Farmers’ Day 2025: राष्ट्रीय शेतकरी दिनानिमित्त जाणून घेऊया केंद्र सरकारच्या शेतीत नफा वाढवणाऱ्या प्रमुख योजना

भारतातील कोट्यवधी लोक शेतीमध्ये गुंतलेले असून त्यामुळे देशाची अर्थव्यवस्था मजबूत होते. या योगदानाचा सन्मान करण्यासाठी २३ डिसेंबरला शेतकरी दिन साजरा केला जातो. यानिमित्ताने शेतकऱ्यांसाठी सरकारने सुरू केलेल्या योजना पाहूया

• २००१ पासून देशभरात राष्ट्रीय शेतकरी दिन साजरा
• माजी पंतप्रधान चौधरी चरण सिंह यांची जयंती
• २०२५ मध्ये शेतकऱ्यांसाठी केंद्र सरकारने सुरू केल्या योजना

 

Farmers’ Day 2025: भारत हा कृषीप्रधान देश असल्याने  भारतातील कोट्यवधी नागरिक शेती आणि शेतीसंबधित व्यवसायात गुंतलेले आहेत, त्यामुळे देशाची अर्थव्यवस्था मजबूत होते. शेतकऱ्यांच्या या योगदानाचा सन्मान करण्यासाठी दरवर्षी २३ डिसेंबरला राष्ट्रीय शेतकरी दिन साजरा केला जातो. या निमित्ताने, शेतकऱ्यांसाठीच्या ५ प्रमुख सरकारी योजनांवर समजून घेऊया.

१. पंतप्रधान किसान सन्मान निधी (PM-KISAN)

प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी ही देशातील सर्वात लोकप्रिय शेतकरी योजनांपैकी एक आहे. या योजनेअंतर्गत, पात्र शेतकऱ्यांना दरवर्षी ६,००० रुपयांची आर्थिक मदत दिली जाते. ही रक्कम थेट त्यांच्या बँक खात्यात प्रत्येकी २,००० रुपयांच्या तीन समान हप्त्यांमध्ये पाठवली जाते. आतापर्यंत योजनेचे २१ हप्ते जारी करण्यात आले आहेत आणि शेतकरी २२ व्या हप्त्याच्या प्रतीक्षेत आहेत.

२. प्रधानमंत्री धन धन कृषी योजना 

सरकारने प्रधानमंत्री धन धन कृषी योजना नावाचा महत्त्वाचा उपक्रम सुरू केला आहे. ज्या क्षेत्रांमध्ये शेती अद्याप फायदेशीर झालेली नाही अशा क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे. ही योजना शेतीचा खर्च, सिंचन, साठवणूक आणि संसाधने कमी करण्याशी संबंधित समस्या सोडवेल. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी दीर्घकालीन धोरण विकसित करण्यात आले आहे. ही योजना २०२५-२६ पासून सहा वर्षांसाठी राबविली जाईल. पहिल्या टप्प्यात १०० मागास जिल्हे निवडले गेले आहेत. दरवर्षी अंदाजे २४,००० कोटी रुपये खर्च केले जातील आणि अंदाजे १.७ कोटी शेतकऱ्यांना फायदा होण्याची अपेक्षा आहे.

हेही वाचा: RBI Repo Rate 2026: RBI घेणार फेब्रुवारीत रेपो दर कपात निर्णय? UBI अहवालात संकेत

३. किसान क्रेडिट कार्ड (KCC)

शेतीमध्ये वेळेवर निधी उपलब्ध होणे हे एक मोठे आव्हान आहे. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी, किसान क्रेडिट कार्ड (KCC) योजना राबविण्यात येत आहे. ती कमी व्याजदराने कर्ज देते, जी शेती, पशुपालन आणि फलोत्पादनासाठी वापरली जाऊ शकते. व्याजदरावर सरकारी अनुदाने देखील उपलब्ध आहेत. आता, KCC ला PM किसान योजनेत एकत्रित करण्यात आले आहे, ज्यामुळे अर्ज प्रक्रिया सोपी झाली आहे. शेतकरी त्यांच्या बँकेद्वारे किंवा जवळच्या सीएससी केंद्राद्वारे अर्ज करू शकतात.

४. प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (PMFBY)

हवामानाचा सर्वाधिक फटका शेतकऱ्यांना बसतो. पीक अपयशी झाल्यास त्यांचे नुकसान होण्यापासून संरक्षण करण्यासाठी प्रधानमंत्री फसल विमा योजना राबविण्यात येत आहे. या योजनेअंतर्गत, पिकांचा विमा अत्यंत कमी प्रीमियमवर दिला जातो. नैसर्गिक आपत्ती, कीटक किंवा हवामानामुळे नुकसान झाल्यास, शेतकऱ्यांना भरपाई मिळते, जी थेट त्यांच्या खात्यात हस्तांतरित केली जाते. ही योजना शेतकऱ्यांना आर्थिक सुरक्षा प्रदान करते.

५. प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना

शेती पाण्याशिवाय अशक्य आहे. प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना प्रत्येक शेताला पाणी पुरवण्याचे उद्दिष्ट ठेवते. या योजनेअंतर्गत, ठिबक सिंचन आणि तुषार सिंचन यासारख्या आधुनिक तंत्रज्ञानावर अनुदान दिले जाते, ज्यामुळे कमी पाण्यात जास्त उत्पादन मिळते आणि सिंचन खर्च कमी होतो. अनेक प्रकरणांमध्ये, सरकार ५० टक्क्यांपर्यंत अनुदान देते, ज्यामुळे आधुनिक सिंचन प्रणाली स्वीकारणे सोपे होते.

हेही वाचा: National Farmers Day 2025 : कोण होते चौधरी चरण सिंग? जे शेतकऱ्यांच्या हक्कांसाठी पंतप्रधान नेहरुंशीही भिडले

राष्ट्रीय शेतकरी दिन का साजरा केला जातो? 

२००१ मध्ये राष्ट्रीय शेतकरी दिनाची सुरुवात करण्यात आली. तत्कालीन केंद्र सरकारने २३ डिसेंबरला, माजी पंतप्रधान चरण सिंह चौधरी यांच्या जयंती दिनाला शेतकरी दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेतला. त्यावेळी एनडीए सरकार सत्तेत होते आणि अटलबिहारी वाजपेयी पंतप्रधान होते. या दिवसाचे मुख्य उद्दिष्ट राष्ट्रीय स्तरावर शेतकऱ्यांच्या योगदानाची ओळख पटवणे, त्यांच्या हक्कांबद्दल जागरूकता निर्माण करणे आणि कृषी क्षेत्र सुधारण्यासाठी आवश्यक पावले उचलणे आहे. राष्ट्रीय शेतकरी दिनी, शेतकऱ्यांना नवीन कृषी तंत्रे, सरकारी योजना आणि शाश्वत शेतीबद्दल माहिती दिली जाते, जेणेकरून ते अधिक फायदेशीर शेती करू शकतील आणि त्यांची जीवनशैली सुधारू शकतील.