South-South cooperation 2025 : ‘हा’ दिन साजरा करण्याचा उद्देश म्हणजे विकसनशील देशांसाठीचा सोनेरी नवा महामार्ग

UNOSSC theme 2025 : आज जगभरात संयुक्त राष्ट्रसंघाचा आंतरराष्ट्रीय दक्षिण-दक्षिण सहकार्य दिन साजरा केला जात आहे. "दक्षिण-दक्षिण सहकार्याद्वारे एक चांगला उद्या" ही या वर्षीची थीम आहे.

1.  यंदाची थीम  “A better tomorrow through South-South cooperation”.

2. विकसनशील देशांमध्ये परस्पर ज्ञान, कौशल्य आणि संसाधनांची देवाणघेवाण. 

3. २०२५ मध्ये दक्षिण-दक्षिण आणि त्रिकोणीय सहयोग नव्या संधी. 

South-South cooperation 2025 : १२ सप्टेंबरला जगभरात संयुक्त राष्ट्रसंघाचा दक्षिण-दक्षिण सहकार्य दिन (United Nations Day for South-South Cooperation) मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. या वर्षीची संकल्पना आहे, “दक्षिण-दक्षिण सहकार्याद्वारे एक चांगला उद्या”. या दिवशी विकसनशील देशांच्या ऐक्याची आणि परस्पर मदतीच्या भावनेची पुनःप्रचिती घडते. आजच्या जागतिक वास्तवात, जलवायु परिवर्तन, वाढते कर्ज, अन्नटंचाई आणि डिजिटल अंतर यांसारख्या समस्या अजूनही लाखो लोकांना वेढून बसल्या आहेत. ६५ कोटींहून अधिक लोक अजूनही अत्यंत गरीबीशी झगडत आहेत. अशा परिस्थितीत दक्षिण-दक्षिण सहकार्य केवळ आर्थिक मदतीपुरते मर्यादित नाही, तर ज्ञान, कौशल्य, तंत्रज्ञान आणि स्थानिक उपाययोजना सामायिक करण्याचे एक प्रभावी व्यासपीठ ठरत आहे.

 दक्षिण-दक्षिण सहकार्य म्हणजे काय?

हे केवळ “मदत” नसून, एकमेकांकडून शिकण्याची आणि एकत्र प्रगती करण्याची चळवळ आहे. विकसित देश जिथे पारंपरिक मदत करतात, तिथे विकसनशील देश एकमेकांना आपले अनुभव, तंत्रज्ञान आणि कौशल्ये सामायिक करतात. हे सहकार्य स्वैच्छिक, समानतेवर आधारित आणि एकात्मतेच्या भावनेतून उभे आहे. १९७८ मध्ये ब्यूनस आयर्स कृती आराखडा (BAPA) द्वारे या दृष्टिकोनाला संस्थात्मक स्वरूप मिळाले. यात समता, परस्पर लाभ आणि स्वावलंबन यांसारख्या तत्त्वांवर भर देण्यात आला. पुढे या सहकार्याने त्रिकोणीय सहयोगाचा मार्गही खुला केला, जिथे विकसित देश आणि आंतरराष्ट्रीय संस्था देखील विकसनशील देशांच्या या नेटवर्कमध्ये भाग घेतात.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : MEA Advisory : कोणत्याही ऑफरपासून दूर राहा, रशियन सैन्यात भरती होऊ नका; MEA चा भारतीय तरुणांना कडक इशारा

 २०२५ साठी दक्षिण-दक्षिण सहकार्याचे महत्त्वाचे क्षेत्र

1. नवीन वित्तपुरवठा उपाय – मिश्रित धन, कर्ज-स्वॅप यांसारख्या नवकल्पक आर्थिक साधनांची गरज.

2. लवचिकता आणि नवकल्पना मंच – संकटांना सामोरे जाण्यासाठी जमीनीवर आधारित उपाययोजना.

3. शाश्वत विकासाचे उद्दिष्ट साध्य करणे – २०३० अजेंड्यासाठी वेगवान पावले.

4. जागतिक दक्षिणेचे नेतृत्व – स्थानिक माहिती, विचार व अनुभवांचा वापर करून भविष्य घडवणे.

5. डिजिटल परिवर्तन व आरोग्य क्षेत्रातील सामूहिक प्रयत्न – नव्या पिढीला संधी आणि सुरक्षितता उपलब्ध करून देणे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : KP Sharma Oli : भारतासमोर नतमस्तक न झाल्यामुळे सत्तेला मुकलो; राम जन्मभूमीबाबतही ‘ओली’ यांचे धक्कादायक वक्तव्य

 आजचे महत्त्व आणि भविष्यातील दिशा

आज जागतिक दक्षिण केवळ अनुयायी राहिला नाही, तर नेता म्हणून उदयास येत आहे. आफ्रिकेत भुकेशी लढा देण्यासाठी कोलंबियातील धोरणे, पश्चिम आफ्रिकेत इबोला संकटात क्यूबाच्या डॉक्टरांची मदत ही उदाहरणे दाखवतात की विकसनशील देश आपली क्षमता जगासमोर आणत आहेत. संयुक्त राष्ट्रांचे सरचिटणीस अँटोनियो गुथेरेस म्हणतात तसे, “२०३० चा अजेंडा जागतिक दक्षिणेच्या ऊर्जेविना साध्य होऊ शकत नाही.” हे स्पष्ट करते की दक्षिण-दक्षिण सहकार्य केवळ विकासापुरते मर्यादित नाही, तर न्याय्य, समावेशक आणि भविष्याभिमुख जग घडवण्यासाठी ते अनिवार्य आहे. दक्षिण-दक्षिण सहकार्य हा केवळ एक दिवसाचा उत्सव नाही, तर विकसनशील देशांच्या आत्मनिर्भरतेचा आणि सामूहिक प्रगतीचा मार्ग आहे. परस्पर अनुभवांवर आधारित ही भागीदारी आजच्या जागतिक आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी आणि शाश्वत उद्याचा पाया रचण्यासाठी नवे दार उघडत आहे.