अनिल अंबानींवर सेबीची मोठी कारवाई, 5 वर्षांची बंदी आणि 25 कोटींचा दंडही, नेमकं प्रकरण काय?

दिग्गज उद्योगपती अनिल अंबानी आणि इतर 24 लोकांवर कारवाई करत सेबीने त्यांना सिक्युरिटीज मार्केटमधून 5 वर्षांसाठी बंदी घातली आहे. सेबीने अनिल अंबानींना 25 कोटींचा दंडही ठोठावला आहे.

शेअर बाजार नियामक सेबीने (Securities and Exchange Board of India) उद्योगपती अनिल अंबानी आणि रिलायन्स होम फायनान्सचे माजी प्रमुख अधिकारी आणि इतर 24 संस्थांवर कंपनीचा निधी वळवल्याबद्दल पाच वर्षांसाठी बंदी घालण्यात आली. रोखे बाजारात हे निर्बंध लादण्यात आले असून सेबीने अनिल अंबानींना 25 कोटी रुपयांचा दंड ठोठावला आहे. हे संपूर्ण प्रकरण रिलायन्स होम फायनान्सकडून पैसे वळवण्याशी संबंधित आहे.

अनिल अंबानींवर सेबीची कारवाई

सेबीने आज (23 ऑगस्ट) अनिल अंबानी आणि इतर २४ संस्थांवर मोठी कडक कारवाई केली आहे. सेबीने अनिल अंबानींना मार्केटमध्ये नोंदणीकृत कोणत्याही लिस्टेड कंपनी किंवा कंपनीचे संचालक किंवा अन्य व्यवस्थापक यासारख्या महत्त्वाच्या पदांवर राहण्यासही मनाई केली आहे. सेबीने रिलायन्स होम फायनान्स (RHFL) विरोधातही कारवाई केली असून सेबीने रिलायन्स होम फायनान्सला सिक्युरिटीज मार्केटमधून 6 महिन्यांसाठी बंदी घातली आहे. याशिवाय कंपनीला 6 लाख रुपयांचा दंडही ठोठावण्यात आला आहे.

सेबीने आदेशात काय म्हटले ?

सेबीने 222 पानांच्या अंतिम आदेशात, भारतीय सिक्युरिटीज अँड एक्स्चेंज बोर्ड (SEBI) ला आढळले की, अनिल अंबानी यांनी RHFL च्या प्रमुख व्यवस्थापकीय कर्मचाऱ्यांच्या मदतीने, RHFL कडून संबंधितांना कर्ज देऊन निधी काढून टाकण्याचा एक फसवा कट रचला. RHFL च्या बोर्ड सदस्यांनी अशा कर्ज व्यवस्था थांबवण्याच्या कठोर सूचना दिल्या होत्या आणि कॉर्पोरेट कर्जाचा नियमित आढावा घेतला होता, तरीही कंपनीच्या व्यवस्थापनाने या आदेशांकडे दुर्लक्ष केले.

सेबीच्या म्हणण्यानुसार, हे दर्शविते की कामकाजाच्या पद्धतीमध्ये एक मोठी चूक होती, जी अनिल अंबानींच्या प्रभावाखाली काही प्रमुख व्यवस्थापकीय कर्मचाऱ्यांनी केली होती. ही परिस्थिती पाहता, RHFL कंपनी या फसवणुकीत गुंतलेल्यांइतकीच जबाबदार धरू नये. याव्यतिरिक्त, उर्वरित संस्थांनी एकतर बेकायदेशीरपणे मिळवलेल्या कर्जाचे प्राप्तकर्ता असण्यात किंवा RHFL कडून बेकायदेशीरपणे निधी वळवण्याची प्रक्रिया पार पाडण्यात भूमिका बजावली आहे, असे नियामकाने म्हटले आहे.

SEBI ने सांगितले की त्यांच्या निष्कर्षांनुसार, “फसवणूक करण्याचा कट नोटीस क्रमांक 2 (अनिल अंबानी) द्वारे रचला गेला आणि RHFL च्या KMP द्वारे अंमलात आणला गेला. “या षड्यंत्राद्वारे, सार्वजनिक सूचीबद्ध कंपनी (RHFL) कडून निधी काढून घेतला गेला आणि अपात्र कर्जदारांना “कर्ज” म्हणून दिले गेले जे नोटीस क्रमांक 2 (अनिल अंबानी) शी संबंधित संस्थांचे प्रवर्तक असल्याचे आढळले.”

अनिल अंबानींनी त्यांच्या पदाचा वापर केला

अंबानी यांनी ‘ADA समुहाचे अध्यक्ष’ म्हणून आपल्या पदाचा आणि RHFL च्या होल्डिंग कंपनीतील त्यांच्या महत्त्वपूर्ण अप्रत्यक्ष शेअरहोल्डिंगचा वापर फसवणूक करण्यासाठी केला. सेबीने गुरुवारी आपल्या आदेशात, मालमत्ता, रोख प्रवाह, ‘नेट वर्थ’ किंवा महसूल नसलेल्या कंपन्यांना शेकडो कोटी रुपयांची कर्जे मंजूर करताना कंपनीच्या व्यवस्थापन आणि प्रवर्तकांच्या निष्काळजी वृत्तीचा उल्लेख केला. आदेशानुसार, यावरून ‘कर्जा’मागे काही धोकादायक हेतू असल्याचे दिसून येते. यातील अनेक कर्जदार आरएचएफएलच्या प्रवर्तकांशी जवळून संबंधित आहेत हे लक्षात घेऊन परिस्थिती आणखी संशयास्पद बनते. नियामकाच्या मते, शेवटी यापैकी बहुतेक कर्जदार त्यांच्या कर्जाची परतफेड करण्यात अयशस्वी ठरले, ज्यामुळे RHFL स्वतःच्या कर्जाच्या जबाबदाऱ्यांमध्ये चूक झाली. यामुळे कंपनीचे रिझोल्यूशन रिझव्र्ह बँकेच्या चौकटीत होते, ज्यामुळे सार्वजनिक भागधारक अडचणीत आले.

बंदी घालण्यात आलेल्या २४ संस्थांमध्ये रिलायन्स होम फायनान्स लिमिटेडचे ​​(आरएचएफएल) माजी मुख्य कार्यकारी अमित बापना, रवींद्र सुधळकर आणि पिंकेश आर. शहा यांचा समावेश आहे. या प्रकरणात त्यांच्या भूमिकेबद्दल सेबीने त्यांच्यावर दंडही ठोठावला आहे.

अनिल अंबानींसह यांनाही दंड ठोठावण्यात आला

याशिवाय नियामकाने अंबानी यांना २५ कोटी रुपये, बापना यांना २७ कोटी रुपये, सुधाळकर यांना २६ कोटी रुपये आणि शहा यांना २१ कोटी रुपयांचा दंड ठोठावला आहे. याव्यतिरिक्त, रिलायन्स युनिकॉर्न एंटरप्रायझेस, रिलायन्स एक्सचेंज नेक्स्ट एलटी, रिलायन्स कमर्शियल फायनान्स लिमिटेड, रिलायन्स क्लीनजेन लिमिटेड, रिलायन्स बिझनेस ब्रॉडकास्ट न्यूज होल्डिंग्स लिमिटेड आणि रिलायन्स बिग एंटरटेनमेंट प्रायव्हेट लिमिटेड या उर्वरित संस्थांना प्रत्येकी 25 कोटी रुपयांचा दंड ठोठावण्यात आला आहे.

हा दंड एकतर बेकायदेशीररीत्या कर्ज मिळवण्यासाठी किंवा RHFL कडून निधीच्या बेकायदेशीर हस्तांतरणामध्ये मध्यस्थ म्हणून काम केल्याबद्दल लागू करण्यात आला आहे. मार्केट रेग्युलेटर SEBI ने फेब्रुवारी 2022 मध्ये एक अंतरिम आदेश पारित केला होता आणि रिलायन्स होम फायनान्स लिमिटेड, उद्योगपती अनिल अंबानी आणि इतर तीन व्यक्तींवर (अमित बापना, रवींद्र सुधाकर आणि पिंकेश आर. शाह) यांना कंपनीकडून पैसे काढल्याबद्दल अटक केली होती ऑर्डर होईपर्यंत सिक्युरिटीज मार्केटमध्ये गुंतणे.