भारताचे आवडते हिल स्टेशन कोसळण्याच्या मार्गावर? ‘Queen of Hills’ नाहीशी होऊ शकते जर…

अलीकडे उत्तराखंड आणि हिमाचल प्रदेशच्या हिल स्टेशनला निसर्गाच्या कोपाचा सामना करावा लागला आणि भूस्खलनामुळे अनेक क्षेत्रे आणि पायाभूत सुविधा नष्ट झाल्या. शिमल्याच्या टेकड्या हळूहळू मार्गस्थ होत आहेत आणि शास्त्रज्ञ आणि भूवैज्ञानिक तज्ञांमध्ये ही परिस्थिती गंभीर चिंतेचे कारण बनली आहे.

नवी दिल्ली : भारतात अनेक डोंगराळ स्थळे आहेत ज्यात उन्हाळ्यात गर्दी असते. अलीकडे उत्तराखंड आणि हिमाचल प्रदेशच्या हिल स्टेशनला निसर्गाच्या कोपाचा सामना करावा लागला आणि भूस्खलनामुळे अनेक क्षेत्रे आणि पायाभूत सुविधा नष्ट झाल्या. डोंगरी भागात वेगाने होत असलेल्या बांधकामांमुळे स्थानिकांमध्येही चिंता वाढली आहे. शिमला, ज्याला “डोंगरांची राणी” म्हणून संबोधले जाते आणि त्याच्या नैसर्गिक सौंदर्यासाठी प्रसिद्ध आहे, देशभरातून आणि परदेशातील लाखो पर्यटकांना आकर्षित करते. मात्र, भारताचा हा अभिमान आता बुडत आहे. शिमल्याच्या टेकड्या हळूहळू मार्गस्थ होत आहेत आणि शास्त्रज्ञ आणि भूवैज्ञानिक तज्ञांमध्ये ही परिस्थिती गंभीर चिंतेचे कारण बनली आहे.

शिमला हा महत्त्वाच्या हिमालयीन पट्ट्याचा भाग

पर्वतांमध्ये वाढत्या मानवी हालचालींमुळे शिमल्याच्या नाजूक भूभागावर असह्य दबाव निर्माण झाला आहे. मूळतः 30,000 रहिवाशांसाठी बांधलेले शहर आता जवळपास 300,000 लोक राहतात. याव्यतिरिक्त डोंगर कापून रस्ते आणि पायाभूत सुविधांच्या सतत बांधकामामुळे या प्रदेशाची स्थिरता कमकुवत झाली आहे. शिमला हा महत्त्वाच्या हिमालयीन पट्ट्याचा भाग आहे आणि या प्रदेशातील अनेक भागात चिंताजनक परिस्थिती आहे. हिमालयातील वारंवार भूकंप, अतिवृष्टी आणि टेक्टोनिक हालचाली यासारख्या नैसर्गिक घटकांमुळे वाढत्या अस्थिरतेला हातभार लागत आहे.

पर्वतांचा होतोय ऱ्हास

जलद विकास, टेकड्यांवरील विस्तृत बांधकाम आणि वाढणारे पर्यटन यासह मानवी क्रियाकलाप परिस्थिती आणखी वाढवत आहेत. अलिकडच्या वर्षांत, या पर्वतीय भागात नैसर्गिक आपत्ती अधिक वारंवार होत आहेत. अति उष्णतेने डोंगरांचे काही भाग वितळले आहेत, मुसळधार पावसाने माती वाहून गेली आहे आणि थंड हिवाळ्याचा सिमल्यावर वेगळा, हानिकारक प्रभाव पडला आहे.

हे देखील वाचा : डोडीतालमध्ये आहे भगवान गणेशाचे जन्मस्थान; माता अन्नपूर्णाचे मंदिर आणि तलावाचे खोल रहस्य

पर्यटकांचे प्रमुख आकर्षण

ऐतिहासिक रिज ग्राउंड, शिमल्याची खूण आणि पर्यटकांचे प्रमुख आकर्षण आता धोक्यात आले आहे. रिजमध्ये भेगा पडल्याच्या वृत्तामुळे स्थानिक महापालिका आणि शहरातील रहिवाशांमध्ये चिंता वाढली आहे. शिमल्याच्या टेकड्यांखालील जलद वाहणाऱ्या ड्रेनेज सिस्टीम पावसाळ्यात खराब होतात, ज्यामुळे गावे आणि घरांची धूप होते. या धूपामुळे संपूर्ण गावे, घरे, रस्ते आणि इतर संरचना हळूहळू खाली सरकत आहेत, परिणामी इमारती आणि पायाभूत सुविधांमध्ये वाढत्या भेगा पडत आहेत.

हे देखील वाचा : शिवभक्तांना आता प्रथमच भारतीय भूमीतून पवित्र कैलास पर्वताचे दर्शन घेता येणार; 15 सप्टेंबरपासून भाविकांना दर्शन घेता येणार आहे

शिमलाचे सध्याचे वातावरण कसे आहे?

हिमाचल प्रदेशची राजधानी आणि डोंगरांची राणी असलेल्या शिमलामध्ये सकाळपासूनच ऊन पडत आहे, सूर्यप्रकाशानंतर वातावरण अतिशय आल्हाददायक झाले आहे. हळूहळू डोंगर राणीकडे पर्यटकांचा ओघही वाढत आहे. मात्र, पर्यटन व्यवसाय अजूनही रुळावर आलेला नाही. असे असतानाही पर्यटकांच्या वाढत्या संख्येमुळे आगामी काळात चांगला व्यवसाय होण्याची आशा निर्माण झाली आहे. सततच्या उन्हामुळे शिमल्याच्या तापमानातही वाढ झाली आहे. शिमला शहरात वातावरण आल्हाददायक झाले आहे. स्थानिक नागरिकांसोबतच येथे येणारे पर्यटकही या हवामानाचा आनंद घेत आहेत. येत्या काही दिवसांतही राज्यात हवामान निरभ्र राहण्याची शक्यता आहे. संपूर्ण शहरात दिवसभर ऊन असल्याने स्थानिक नागरिकांसह पर्यटकांनीही याचा पुरेपूर आनंद घेतला. याशिवाय शेजारील हरियाणा, पंजाब आणि दिल्ली या डोंगराळ राज्यांमधूनही शिमल्यात पर्यटकांचा ओघ सुरू झाला आहे.