पृथ्वीच्या गाभ्यातून बाहेर येत आहेत मौल्यवान धातू; ज्वालामुखीच्या अभ्यासात शास्त्रज्ञांना सापडले आश्चर्यकारक पुरावे

Earth’s core leaking gold : पृथ्वीच्या गाभ्याचे रहस्य उलगडण्याच्या दिशेने वैज्ञानिकांनी मोठे पाऊल उचलले आहे. हवाई बेटांवरील ज्वालामुखी खडकांच्या अभ्यासातून संशोधकांना असे पुरावे मिळाले आहेत, जे सूचित करतात की पृथ्वीच्या गाभ्यातून सोने आणि इतर मौल्यवान धातू वरच्या थरांमध्ये गळत आहेत. हे निष्कर्ष भूविज्ञान आणि भूरसायनशास्त्राच्या दृष्टीने क्रांतिकारक मानले जात आहेत. हा अभ्यास जर्मनीच्या गॉटिंगेन विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांच्या एका पथकाने केला असून, त्याचे निष्कर्ष प्रतिष्ठित ‘नेचर’ जर्नलमध्ये प्रकाशित झाले आहेत. संशोधनानुसार, पृथ्वीच्या गाभ्यात प्रचंड प्रमाणात मौल्यवान धातू असून त्यातील काही भाग ज्वालामुखीच्या लाव्यासोबत वर येत आहे.

3000 किमी आत गाडले गेलेले मौल्यवान खजिने

संशोधकांच्या म्हणण्यानुसार, पृथ्वीच्या निर्मितीच्या (सुमारे ४.५ अब्ज वर्षांपूर्वी) काळात सोने, प्लॅटिनम, रुथेनियमसारखे मौल्यवान धातू पृथ्वीच्या खोल गाभ्यात जाऊन गाडले गेले. आजही या खजिन्याचा ९९.९९% भाग पृथ्वीच्या 3000 किमी आत असलेल्या गाभ्यात आहे. हवाई बेटांवरील ज्वालामुखी लाव्याच्या विश्लेषणात रुथेनियम समस्थानिकांचे अत्यधिक प्रमाण आढळले, जे सामान्यतः गाभ्यात अधिक प्रमाणात आढळते. यावरून असे संकेत मिळाले की ज्वालामुखीमधून बाहेर पडणारे द्रव्य फक्त मॅन्टल (आवरण) नव्हे, तर गाभ्यातूनही येते.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : सिंधू जल करारानंतर पाकिस्तानसाठी आणखी एक वाईट बातमी; हिंदू कुश हिमालयातील 75% हिमनद्या धोक्यात

‘खरोखरच सोने सापडले’  वैज्ञानिकांचा विश्वास

भूरसायनशास्त्रज्ञ निल्स मेस्लिंग यांनी यासंदर्भात सांगितले, “जेव्हा आम्ही डेटाचे विश्लेषण केले, तेव्हा आम्हाला लक्षात आले की हे घटक वरच्या थरातून नव्हे तर गाभ्यातून आले आहेत. खरोखरच, पृथ्वीच्या आतून सोने आणि इतर धातू वर गळत आहेत.” या संशोधनादरम्यान, शास्त्रज्ञांनी रुथेनियम हे मूलद्रव्य एक नवीन ट्रेसर (म्हणजे मार्गदर्शक चिन्ह) म्हणून वापरले. त्याच्या विश्लेषणातून हे स्पष्ट झाले की, गाभा आणि आवरण यांच्यामध्ये अजूनही सामग्रीची देवाणघेवाण होत आहे.

गाभ्याबाबतची पूर्वकल्पना मोडीत निघाली

संशोधनाचे सह-लेखक प्रा. मॅथियास विलबोल्ड यांनी सांगितले की, “आतापर्यंत आपण गाभ्याला पृथ्वीपासून पूर्णपणे वेगळे मानत होतो. परंतु आमचे निष्कर्ष सांगतात की गाभा आणि आवरण यांच्यामध्ये क्रियाशील संबंध आहेत.” त्यांनी पुढे स्पष्ट केले की, “कोर-आवरण सीमारेषेवर अतितीव्र तापमानामध्ये तयार होणारे द्रव्य हवाईसारख्या महासागरी बेटांच्या निर्मितीस कारणीभूत ठरते.” याचा अर्थ असा की गाभ्याच्या घडामोडी पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर थेट परिणाम घडवू शकतात.

भविष्यातील संशोधनासाठी नवी दिशा

यावरून हे देखील संकेत मिळतात की, जगातील काही मौल्यवान धातूंचे स्रोत हे अंतराळातून आलेले नसून पृथ्वीच्या गाभ्यातूनच आलेले असू शकतात. अद्याप हे स्पष्ट झालेले नाही की गाभ्यातून होणारी ही गळती संपूर्ण ग्रहावर सारखी आहे की नाही. तथापि, या संशोधनामुळे भूशास्त्रज्ञांना पृथ्वीच्या आत सुरू असलेल्या प्रक्रियांबद्दल नवीन दृष्टीकोन आणि अन्वेषणाची दिशा मिळाली आहे. यामुळे भविष्यातील संशोधनासाठी आणखी गहिरा मार्ग मोकळा झाला आहे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ‘समुद्राच्या आत अणुबॉम्ब फोडावे लागणार…’ अमेरिकन संशोधकाचा वादग्रस्त प्रस्ताव चर्चेत

 पृथ्वीच्या आतला मौल्यवान प्रवाह सुरूच आहे

या शोधामुळे, आपण पृथ्वीच्या गाभ्याकडे केवळ एक रहस्यमय अंतरंग म्हणून पाहणे पुरेसे नाही, तर मौल्यवान संसाधनांचा सततचा स्रोत म्हणूनही पाहणे आवश्यक आहे. ज्वालामुखी हे पृथ्वीच्या आत सुरू असलेल्या या अद्भुत प्रक्रियेचे दृश्यमान रूप आहे, जे भविष्यात मानवजातीसाठी अपार मूल्याचे ठरू शकते.