आता 24 तास, 365 दिवस मिळणार लाईट; अंतराळात उत्पादन आणि सॅटेलाईटद्वारे ट्रान्स्मिशनवर काम सुरू

आजच्या काळात लाईट गेली तर सगळी कामं ठप्प होतात. परंतु काही काळात तुम्हाला २४ तास वीज मिळू शकते. शास्त्रज्ञ अशा तंत्रज्ञानावर काम करत आहेत ज्याद्वारे अवकाशात वीज निर्माण करून पृथ्वीला पुरवता येईल.

थोडासा वादळ-पाऊस आणि लाईट जाते फक्त भारतच नाही तर जगभरातील अनेक देश या समस्येला तोंड देत आहेत. कधी कधी जोरदार वादळ आले की झाडे तसेच विजेच्या तारा, खांबही उडून जातात, पण आता तुमचा हा प्रश्न लवकरच सुटणार आहे, असे म्हटल्यास तुमचा विश्वास बसेल का? हवामान काहीही असो, वीज नेहमीच असेल 24 तास, 365 दिवस. आजच्या काळात लाईट गेली तर सगळी कामं ठप्प होतात. परंतु काही काळात तुम्हाला 24 तास वीज मिळू शकते. शास्त्रज्ञ अशा तंत्रज्ञानावर काम करत आहेत ज्याद्वारे अवकाशात वीज निर्माण करून पृथ्वीला पुरवता येईल. संपूर्ण योजना काय आहे ते जाणून घ्या.

वास्तविक अशक्य वाटणारे हे काम शक्य करण्याचे काम शास्त्रज्ञांनी सुरू केले आहे. जेव्हा हवामान स्वच्छ असते तेव्हाच सूर्याची किरणे आपल्यापर्यंत पोहोचू शकतात, परंतु सूर्यप्रकाश किंवा सौर ऊर्जा अवकाशात नेहमीच उपलब्ध असते. अशा परिस्थितीत शास्त्रज्ञ आता अवकाशात वीज निर्माण करून ती थेट पृथ्वीवर पाठवण्याच्या योजनेवर काम करत आहेत.

या दिशेने कोण काम करत आहे?

अमेरिका, जपानसह युरोपातील अनेक देश अवकाशातून वीज पुरवठा करण्याच्या दिशेने काम करत असले तरी अलीकडेच ब्रिटनच्या एका स्टार्ट अप फर्मने 2030 पर्यंत वीजपुरवठा सुरू करण्याचा दावा केला आहे. ब्रिटनच्या स्पेस सोलर फर्मचे उद्दिष्ट स्पेस सोलरच्या माध्यमातून परवडणारे, स्केलेबल आणि पूर्णपणे अक्षय ऊर्जा तंत्रज्ञान विकसित करणे आहे. ब्रिटीश सरकारने या वर्षी एप्रिलमध्ये स्पेस सोलर इंजिनिअरिंगच्या स्पेस-बेस्ड सोलर पॉवर (SBSP) प्रकल्पासाठी सुमारे 13 कोटी रुपयांचा निधी दिला आहे.

अंतराळातून वीज पुरवठा कसा केला जाईल?

या प्रकल्पांतर्गत शास्त्रज्ञ पृथ्वीच्या कक्षेत एक उपग्रह स्थापित करतील ज्यावर महाकाय सौर पॅनेल बसवले जातील. हे सोलर पॅनल कोणत्याही उपकरणाशिवाय केवळ सौरऊर्जा स्त्रोतापासून वीज निर्माण करेल. जी पृथ्वीवर 2.45 गीगाहर्ट्झच्या वारंवारतेवर कोणत्याही वायर किंवा पोलशिवाय रिसीव्हरकडे पाठवली जाईल. याशिवाय दुसरा पर्याय म्हणून उपग्रहाद्वारे ३० मेगावॅट उर्जेचा किरण थेट पृथ्वीवर पाठवला जाणार असून, त्याद्वारे सुमारे 3 हजार घरांना प्रकाश पुरवता येणार आहे. अहवालानुसार हा उपग्रह सुमारे 400 मीटर रुंद असेल, ज्याचे वजन 70 टनांपर्यंत असू शकते. हे पृथ्वीच्या कक्षेत स्थापित केले जाईल. विशेष बाब म्हणजे एलोन मस्कच्या स्पेसएक्स कंपनीच्या स्टारशिप रॉकेटमधून हे प्रक्षेपित केले जाणार आहे.

SBSP प्रकल्पाची किंमत किती असेल?

स्पेस सोलर इंजिनीअरिंगच्या या प्रकल्पाद्वारे 2036 पर्यंत 6 ऊर्जा केंद्रे बांधण्याचे उद्दिष्ट ठेवण्यात आले आहे. प्रत्येक स्टेशनची किंमत $800 दशलक्ष पर्यंत असू शकते. या वीज केंद्रांद्वारे 24 तास वीजपुरवठा करणे शक्य होणार आहे, पृथ्वीवर कोणतेही हवामान असले तरी त्याचा अंतराळ आधारित वीज पुरवठ्यावर परिणाम होणार नाही.

हे देखील वाचा : युध्याच्या पार्शवभूमीवर कोरियन हुकूमशहाने खेळली ‘अशी’ चाल; अमेरिकेने घुडघे टेकले अन्…

अंतराळातून वीज पुरवठ्याचे काय फायदे आहेत?

अंतराळातून वीज पुरवठ्याचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे 24 तास वीजपुरवठा असेल, याशिवाय ती स्वच्छ हरित ऊर्जा असेल जी 2050 पर्यंत पृथ्वीवरील कार्बन उत्सर्जन शून्यावर आणण्यास खूप मदत करेल. याच्या मदतीने ब्रिटनच्या उर्जेच्या गरजेचा बराचसा भाग पुरवला जाऊ शकतो. सोलर स्पेस कंपनीच्या म्हणण्यानुसार, ते 2030 पर्यंत पहिला ऑर्बिटल डेमॉन्स्ट्रेटर उपग्रह पाठवेल, जर तो यशस्वी झाला तर जगातील अक्षय ऊर्जा स्त्रोताचे हे पहिले प्रकरण असेल. तथापि पूर्णपणे कार्यान्वित होण्यासाठी 2040 पर्यंत वेळ लागू शकतो.

हे देखील वाचा : तार्‍यांच्या निर्मितीचे गूढ उलगडले? पाहा हबल दुर्बिणीतून आकाशगंगा मेसियरचे विलोभनीय दृश्य

अंतराळ आधारित सौरऊर्जेमध्ये कोणती आव्हाने असतील?

या प्रकल्पाच्या माध्यमातून कमी खर्चात वीजनिर्मिती करणे हे सर्वात मोठे आव्हान आहे सुमारे एक किलोमीटर लांबीचा उपग्रह असेल. जे सोपे काम नसेल. असे मानले जाते की अंतराळात तयार केलेले पॉवर स्टेशन स्पेस स्टेशनसारखेच असेल, परंतु त्याची किंमत आणि ते तयार करण्यासाठी लागणारा वेळ या दोन्ही गोष्टी स्पेस स्टेशनपेक्षा खूप जास्त असू शकतात. या दृष्टिकोनातून, अवकाशातून मिळणारी वीज सध्या आवश्यक तितकी स्वस्त होणार नाही, तथापि, कमी खर्चात हे तंत्रज्ञान विकसित करण्यात स्पेस सोलर इंजिनीअरिंगला यश आले तर ती मोठी उपलब्धी ठरेल.