डिसेंबर महिन्यात खगोलप्रेमींसाठी ‘आकाशोत्सव’; दुर्मिळ खगोलीय घटनांची मालिका

डिसेंबर २०२५ हा खगोलप्रेमींसाठी खऱ्या अर्थाने ‘आकाशोत्सव’ ठरणार आहे, कारण महिनाभरात सुपरमूनसह कृतिका नक्षत्राची पिधान युती, चंद्र–गुरू युती, जेमिनिड्स उल्कावर्षाव अशा अनेक दुर्मिळ घटना पाहायला मिळणार आहेत.

• महिन्याची सुरुवातच ‘सुपरमून’ने होणार!
• कृतिका नक्षत्राची पिधान युती, चंद्र-गुरू युती, जेमिनिड्स उल्कावर्षाव, दक्षिणायन, तसेच चंद्र-शनीची जवळीक या घटना वर्षातील खास
• सूर्य आकाशातील सर्वाधिक दक्षिण बिंदूवर पोहोचतो

खगोल निरीक्षणाची आवड असणाऱ्या अभ्यासकांसाठी आणि विद्यार्थ्यांसाठी डिसेंबर २०२५ महिना विशेष ठरणार आहे. या महिन्यात आकाशात अनेक दुर्मिळ, आकर्षक आणि वैज्ञानिकदृष्ट्या महत्त्वाच्या घटना पाहायला मिळणार आहेत. हिवाळ्यातील स्वच्छ हवामान, कमी प्रदूषण आणि अधिक अंधारामुळे निरीक्षणाचा अनुभव आणखी मनमोहक होणार असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. खगोल अभ्यासक सुयोग देशमुख यांनी सांगितले की, महिन्याची सुरुवातच ‘सुपरमून’ने होणार असली तरी ही घटना भारतातून दिसणार नाही. मात्र, यानंतरच्या अनेक खगोलीय घटना भारतीयांना स्पष्टपणे अनुभवता येणार आहेत. विशेषतः कृतिका नक्षत्राची पिधान युती, चंद्र-गुरू युती, जेमिनिड्स उल्कावर्षाव, दक्षिणायन, तसेच चंद्र-शनीची जवळीक या घटना वर्षातील खास मानल्या जातात.

Horror Story: करा भुतांची सफर! भारतात ‘या’ ठिकाणी जा, पण परत याल याची “No Guarantee!”

४ डिसेंबर : सुपरमून

या दिवशी चंद्र पृथ्वीच्या अतिशय जवळ दिसणार आणि सामान्यपेक्षा मोठा व तेजस्वी दिसणार. ही घटना आकर्षक असली तरी भारतातून पाहता येणार नाही.

७–८ डिसेंबर : चंद्र–गुरू 

या दोन दिवशी पहाटे आकाशात तेजस्वी गुरु ग्रह चंद्राजवळ दिसणार आहे. -२.६ मॅग्निट्युडचा गुरू साध्या डोळ्यांनी स्पष्ट दिसेल. संध्याकाळी चंद्र उगवल्यानंतरही हे दोघे जवळजवळ दिसण्याची शक्यता आहे.

१३–१४ डिसेंबर : जेमिनिड्स उल्कावर्षाव

डिसेंबरमधील सर्वात थरारक आणि प्रतिक्षित घटना म्हणजे जेमिनिड्स उल्कावर्षाव.

• तासाला १००–१५० उल्का दिसण्याची शक्यता
• निरीक्षणासाठी सर्वोत्तम वेळ – १४ डिसेंबरची पहाट, ४ वाजल्यानंतर
• उल्का वर्षावाचा उगम – धूमकेतू फेटिऑन ३२०० चे अवशेष

२१ डिसेंबर : दक्षिणायन

वर्षातील सर्वात लहान दिवस आणि मोठी रात्र या दिवशी अनुभवली जाईल. सूर्य आकाशातील सर्वाधिक दक्षिण बिंदूवर पोहोचतो आणि हिवाळ्याची अधिकृत सुरुवात मानली जाते.

२७ डिसेंबर : चंद्र–शनी जवळीक

Horror Story: मुंबईदर्शन करताना ‘या’ ठिकाणी चुकूनही गेलात तर मेलात!

महिन्याच्या शेवटी चंद्र आणि कडी असलेला शनी ग्रह एकत्र दिसणार आहेत. सूर्यास्तानंतर पूर्व-दक्षिण दिशेला हे आकर्षक दृश्य पाहता येईल. या सर्व घटनांचे निरीक्षण करण्यासाठी दादर येथील सावरकर स्मारक पटांगणात मोफत दूरदर्शक व्यवस्था करण्यात आली आहे. खगोलप्रेमींनी या संधीचा लाभ घ्यावा, असे आवाहन सुयोग देशमुख यांनी केले आहे. डिसेंबर महिना खऱ्या अर्थाने ‘आकाशोत्सव’ ठरणार आहे.