल केले आहे. ही उत्क्रांती आहे.

हे देखील वाचा : अवकाळी पावसामुळे हिमालयीन प्रदेशातील दुर्मिळ वनौषधींच्या उत्पादनाला धोका; नामशेष होण्याच्या मार्गावर

डोंगरावर जन्मलेल्या मुलांमध्ये शारीरिक बदल 

डोंगरावर जन्मलेल्या मुलांमध्ये नवीन क्षमता विकसित झाल्या आहेत, त्यामुळे डोंगरावर जन्मलेल्या मुलांच्या जनुकांमध्येही हा बदल दिसून येईल. ते पर्वतांनुसार तयार झाले आहेत. हा जनुकीय बदल त्याच्या शरीरात झाला आहे. त्यामुळे डोंगरात ज्या महिला गर्भवती होतात किंवा बाळंत होतात, त्यांची मुलेही याच पद्धतीने जन्माला येतात. त्यांना डोंगरावरील हवामानाची पर्वा नाही. अशा प्रतिकूल परिस्थितीत जगण्याची जनुकीय क्षमता या मुलांमध्ये विकसित झाली आहे. हा अभ्यास नुकताच प्रोसिडिंग्स ऑफ द नॅशनल ॲकॅडमी ऑफ सायन्सेसमध्ये प्रकाशित झाला आहे