मोठा निर्णय! राष्ट्रपती भवनातील ‘दरबार’ आणि ‘अशोक’ हॉलची नावं बदलली, मग नवीन नावं कोणती?

राष्ट्रपती भवनातील प्रसिद्ध दोन सभागृहे एक दरबार हॉल आणि दुसरे अशोका हॉल यांची आता नावे बदलण्यात आली आहेत.देशाच्या राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या कार्यकाळाला दोन वर्षे पूर्ण झाली आहेत. याचे औचित्य साधत राष्ट्रपती भवनातील दालनांची नावे बदलण्यात आली आहेत.

राष्ट्रपती भवनाताच्या आत असणाऱ्या प्रतिष्ठित असा ‘दरबार हॉल’ आणि ‘अशोक हॉल’ यांची नावे बदलण्यात आली आहेत. दरबार हॉलचे नाव आता गणतंत्र मंडप आणि अशोक हॉलचे नाव अशोक मंडप असे राष्ट्रपती भवनाने प्रसिद्धीस दिलेल्या पत्रकात म्हटले आहे. देशाच्या राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या कार्यकाळाला दोन वर्षे पूर्ण झाली आहेत. याचे औचित्य साधत राष्ट्रपती भवनातील दालनांची नावे बदलण्यात आली आहेत.

दरबार हॉल हे राष्ट्रीय पुरस्कारांचे सादरीकरण यासारख्या महत्त्वाच्या समारंभाचे आणि सोहळ्याचे ठिकाण आहे. तर अशोका हॉल हे मुळात बॉलरूम होते. सरकारने एका अधिकृत निवेदनात म्हटले आहे की, ‘दरबार’ हा शब्द भारतीय राज्यकर्ते आणि ब्रिटिशांच्या न्यायालये आणि संमेलनांना सूचित करतो. भारताचे प्रजासत्ताक, म्हणजेच ‘गणतंत्र’ झाल्यानंतर त्याची प्रासंगिकता गमावली. ‘गणतंत्र’ ही संकल्पना भारतीय समाजात प्राचीन काळापासून खोलवर रुजलेली आहे, त्यामुळे ‘गणतंत्र मंडप’ हे स्थळाचे योग्य नाव आहे.

“प्रजासत्ताक संकल्पना प्राचीन काळापासून भारतीय समाजात खोलवर रुजलेली आहे, म्हणून ‘गणतंत्र मंडप’ हे या ठिकाणाचे योग्य नाव आहे,” असे निवेदनात म्हटले आहे.

नाव बदलण्यावर सरकारने काय केला युक्तिवाद?

अशोक हॉलचे नाव बदलण्याच्या निर्णयावर सरकारने म्हटले की ‘अशोक मंडप’ या नावामुळे भाषेत एकरूपता येते आणि अँग्लिसीकरणाच्या खुणा दूर होतात आणि त्याच वेळी ‘अशोक’ या शब्दाशी संबंधित मूळ मूल्ये जपली जातात. याशिवाय निवेदनात म्हटले आहे की, “अशोक या शब्दाचा अर्थ ‘सर्व दुःखांपासून मुक्त’ किंवा ‘कोणत्याही दुःखाशी संबंधित नसलेली व्यक्ती’ असा होतो. यासोबतच ‘अशोक’ म्हणजे सम्राट अशोक, सारनाथची सिंहाची राजधानी आहे. एकता आणि शांततापूर्ण सहअस्तित्वाचे प्रतीक हा शब्द अशोक वृक्षाला देखील सूचित करतो. ज्याचे भारतीय धार्मिक परंपरा तसेच कला आणि संस्कृतीत खूप महत्त्व आहे.”

सरकारच्या निर्णयावर प्रियांका गांधींचा पलटवार

दरबार हॉलचे नाव बदलल्यानंतर काँग्रेस नेत्या प्रियंका गांधी यांनी मोदी सरकारवर हल्लाबोल केला आहे. ते म्हणाले, “दरबारची संकल्पना नाही, तर ‘शहेनशहा’ची संकल्पना आहे.”