Thailand vs Cambodia : ‘या’ एका हिंदू मंदिरामुळे पेटले कंबोडिया-थायलंड युद्ध; पहा शिवमंदिराचे खास फोटो

कंबोडिया आणि थायलंडमध्ये एका शिवमंदिरावरून वाद सुरू आहे. त्यामुळे दोन्ही देशांमध्ये युद्धासारखी परिस्थिती निर्माण झाली आहे. या मंदिराचे नाव प्रेह विहार आहे.

प्रीह विहियर असे या मंदिराचे नाव असून हे मंदिर 11 व्या शतकात बांधले गेले. कंबोडिया आणि थायलंड दोन्ही देशाचे त्यावर दावा करतात. प्रीह विहियर मंदिर हे ख्मेर साम्राज्याच्या राजांनी बांधले होते. कंबोडियन लोक अजूनही स्वतःला ख्मेर लोकांचे वंशज मानतात.

थायलंड आणि कंबोडियासह संपूर्ण आजूबाजूचा परिसर ख्मेर साम्राज्याच्या ताब्यात होता. पूर्वी सियाम म्हणून ओळखले जाणारे थायलंड बहुतेक वेळा ख्मेर साम्राज्याच्या अधीन होते. आग्नेय आशियात ख्मेर राजांनी त्यांच्या राजवटीत अनेक मंदिर संकुल बांधले. समुद्रात अंगकोर वाट मंदिर आणि प्रीह विहियर मंदिर देखील समाविष्ट आहे. कारण ख्मेर राजांचा मुख्य धर्म हिंदू होता.

1863 मध्ये, कंबोडियन राजा नोरोडोमने प्रामुख्याने सियामी वर्चस्वापासून वाचण्यासाठी फ्रेंच संरक्षित दर्जाची मागणी केली. चार वर्षांनंतर, सियामच्या राजाने ख्मेर साम्राज्याच्या उत्तरेकडील आणि पश्चिमेकडील भाग, ज्यामध्ये प्रीह विहियरच्या आसपासचा परिसर समाविष्ट होता, ताब्यात घेतला. मोठ्या प्रादेशिक सवलतींच्या बदल्यात कंबोडियावरील आपला अधिपत्याचा दावा सोडून दिला.

1907 मध्ये, फ्रेंच अधिकाऱ्यांनी एक सर्वेक्षण केले आणि पाणलोट रेषेपासून वेगळी झालेली सीमा दर्शविणारा नकाशा काढला आणि संपूर्ण ओह विहार प्रदेश कंबोडियाच्या बाजूने ठेवला. 1941 मध्ये, थायलंडने जपानसोबतच्या युद्धकाळातील युतीचा भाग म्हणून प्रीह विहियर आणि इतर भागांवर कब्जा केला. पाच वर्षांनंतर कंबोडियाने निषेध केला आणि आंतरराष्ट्रीय न्यायालयात (ICJ) दावा दाखल केला.

थाई लोकांनी जवळजवळ एक शतक शांतपणे फ्रेंच सीमांकन स्वीकारले होते आणि १९६२ मध्ये ९-३ बहुमताने कंबोडियाच्या बाजूने निकाल दिला. थायलंडने आयसीजेच्या निर्णयावर राजनैतिकदृष्ट्या तीव्र प्रतिक्रिया व्यक्त केली, परंतु आपले सैन्य मागे घेतले.

१९६३ मध्ये जेव्हा कंबोडियन राजकुमार सिहानोक यांनी मंदिर ताब्यात घेण्यासाठी एक समारंभ आयोजित केला तेव्हा त्यांनी दोन्ही देशांतील बौद्धांसाठी या जागेचे महत्त्व अधोरेखित केले आणि बौद्धांना व्हिसाशिवाय मंदिरात भेट देता येईल असे जाहीर केले. १९६३ च्या हस्तांतरणानंतर अनेक वर्षे, प्रीह विहियर हे प्रभावीपणे प्रतिबंधित क्षेत्र होते. कारण ख्मेर रूज गनिम आणि इतर सैन्य नियंत्रणासाठी लढत होते आणि त्यांनी संपूर्ण परिसरात मोठ्या प्रमाणात सुरुंग लावले होते.

1990 च्या दशकाच्या उत्तरार्धात ख्मेर रूज संघटनेचे विघटन झाल्यानंतरच हे ठिकाण सर्व पर्यटकांसाठी उपलब्ध झाले. तथापि, 2008 मध्ये जेव्हा कंबोडियाने प्रीह विहियरला युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळ म्हणून नोंदणी करण्याचा प्रयत्न केला आणि युनेस्कोकडे अर्ज केला तेव्हा मालकी हक्काचा ऐतिहासिक वाद पुन्हा उभा राहिला. थायलंड सरकारने यावर आक्षेप घेतला कारण अर्जात मंदिराभोवतीची जमीन असल्याचा उल्लेख होता जो थायलंडचा प्रदेश होता.

जेव्हा युनेस्कोने प्रीह विहियरला संरक्षित यादीत समावेश केला तेव्हा थायलंडने त्याचा निषेध करण्यास सुरुवात केली. यानंतर, २००८ ते २०११ पर्यंत, या मुद्द्यावरून दोन्ही देशांमध्ये अनेक संघर्ष झाले. थाई सैन्याने मंदिराच्या आजूबाजूच्या जमिनीवर दावा करून ती ताब्यात घेतली आहे आणि अनेक बंकरही बांधले आहेत. कंबोडिया आणि थायलंड हे मंदिर आणि त्याच्या सभोवतालच्या जमिनीवरुन अजूनही वाद सुरु आहे.