कोणत्याही ग्रहावर जीवसृष्टी असण्याची शक्यता कशी वर्तवली जाते? जाणून घ्या यामागचे विज्ञान

ग्रहाचा आकार आणि तेथे असलेले गुरुत्वाकर्षण हे देखील ग्रहावरील जीवनाच्या शक्यतेसाठी महत्त्वाचे आहे. जर एखादा ग्रह खूप लहान असेल तर त्याचे गुरुत्वाकर्षण वातावर वातावरणासाठी महत्त्वाचे ठरते.

जेव्हा सामान्य माणूस रात्री आकाशाकडे पाहतो तेव्हा त्याला फक्त चमकणारे तारे आणि चंद्र दिसतो. पण शास्त्रज्ञ त्या ताऱ्यांमधील अशा ग्रहांचा शोध घेतात जिथे जीवनाची शक्यता असते. आता प्रश्न असा पडतो की शास्त्रज्ञांना अशा ग्रहामध्ये काय दिसते ज्यामुळे त्यांना या ग्रहावर जीवसृष्टीची शक्यता असल्याचे कळते? कोणत्याही ग्रहावर जीवसृष्टी असण्याची शक्यता वर्तवली जाते ते कसे जाणून घेऊया.

प्रथम पाणी पाहतात

कोणत्याही ग्रहावरील जीवनासाठी पाणी सर्वात महत्वाचे आहे. खरं तर जीवनातील बहुतेक जैविक प्रक्रियांसाठी पाणी आवश्यक आहे. माणसांपासून ते वनस्पतींपर्यंत प्रत्येकाला फुलण्यासाठी पाण्याची गरज असते. हेच कारण आहे की जेव्हा शास्त्रज्ञ एखाद्या ग्रहावर जीवनाची शक्यता शोधतात तेव्हा त्यांना प्रथम ग्रहाच्या पृष्ठभागावर किंवा खाली द्रव पाणी आहे की नाही हे पाहायचे असते. ग्रहाचे तापमान आणि दाब असा असावा की पाणी द्रव अवस्थेत राहू शकेल.

तापमान आणि वातावरणाची रचना

पाण्याव्यतिरिक्त शास्त्रज्ञ ग्रहाच्या तापमानाकडेही लक्ष देतात. जर एखाद्या ग्रहावरील तापमान जीवनाच्या अस्तित्वासाठी योग्य असेल तर त्याला “गोल्डीलॉक्स झोन” किंवा “हॅबिटेबल झोन” असे म्हणतात. याशिवाय शास्त्रज्ञ वातावरणाच्या रचनेकडेही लक्ष देतात. ग्रहाच्या वातावरणाची रचना देखील जीवनासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. जीवनासाठी अनुकूल वातावरण आवश्यक असेल तर त्यात ऑक्सिजन, कार्बन डायऑक्साइड, नायट्रोजन आणि इतर वायूंची उपस्थिती आवश्यक आहे.

उर्जेचा स्त्रोत देखील महत्वाचा आहे

जीवनासाठी उर्जेचा स्त्रोत आवश्यक आहे. शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की हा ग्रह त्याच्या ताऱ्यापासून इतक्या अंतरावर असावा की त्याला योग्य प्रमाणात प्रकाश आणि उष्णता मिळेल. जर एखाद्या ग्रहावर प्रकाश आणि उष्णता समान राहिली तर तेथे जीवनाची शक्यता वाढते. याशिवाय रासायनिक घटकांची उपस्थिती ग्रहाचे चुंबकीय क्षेत्र आणि ग्रहाचा स्थिर पृष्ठभाग आणि भौगोलिक क्रियाकलाप देखील ग्रहावर जीवनाच्या शक्यतेसाठी आवश्यक आहेत.

ग्रह आकार आणि गुरुत्वाकर्षण

ग्रहाचा आकार आणि तेथे असलेले गुरुत्वाकर्षण हे देखील ग्रहावरील जीवनाच्या शक्यतेसाठी महत्त्वाचे आहे. जर एखादा ग्रह खूप लहान असेल तर त्याचे गुरुत्वाकर्षण वातावरण राखू शकत नाही. जर एखादा ग्रह खूप मोठा असेल तर खूप जास्त गुरुत्वाकर्षण जीवनासाठी आव्हानात्मक असू शकते. यामुळेच या पॅरामीटर्सचे परीक्षण करून शास्त्रज्ञ ठरवतात की ग्रहावर जीवसृष्टी असण्याची शक्यता आहे की नाही.