चिंताजनक! डेंग्यूचे दोन प्रकार असणाऱ्या रुग्ण संख्येत वाढ, काय आहेत लक्षणे आणि उपचार?

Dengue Sases Increased in Marathi: डेंग्यूचे साधारणपणे चार प्रकार असतात, ज्यात DEN 1, DEN 2, DEN 3 आणि DEN 4 यांचा समावेश होतो. आतापर्यंत डेंग्यूच्या रूग्णांमध्ये चार प्रकारचे स्ट्रेन आढळले आहेत, परंतु 2021 मध्ये पहिल्यांदाच डेंग्यूचे दोन प्रकार आल्याचे आढळून आले आहेत.

पावसाळा सुरु झाल्यानंतर संसर्ग आजारांची जास्त भीती असते. अशावेळी मलेरिया, डेंग्यू यासारखे आजार ही जीवघेणा ठरतो. डेंग्यूने (Dengue) अनेक ठिकाणी थैमान घालायला सुरुवात केली आहे. भारतात अनेक राज्यांमध्ये डेंग्यूचे रुग्ण आढळत आहेत. गेल्या काही वर्षांत डेंग्यू हा आजार जगभरात अनेक ठिकाणी हातपाय पसरतो आहे. याचपार्श्वभूमीवर नॅशनल सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल (NCDC) च्या अहवालात ही एक धक्कादायक माहिती समोर आली आहे.

केंद्रीय आरोग्य मंत्रालयाकडून सामायिक केलेल्या या अहवालानुसार, साधारणपणे डेंग्यूचे चार प्रकार आहेत. ज्यात DEN 1, DEN 2, DEN 3 आणि DEN 4 यांचा समावेश आहे. आतापर्यंत डेंग्यूच्या रूग्णांमध्ये चार प्रकारचे स्ट्रेन आढळले आहेत. परंतु 2021 मध्ये पहिल्यांदाच डेंग्यूचा मिश्रित प्रकार दिसून आला. एकूण रूग्णांपैकी 5.60% मिश्रित ताणाने संक्रमित आढळले. मिश्र जातींची तपासणी केली असता त्यांच्यामध्ये DEN 2 आणि DEN 4 आढळून आले.

याच वर्षी भारताला कोरोनाच्या दुसऱ्या डेल्टा लाटेचा सामना करावा लागला. तर दुसरीकडे 2022 मध्ये मिश्रित ताणाचे एकही प्रकरण आढळले नाही, परंतु 2023 मध्ये नवीन मिश्रित ताण सुमारे 3.5 पट अधिक रुग्णांमध्ये आढळून आले. हा नवीन स्ट्रेन DEN 1 आणि DEN 3 ने एकत्रितपणे तयार केला आहे. याच वर्षी 2023 मध्ये एकूण 94198 डेंग्यू बाधित रुग्ण आढळून आले, त्यापैकी 91 रुग्णांचा उपचारादरम्यान मृत्यू झाला.

तीन वर्षांत डेंग्यूचा पॅटर्न बदलला

अहवालानुसार, डेंग्यूच्या विषाणूच्या पॅटर्नमध्येही मोठा बदल झाला आहे. 2019 मध्ये 1,57,315 लोकांना डेंग्यूची लागण झाली होती, त्यापैकी 166 रुग्णांचा मृत्यू झाला. यापैकी, DEN 1 विषाणूचा ताण जास्तीत जास्त 83.30% रुग्णांमध्ये आढळून आला. त्याचप्रमाणे 2020 मध्ये डेंग्यूचे एकूण 44,585 रुग्ण आणि 56 मृत्यूची नोंद झाली. यापैकी 77.80% DEN 1 स्ट्रेन आढळून आला परंतु 2021 मध्ये एकूण 1,93,245 आणि 346 मृत्यू झाले ज्यामध्ये 66.60% प्रकरणे DEN 2 स्ट्रेन असल्याचे आढळून आले. तेव्हापासून ते आतापर्यंत सर्वाधिक पाहिले गेले आहे. 2022 मध्ये नोंदलेल्या एकूण 2,33,251 प्रकरणांपैकी 69.20% आणि 303 मृत्यू आणि 2023 मध्ये एकूण 94198 प्रकरणांपैकी 50% मध्ये DEN 2 स्ट्रेन सर्वाधिक असल्याचे आढळून आले.

शास्त्रज्ञांनी केली चिंता व्यक्त

संपूर्ण देशात डेंग्यूच्या संसर्गाची प्रकरणे समान प्रमाणात दिसत नाहीत. 2023 च्या ट्रेंडवरून असे दिसून येते की वेगवेगळ्या भागात डेंग्यूचे विविध प्रकारचे विषाणू आढळून येत आहेत. त्यामुळे, देशाच्या सर्व भागात डेंग्यूच्या रुग्णांच्या नैदानिक ​​परिणामांचे बारकाईने निरीक्षण केले पाहिजे जेणेकरुन ही बदलती पद्धत समजून घेऊन डेंग्यू व्यवस्थापनावर काम करता येईल. अहवालानुसार, डेंग्यूच्या सर्व प्रकारांपैकी, DEN 2 इतरांपेक्षा जास्त धोकादायक आहे. कारण यामुळे रुग्णांना रक्तस्रावी ताप आणि डेंग्यू शॉक सिंड्रोमचा धोका जास्त असतो.

डेंग्यूची लक्षणे

शरीरातील स्नायू व सांधे दुखणे, डोकेदुखी, अस्वस्थता, रक्तदाब कमी होणे, उलट्या होणे, मळमळ, सुस्ती, त्वचेचा सौम्य लालसरपणा (पुरळ) आणि ताप ही प्रादुर्भावाची प्रमुख लक्षणे आहेत.

अशी घ्या काळजी

पावसाळ्यात घरांमध्ये पाणी साचू देऊ नका. कूलरमधून वेळोवेळी पाणी काढून टाकत राहा. भांड्यांमध्ये पाणी साचू देऊ नका. टायरमध्ये पाणी साचू देऊ नका. स्वच्छतेकडे विशेष लक्ष द्या. पूर्ण बाह्यांचे कपडे घाला. झोपताना मच्छरदाणी वापरा. (फोटो सौजन्य- मायहेल्थ)