टीपू सूलतानची बंदूक अन् महाराणा रणजीत सिंह यांची चित्रे ठरली मौल्यवान; ब्रिटनमधील लिलावात रचला विक्रम

लंडनमध्ये झालेल्या लिलावामध्ये भारतीय कलेच्या वस्तू विक्रमी किंमतीमध्ये विकल्या गेल्या आहेत. यामध्ये इतिहासातील राजांच्या वस्तू देखील आहेत. 

ब्रिटन: भारतामध्ये अनेक मौल्यवान आणि आश्चर्यकारक अशा हस्तकला आहेत. ज्यामधून मौल्यवान वस्तू घडवण्यात आल्या आहेत. भारताच्या इतिहासातील शौर्याच्या प्रतिक असलेल्या तलवारी, बंदूका आणि अनेक हत्यारे ब्रिटनच्या ताब्यामध्ये आहेत. त्याचबरोबर हिरेजडीत दागिने, वस्त्रे, शस्त्रे, वस्तू, शोभेच्या वस्तू भारत लुटून ब्रिटनमध्ये नेण्यात आल्या. यानंतर आता याचा लंडनमध्ये झालेल्या लिलावामध्ये या वस्तूंनी विक्रमी किंमतीमध्ये विकल्या गेल्या आहेत. यामध्ये इतिहासातील राजांच्या वस्तू देखील आहेत.

टिपू सुलतानसाठी बनवलेल्या दोन पिस्तूल आणि महाराजा रणजित सिंग यांच्या एका उत्तम चित्राने या आठवड्यात लंडनमध्ये लिलावाचे नवे विक्रम प्रस्थापित केले आहेत. बुधवारी झालेल्या “आर्ट्स ऑफ द इस्लामिक वर्ल्ड अँड इंडिया” या शीर्षकाच्या या लिलावात एकूण १ कोटी पौंडांपेक्षा जास्त किंमत मिळाली, ज्यामध्ये ऐतिहासिक भारतीय कलाकृती त्यांच्या अंदाजे किमतीपेक्षा खूपच जास्त किंमतीत विकल्या गेल्या आहेत. त्यामुळे पुन्हा एकदा जागतिक बाजारामध्ये भारतीय मौल्यवान वस्तूंची जादू दिसून आली आहे.

म्हैसूरचा शासक असलेल्या टिपू सुलतानसाठी खास डिझाइन केलेले चांदीने जडवलेले फ्लिंटलॉक पिस्तूल होते.  एका खाजगी संग्राहकाला १.१ दशलक्ष पौंडांना हे विकले गेले आहे. ही किंमत अंदाजे त्याच्या खऱ्या किमतीपेक्षा जवळजवळ १४ पट जास्त होती. एकोणिसाव्या शतकातील शीख सम्राट महाराजा रणजित सिंग यांचे एक चित्र ९५२,५०० पौंड (९५२,५०० पौंड) ला विकले गेले. शीख कलेसाठी हा एक नवीन विक्रम आहे आणि एका संस्थेने ते खरेदी केले आहे. चित्रात, कलाकार बिशन सिंग त्यांना लाहोर बाजारातून मिरवणुकीत दाखवण्यात आले आहे.

राजकीय बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा

सोथेबीज संकलन फर्मच्या कॅटलॉगमध्ये चित्राचे वर्णन असे केले आहे की, “हे सुंदर आणि गुंतागुंतीचे साकारलेले दृश्य लाहोर बाजारातून महाराजा रणजित सिंग हत्तीवर स्वार होताना दाखवते. त्यांच्यासोबत त्यांचे भव्य दरबार, पंखा आणि छत्री घेऊन जाणारे सेवक, बाज आणि घोडे आणि उंटांनी काढलेली मिरवणूक आहे, ज्यामध्ये त्यांचा मुलगा शेर सिंग, एक गणिका, त्यांचे धार्मिक आणि राजकीय सल्लागार भाई राम सिंग आणि राजा गुलाब सिंग यांचा समावेश आहे.” असे या चित्राचे वर्णन करण्यात आले आहे.

कॅटलॉगमध्ये पुढे म्हटले आहे की, “चित्राच्या अग्रभागी, भिक्षू आणि रस्त्यावरील कलाकार महाराजांचे लक्ष वेधण्याचा प्रयत्न करतात, तर पार्श्वभूमीत, कारागीर, पतंग बनवणारे आणि दुकानदार त्यांच्या कामात व्यस्त दिसतात.” असे या शीख सम्राट महाराजा रणजित सिंग यांच्या चित्राचे वर्णन करण्यात आले आहे.

तर  १७९९ मध्ये ईस्ट इंडिया कंपनीने श्रीरंगपट्टणाच्या वेढा दरम्यान टिपू सुलतानच्या खजिन्यातून हे पिस्तूल सापडले होते. त्या संघर्षात सुलतानचा मृत्यू झाला आणि त्याची अनेक मौल्यवान शस्त्रे ब्रिटनला नेण्यात आली. टिपू सुलतानच्या पिस्तूलांचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे ते बहुतेकदा ‘मिरर’ डिझाइनमध्ये बनवले जात असे – एक डाव्या हाताचे कुलूप आणि दुसरे उजव्या हाताचे कुलूप या बंदुकीला असत. सुलतानला हे संयोजन विशेषतः आवडले असे म्हटले जाते आणि त्याने ते त्याच्या सार्वजनिक दरबारात प्रदर्शित केले.

आंतरराष्ट्रीय बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा

पिस्तुलांव्यतिरिक्त, टिपू सुलतानसाठी बनवलेली आणखी एक चांदीची जडलेली फ्लिंटलॉक “ब्लंडरबस” किंवा “बुकमार” तोफा ५७१,५०० पौंडांना विकली गेली. लिलावात पहिली वस्तू म्हणजे १६ व्या शतकाच्या उत्तरार्धात मुघल सम्राट अकबराच्या ग्रंथालयातील एक दुर्मिळ कुराण हस्तलिखित, जी १५ मिनिटांच्या बोली युद्धानंतर ८६३,६०० पौंडांना विकली गेली.

भारताशी संबंधित इतर उल्लेखनीय वस्तूंमध्ये २२५ वर्षांपासून एकाच कुटुंबाच्या मालकीच्या भारतीय पोशाखांचे ५२ अल्बमचा संच समाविष्ट होता. हा ६९०,६०० पौंडांना विकला गेला. घोड्याच्या डोक्याच्या आकाराचे हँडल आणि त्याचे आवरण असलेला मुघल काळातील जेड खंजीर ४६०,४०० पौंडांना विकला गेला, तर १७ व्या शतकातील डोंगराळ तलावात खेळणारे हत्तींचे भारतीय चित्र १३९,७०० पौंडांना विकले गेले. सोथेबीजच्या मते, या आठवड्याच्या लिलावात २० टक्के खरेदीदार नवीन खरेदीदार होते. भारतासह २५ देशांतील बोलीदारांनी लिलावात भाग घेतला.