आज भारताचे सहावे राष्ट्रपती नीलम संजीव रेड्डी यांची जयंती. रेड्डी यांचा जीवनप्रवास हा एक विलक्षण राजकीय आणि नैतिक आदर्श ठरतो. १९६९ मध्ये राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक हरल्यानंतर त्यांनी थेट आपल्या आंध्रप्रदेशातील मूळ गाव इलूर येथे परतले. गावी जाऊन त्यांनी शेती सुरू केली होती. त्यांनी सियासतपासून संन्यास घेतला होता. मात्र, ८ वर्षांनी नशीबाने पलटी घेतली आणि ते निर्विरोध राष्ट्रपती म्हणून निवडले गेले.
राष्ट्रपती असताना रेड्डी यांनी राष्ट्रपती भवनात केवळ एका खोलीत वास्तव्य केले. इतक्या मोठ्या वास्तूत राहूनही ते विलासी जीवनशैलीपासून दूर होते. ते इतर खोल्या रिकाम्या ठेवण्याची इच्छा व्यक्त करत. लोकशाहीतील सर्वोच्च पदावर असूनही त्यांनी साधेपणाचा आणि पारदर्शकतेचा आदर्श प्रस्थापित केला.
नीलम संजीव रेड्डी हे स्वतःच्या वेतनाचा ७० टक्के हिस्सा सरकारी निधीत जमा करत. त्यांच्या वैयक्तिक सेवेसाठी त्यांनी कोणतेही अतिरिक्त कर्मचारी नियुक्त केले नाहीत. सामान्य माणसालाहीआपल्याला सहजपणे भेटता यावे, यासाठी त्यांनी राष्ट्रपती भवनाचे दरवाजे जनतेसाठी खुले ठेवले होते.
नीलम संजीव रेड्डी यांचा जन्म आंध्र प्रदेशातील संपन्न शेतकरी कुटुंबात झाला. ते महात्मा गांधींनी प्रेरित होऊन स्वातंत्र्यलढ्यात सहभागी झाले. स्वातंत्र्यानंतर पंडित नेहरूंचे निकटवर्ती म्हणून त्यांचा उदय झाला. १९५६ मध्ये आंध्र प्रदेश राज्य स्थापन झाल्यावर, ते पहिले मुख्यमंत्री झाले. नंतर केंद्रात शास्त्री आणि इंदिरा गांधींच्या मंत्रिमंडळात कॅबिनेट मंत्री म्हणून त्यांनी काम पाहिले.
पण १९६७ मध्ये लोकसभेचे अध्यक्षपदी नियुक्ती झाल्यानंतर त्यांनी राजीनामा देऊन १९६९ मध्ये राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक लढवली, मात्र इंदिरा गांधींशी झालेल्या मतभेदांमुळे त्यांनी वी. व्ही. गिरि यांना पाठिंबा दिला. इंदिरा गांधींच्या ‘अंतरात्मेची आवाज’ मोहिमेमुळे रेड्डी यांचा पराभव झाला. यामुळे त्यांनी राजकारणातून संन्यास घेतला.
१९७५ मध्ये जयप्रकाश नारायणांच्या ‘संपूर्ण क्रांती’ आंदोलनाने देशातील राजकारण ढवळून निघाले होते. याच दरम्यान जेपींच्या आग्रहाने रेड्डी यांनी पुन्हा राजकारणात प्रवेश केला. १९७७ मध्ये त्यांनी जनता पक्षात प्रवेश करून नांदयाल मतदारसंघातून लोकसभेत विजय मिळवला. आंध्र प्रदेशातून जनता पक्षाची ही एकमेव जागा होती.
500 वर्ष जुना आयुर्वेदिक रामबाण उपाय! संपूर्ण शरीरातील सडलेली घाण करेल क्लीन, इन्फ्लेमेशनही होईल दूर
१९७७ मध्ये रेड्डी यांना जनता पक्षाने राष्ट्रपतीपदासाठी उमेदवार केले आणि ते निर्विरोध निवडून आले. ते ६४ व्या वर्षी भारताचे राष्ट्रपती झाले — त्या वेळचे सर्वात कमी वयाचे राष्ट्रपती. त्यांच्या कार्यकाळात त्यांनी मोरारजी देसाई, चरण सिंग आणि इंदिरा गांधी अशा तीन पंतप्रधानांबरोबर काम केले.
नीलम संजीव रेड्डी हे एक जमीनदार घराण्याचे होते, तरीही त्यांनी नंतर आपली ६० एकर जमीन सरकारला दान केली. त्यांच्या गावाची स्थिती मात्र विशेष बदलली नाही, असे नोंदवले जाते.
१९८२ मध्ये कार्यकाळ पूर्ण केल्यानंतर, आपल्या निरोप भाषणात त्यांनी तत्कालीन सरकारांच्या अपयशावर उघडपणे टीका केली. त्यांनी म्हणाले की, “जनतेची परिस्थिती सुधारण्यात सरकार पूर्णपणे अपयशी ठरले.” त्यांनी मजबूत विरोधकांची गरज अधोरेखित केली. १ जून १९९६ रोजी, निमोनियामुळे त्यांचे निधन झाले.
.png "Videos"){kind=small}
