World Organ Donor Day 2025 : अवयवदानातून नवे जीवन! जाणून घ्या सर्वाधिक दान होणारा अवयव आणि भारतातील नियम

World Organ Donor Day 2025 : दरवर्षी 13 ऑगस्टला 'जागतिक अवयवदान दिन' साजरा केला जातो. त्याचा उद्देश अवयवदानाच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता निर्माण करणे आहे. जाणून घ्या देशात आणि जगात सर्वात जास्त कोणते अवयव दान केले जातात?

World Organ Donor Day 2025 : दरवर्षी १३ ऑगस्ट हा दिवस ‘जागतिक अवयवदान दिन’ म्हणून साजरा केला जातो. यामागचा उद्देश केवळ अवयवदानाचे महत्त्व सांगणे नाही, तर समाजात जिवंत उदाहरणांद्वारे जागरूकता निर्माण करणे आहे. एखाद्याचा मृत्यू अनेकांसाठी नवा जन्म ठरू शकतो आणि हीच अवयवदानाची खरी ताकद आहे.

जगात सर्वाधिक दान होणारा अवयव : किडनी

आर्टेमिस हॉस्पिटलचे किडनी ट्रान्सप्लांट, युरो-ऑन्कोलॉजी आणि रोबोटिक सर्जरी विभागाचे सहयोगी प्रमुख डॉ. वरुण मित्तल यांच्या मते, जगात सर्वाधिक दान केला जाणारा अवयव म्हणजे किडनी. कारण प्रत्येकाच्या शरीरात दोन मूत्रपिंडे असतात आणि एक किडनी काढून टाकली तरी व्यक्ती सामान्य जीवन जगू शकते. शिवाय, किडनी निकामी होण्याचे प्रमाण वाढत असल्याने त्याच्या प्रत्यारोपणाची मागणी देखील प्रचंड आहे.

यकृत दुसऱ्या क्रमांकावर

किडनीनंतर यकृत हे दानात सर्वाधिक येते. यकृताचा काही भाग जिवंत दात्याकडून घेतला जाऊ शकतो आणि त्याची पुन्हा वाढ होण्याची क्षमता असल्यामुळे प्रत्यारोपणात ते मोठ्या प्रमाणात वापरले जाते.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : डंकी रूटच्या शेवटच्या दरवाजाला का म्हटले जाते मृत्यूचे द्वार? वाचा याबाबत धक्कादायक तथ्ये

भारतामधील अवयवदानाचे नियम

भारतामध्ये अवयवदानाचे नियमन ‘मानवी अवयव व ऊती प्रत्यारोपण कायदा, १९९४’ आणि त्यातील सुधारणा यांच्या आधारे केले जाते.

• जिवंत दाते — पालक, भावंड, पती-पत्नी किंवा मुले यांना अवयवदान करू शकतात.

• दात्याची वैद्यकीय तपासणी आणि रक्तगट जुळणी आवश्यक.

• नातेवाईक नसल्यास जिल्हा किंवा राज्यस्तरीय प्राधिकरणाची परवानगी गरजेची.

• मेंदूमृत्यू किंवा हृदयविकारामुळे मृत्यू झाल्यावरच मृत व्यक्तीचे अवयव दान करता येतात; त्यासाठी कुटुंबाची लेखी संमती आवश्यक.

• अवयवदान हे पूर्णपणे मोफत आणि स्वेच्छेने असावे; पैशांचा व्यवहार हा कायदेशीर गुन्हा आहे.

• प्रत्यारोपण फक्त सरकारमान्य रुग्णालयांमध्येच करता येते.

• दाते १८ ते ६५ वयोगटातील, निरोगी असावेत आणि कर्करोग, एचआयव्ही, हेपेटायटीस किंवा अनियंत्रित मधुमेहासारखे गंभीर आजार नसावेत.

कोणते अवयव दान करता येतात?

हृदय, फुफ्फुसे, यकृत, किडनी, स्वादुपिंड आणि लहान आतडे हे अवयव दान केले जाऊ शकतात. मात्र, हृदयविकाराने मृत्यू झाल्यास हृदय दान शक्य नसते आणि मधुमेह असलेल्या व्यक्तीचे स्वादुपिंड दान करता येत नाही. मेंदूमृत दाता त्याच्या दोन किडन्या, यकृत, हृदय, स्वादुपिंड आणि लहान आतडे दान करू शकतो यामुळे एका व्यक्तीकडून आठ जीव वाचवणे शक्य होते.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ऊर्जाक्षेत्रात रशियाची LNG झेप; जागतिक ऊर्जा खेळातील नवा मोहरा, अमेरिका–युरोपलाही नितांत गरज

अवयवदान : अमरत्वाचा मार्ग

अवयवदान हा फक्त वैद्यकीय विषय नाही; तो माणुसकीचा सर्वात सुंदर चेहरा आहे. स्वतःचा एक छोटा भाग कोणाला तरी जगण्यासाठी देणे म्हणजे अमरत्व प्राप्त करण्यासारखेच आहे. आपल्या मृत्यूनंतरही आपण कोणाच्या तरी धडधडत्या हृदयात, श्वासात, रक्तात जगत राहतो  याहून मोठा वारसा दुसरा कोणताच नाही. यंदाच्या जागतिक अवयवदान दिनानिमित्त स्वतःशी एक वचन द्या  “मी माझे अवयवदान करणार!” कारण एका व्यक्तीचा संकल्प अनेकांचे आयुष्य बदलू शकतो.