Independence Day 2024 :राष्ट्रध्वज हाताळण्याचे नियम आणि कायदे माहिती आहेत का? काय आहे शिक्षा? जाणून घ्या

स्वातंत्र्यदिनानिमित्त नेक लोक तिरंग्यासोबत फोटो, व्हिडिओ आणि अनेक प्रकार करू बघतात. मात्र तिरंग्यासंबंधित तुम्हाला काही कायदे आणि नियम माहिती आहेत का? यांचे उल्लंघन केल्यास तुमच्यावर कठोर कारवाई होऊ शकते. हे नियम आणि कायदे लक्षात ठेवणे आवश्यक आहे

आज 15 ऑगस्ट म्हणजेच भारताचा राष्ट्रीय सण. हा दिवस भारताचा स्वातंत्र्यदिन म्हणून देशभरात मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. 1947 साली याच दिवशी ब्रिटिशांच्या गुलामीतून भारताची सुटका झाली होती. तेव्हापासून हा दिवस दरवर्षी स्वातंत्र्यदिन म्हणून साजरा केला जातो. स्वातंत्र्याच्या लढ्यात ज्या थोर व्यक्ती, सैनिकांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली, त्यांना श्रद्धांजली अर्पण केली जाते, याच्याच निमित्ताने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी स्वातंत्र्यदिनी देशवासियांना प्रत्येक घराघरात तिरंगा मोहिमेत सहभागी होण्याचे आवाहन करत आहेत. 9 ऑगस्टपासून सुरू झालेली ही मोहीम 15 ऑगस्टपर्यंत सुरू असेल. यानिमित्त आम्ही तुम्हाला राष्ट्रध्वज फडकावणे आणि त्याचा वापर करण्याशी संबंधित नियम आणि कायदे सांगणार आहोत. हे माहिती तुम्हाला माहिती असायलाच हवेत अथवा यातील कोणत्याही नियमाचे उल्लंघन केल्यास तुम्हाला कठोर शिक्षा होऊ शकते.

राष्ट्रध्वज फडकावण्यामागे काय नियम आहेत?

• भारतीय राष्ट्रध्वज फडकवणे/वापरणे/प्रदर्शन करणे राष्ट्रीय सन्मानाचा अपमान प्रतिबंधक कायदा, 1971 आणि भारतीय ध्वज संहिता, 2002 द्वारे शासित आहे
• यानुसार कोणत्याही सार्वजनिक/खाजगी संस्था किंवा शैक्षणिक संस्थेचा कोणताही सदस्य कोणत्याही दिवशी आणि कोणत्याही प्रसंगी राष्ट्रध्वज फडकवू शकतो
• जेव्हाही राष्ट्रध्वज फडकवला जाईल, तेव्हा भगवा पट्टा सर्वात वर असायला हवा
• जर कोणी ध्वज उभारत असेल तर तिरंग्याचा भगवा पट्टा उजव्या बाजूला असेल म्हणजेच समोरच्या व्यक्तीच्या डाव्या बाजूला असायला हवा

या गोष्टी ध्यानात असूद्यात

• भारतीय ध्वज संहितेच्या कलम 2.2 नुसार देशातील कोणताही सामान्य नागरिक हा आपल्या घरी राष्ट्रध्वज फडकवू शकतो
• जेव्हा जेव्हा राष्ट्रध्वज प्रदर्शित केला जातो, तेव्हा तो आदराच्या स्थितीत आणि व्यवस्थित ठेवायला हवा
• ज्या वेळी राष्ट्रध्वज फडकवला जाईल, तेव्हा त्याचा पूर्ण सन्मान करायला हवा
• राष्ट्रध्वज योग्य ठिकाणी ठेवला पाहिजे. ध्वज जमिनीवर किंवा कोणत्याही अस्वच्छ ठिकाणी ठेवता कामा नये, याची विशेष काळजी घ्यावी
• नियमांनुसार राष्ट्रध्वज कोणत्याही वस्तूंचे वितरण करण्यासाठी वापरता येत नाह, याची दक्षता घ्यावी
• राष्ट्रध्वज जमिनीला किंवा पाण्यात स्पर्श होणार नाही याची काळजी घ्यावी
• कोणत्याही कार्यक्रमात एखादे टेबल झाकण्यासाठी किंवा व्यासपीठ झाकण्यासाठी याचा वापर केला जाऊ शकत नाही
• ध्वज संहितेनुसार, राष्ट्रध्वज एकाच स्तंभावर इतर कोणत्याही ध्वजांसह फडकता कामा नये
• त्याचबरोबर , विकृत किंवा घाणेरड्या अवस्थेत राष्ट्रध्वज प्रदर्शित करू नये

हेदेखील वाचा – Independence Day 2024: 77 की 78 भारत नक्की कोणते वर्ष साजरा करत आहे? यावर्षीच्या स्वातंत्र्य दिनाची थीम, जाणून घ्या

नियमांचे उल्लंघन केल्यास कोणती शिक्षा होते?

राष्ट्रध्वजाशी संबंधित नियमांचे उल्लंघन केल्यास शिक्षेची तरतूद राज्यघटनेत करण्यात आली आहे. यानुसार जर तुम्ही राष्ट्रध्वज उलटा चुकीच्या पद्धतीने आणि विकृत अवस्थेत फडकवताना आढळल्यास राष्ट्रीय सन्मानाचा अपमान प्रतिबंधक कायदा, 1971 च्या कलम 2 मध्ये संविधान आणि राष्ट्रगीत यासारख्या भारतीय राष्ट्रीय चिन्हांचा अपमान रोखण्याच्या उद्देशाने शिक्षेची तरतूद करण्यात आली आहे. यानुसार, दंड आणि तीन वर्षांपर्यंतची शिक्षा ठोठावण्यात येऊ शकते.