हरियाणा आणि जम्मू-काश्मीरमध्ये कोणाचे सरकार स्थापन होणार? विधानसभेचा आज निकाल, संपूर्ण देशाचे लक्ष (फोटो सौजन्य- X)
हरियाणा आणि जम्मू-काश्मीरमध्ये पुढील ५ वर्षे सत्ता कोणाची असेल, याचा निर्णय आज (८ ऑक्टोबर) होणार आहे. दोन्ही ठिकाणी सकाळी ८ वाजता मतमोजणीला सुरुवात होणार आहे. त्यासाठी सुरक्षा व्यवस्थेसह सर्व तयारी पूर्ण झाली आहे. हरियाणाचे मुख्य निवडणूक अधिकारी पंकज अग्रवाल यांनी सांगितले की, मतमोजणी ठिकाणी त्रिस्तरीय सुरक्षा व्यवस्था करण्यात आली आहे. हरियाणा आणि जम्मू-काश्मीर या दोन्ही राज्यांत विधानसभेच्या ९०-९० जागांसाठी मतदान झाले. जम्मू-काश्मीरमध्ये तीन टप्प्यांत (18 सप्टेंबर, 25 सप्टेंबर आणि 1 ऑक्टोबर) मतदान झाले, तर हरियाणामध्ये केवळ एका टप्प्यात म्हणजेच 5 ऑक्टोबर रोजी मतदान झाले. हरियाणामध्ये गेली 10 वर्षे भाजपचे सरकार होते, तर जम्मू-काश्मीरमध्ये 10 वर्षांनी विधानसभा निवडणुका झाल्या.
अधिकृत निवेदनात हरियाणाचे मुख्य निवडणूक अधिकारी (सीईओ) पंकज अग्रवाल यांनी सांगितले की, राज्यातील 22 जिल्ह्यांमधील 90 विधानसभा मतदारसंघात 93 मतमोजणी केंद्रे स्थापन करण्यात आली आहेत. बादशाहपूर, गुरुग्राम आणि पतौडी विधानसभा जागांसाठी प्रत्येकी दोन मतमोजणी केंद्रे, तर उर्वरित 87 मतदारसंघांसाठी प्रत्येकी एक मतमोजणी केंद्र बनवण्यात आले आहे. मतमोजणी प्रक्रियेवर लक्ष ठेवण्यासाठी भारत निवडणूक आयोगाने 90 मतमोजणी निरीक्षकांचीही नियुक्ती केली आहे.
पोस्टल मतपत्रिकांची प्रथम मोजणी केली जाईल, त्यानंतर 30 मिनिटांनंतर इलेक्ट्रॉनिक मतदान यंत्र (ईव्हीएम) मोजणी केली जाईल. सीईओ म्हणाले की, मतमोजणीच्या प्रत्येक फेरीची अचूक माहिती वेळेत अपलोड केली जाईल. मतमोजणी दरम्यान, स्ट्राँगरूम उघडल्या जातील आणि उमेदवार, त्यांचे अधिकृत प्रतिनिधी, रिटर्निंग ऑफिसर (आरओ) / सहाय्यक रिटर्निंग ऑफिसर (एआरओ) आणि ईसीआय निरीक्षकांच्या उपस्थितीत व्हिडिओ रेकॉर्डिंग केले जाईल मोजणी केंद्रे.
जर आपण हरियाणाबद्दल बोललो तर येथे विधानसभेच्या 90 जागा आहेत. राज्यातील या जागांसाठी 1031 उमेदवार निवडणूक रिंगणात होते, ज्यात 930 पुरुष आणि 101 महिलांचा समावेश आहे. हरियाणातील सर्व जागांवर एकाच टप्प्यात ५ ऑक्टोबरला मतदान झाले होते. निवडणूक आयोगाने जाहीर केलेल्या तात्पुरत्या आकडेवारीनुसार 66.96 टक्क्यांहून अधिक मतदारांनी मतदानाचा हक्क बजावला. हरियाणामध्ये मतदानासाठी २० हजार ६३२ मतदान केंद्रे उभारण्यात आली असून त्यापैकी १३५०० बूथ ग्रामीण भागात तर ७१३२ बूथ शहरी भागात आहेत.
हरियाणाच्या निवडणुकीबद्दल बोलायचे झाले तर आम आदमी पक्षाने एकट्याने निवडणूक लढवली, तर काँग्रेसने गोपाल कांडा यांच्या हरियाणा लोकहित पक्षासोबत आघाडी करून सीपीआय (एम) आणि भाजपसोबत युती करून निवडणूक लढवली. उमेदवारी अर्जाच्या शेवटच्या क्षणी काँग्रेसने भिवानीची जागा सीपीआय(एम)साठी सोडली होती. भाजपनेही हलोपा, कांडा या जागेसाठी एकच जागा सोडली आहे. दुष्यंत चौटाला यांचा जननायक जनता पक्ष (जेजेपी) वकिल चंद्रशेखर यांच्या आझाद समाज पक्षाशी (एएसपी) युती करत आहे. जेजेपीने 70 आणि एएसपीने 20 विधानसभा जागांवर उमेदवार उभे केले आहेत. इंडियन नॅशनल लोक दल (INLD) मायावतींच्या नेतृत्वाखालील बहुजन समाज पक्ष (BSP) सोबत युती करून निवडणूक लढवत आहे. या आघाडीतून INLD ने 53 जागांवर तर BSP ने 37 जागांवर उमेदवार उभे केले आहेत.
2019 च्या शेवटच्या विधानसभा निवडणुकीच्या निकालांबद्दल बोलायचे तर, 36.5 टक्के मतांसह 40 जागा जिंकून भाजप सर्वात मोठा पक्ष म्हणून उदयास आला होता. 28.1 टक्के मतांसह 31 जागा जिंकून काँग्रेस दुसऱ्या स्थानावर आहे. तिसरा पक्ष असलेल्या जेजेपीने 14.8 टक्के मतांसह 10 जागा जिंकल्या होत्या. INLD ला 2.1 टक्के मतांसह एक जागा आणि 18.2 टक्के मतांसह इतर 8 जागा जिंकण्यात यश आले.
हरियाणा विधानसभेची ही निवडणूक 2019 च्या निवडणुकीपेक्षा अनेक अर्थांनी वेगळी होती. यावेळी समीकरणापासून युतीपर्यंत बरेच काही वेगळे होते. निवडणूक प्रचारादरम्यान शेतकरी, सैनिक आणि पैलवान यांच्या मुद्द्यांवर बोलबाला होताना दिसत होता. युतीबद्दल बोलायचे झाले तर, यावेळी जेजेपी एएसपीसोबत युती करून रिंगणात उतरले, तर आयएनएलडीही बसपासोबत निवडणुकीच्या रणांगणात उतरली. आम आदमी पक्षाने एकट्याने निवडणूक लढवली, पण भाजप आणि काँग्रेस या दोन्ही प्रमुख पक्षांनी त्यांच्या मित्रपक्षांसाठी प्रत्येकी एक जागा सोडली.
सत्ताधारी भाजपबद्दल बोलायचे झाले तर लाडवा मतदारसंघातून मुख्यमंत्री नायबसिंग सैनी, अंबाला कँटमधून अनिल विज, भिवानी जिल्ह्यातील लोहारू मतदारसंघातून जेपी दलाल, तोशाममधून श्रुती चौधरी, बदलीमधून ओमप्रकाश धनखर, पंचकुलामधून ज्ञानचंद गुप्ता, भव्य बिश्नोई हे उमेदवार आहेत. आदमपूर, अटेलीमधून आरती सिंग राव, कालकामधून शक्ती राणी शर्मा, नारनौंडमधून कॅप्टन अभिमन्यू रिंगणात आहेत. काँग्रेसचे भूपेंद्र सिंह हुडा गढ़ी सांपला-किलोई, विनेश फोगट जुलाना, उदय भान होडल आणि चंद्रमोहन बिश्नोई पंचकुला मतदारसंघातून निवडणूक लढवत आहेत. अमित सिहाग डबवलीतून, चिरंजीव राव रेवाडीतून, अनिरुद्ध चौधरी तोशाममधून, आदित्य सुरजेवाला कैथलमधून निवडणूक लढवत आहेत.
जेजेपीबद्दल बोलायचे झाले तर उचाना मतदारसंघातून दुष्यंत चौटाला, डबवली मतदारसंघातून दिग्विजय चौटाला आणि एलेनाबादमधून आयएनएलडीचे अभय सिंह चौटाला, रानियामधून अर्जुन चौटाला, डबवलीतून आदित्य देवी लाल चौटाला आपले नशीब आजमावत आहेत. माजी रेसर कविता दलाल आम आदमी पक्षाच्या तिकीटावर जुलाना मतदारसंघातून नशीब आजमावत आहेत. त्याचवेळी रणजीत चौटाला सिरसा, चित्रा सरवरा अंबाला आणि हिसार मतदारसंघातून अपक्ष उमेदवार म्हणून निवडणूक लढवत आहेत.
आता जम्मू-काश्मीरबद्दल बोलूया… इथे विधानसभेच्या एकूण 90 जागा आहेत. केंद्रशासित प्रदेशातील 90 जागांपैकी सात जागा अनुसूचित जाती (SC) आणि नऊ अनुसूचित जमाती (ST) साठी राखीव आहेत, म्हणजे एकूण 16 जागा. क्षेत्रानुसार पाहिल्यास, जम्मू प्रदेशात विधानसभेच्या 43 आणि काश्मीर खोऱ्यात 47 जागांसाठी तीन टप्प्यात मतदान झाले. पहिल्या टप्प्यात 18 सप्टेंबर रोजी 24 जागांसाठी मतदान झाले होते. दुसऱ्या टप्प्यात 26 जागांवर मतदान झाले. तिसऱ्या आणि शेवटच्या टप्प्यात 1 ऑक्टोबर रोजी 40 जागांसाठी मतदान झाले होते. राज्यात एकूण ६३.८८ टक्के मतदान झाले. निवडणूक आयोगाने जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार पहिल्या टप्प्यात २४ जागांवर ६१.३८ टक्के मतदान झाले, दुसऱ्या टप्प्यात २६ जागांवर ५७.३१ टक्के आणि तिसऱ्या टप्प्यात ४० जागांवर ६९.६९ टक्के मतदान झाले. मतदानाबाबत महिलांमध्ये प्रचंड उत्साह होता. ६९.३७ टक्के पुरुषांच्या तुलनेत ७०.०२ टक्के महिलांनी मतदानाचा हक्क बजावला.
भाजपने जम्मू भागावर लक्ष केंद्रित केले आहे. पक्षाने जम्मू विभागातील सर्व 43 जागांवर उमेदवार उभे केले आहेत. काश्मीर खोऱ्याबाबत बोलायचे झाले तर भाजपने ४७ पैकी १९ जागांवर उमेदवार उभे केले आहेत. खोऱ्यातील २८ जागांवर पक्षाने अपक्ष किंवा इतर छोट्या पक्षांना पाठिंबा दिला होता. युतीबाबत बोलायचे झाले तर काँग्रेस आणि नॅशनल कॉन्फरन्स युती करून निवडणुकीच्या रिंगणात उतरले आहेत, तर अभियंता रशीद यांच्या नेतृत्वाखालील अवामी इत्तेहाद पक्षाने जमात-ए-इस्लामीसोबत आघाडी करून निवडणूक लढवली आहे. सज्जाद लोन यांच्या जम्मू-काश्मीर पीपल्स कॉन्फरन्स, अपनी पार्टी आणि मेहबुबा मुफ्ती यांच्या नेतृत्वाखालील पीपल्स डेमोक्रॅटिक पार्टी (पीडीपी) या पक्षांनी एकट्याने निवडणूक लढवली. आम आदमी पक्षानेही काही जागांवर उमेदवार उभे केले.
10 वर्षांपूर्वी जम्मू आणि काश्मीरमध्ये झालेल्या गेल्या विधानसभा निवडणुकीत 65 टक्के मतदान झाले होते आणि 22.7 टक्के मतांसह पीडीपी 28 जागा जिंकून सर्वात मोठा पक्ष म्हणून समोर आला होता. भाजपला 23 टक्के मते मिळाली पण 25 जागा जिंकून पक्ष पीडीपीनंतर दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. फारुख अब्दुल्ला यांच्या नेतृत्वाखालील नॅशनल कॉन्फरन्सने 20.8 टक्के मतांसह 15 जागा जिंकल्या, काँग्रेसने 18 टक्के मतांसह 12 जागा जिंकल्या आणि पीपल्स कॉन्फरन्सने 1.9 टक्के मतांसह दोन जागा जिंकल्या. सीपीआयएमला एक टक्क्यांपेक्षा कमी मतांसह एक जागा जिंकण्यात यश आले. त्यानंतर पीडीएफचे एक आणि तीन अपक्ष उमेदवारही विधानसभेत पोहोचण्यात यशस्वी ठरले. एकाही पक्षाला स्पष्ट बहुमत मिळाले नाही.
जम्मू आणि काश्मीरमध्ये गेल्या विधानसभा निवडणुका झाल्या तेव्हा ते पूर्ण विकसित राज्य होते. आता तो केंद्रशासित प्रदेश आहे. त्यावेळी जम्मू-काश्मीरमध्ये विधानसभेच्या 87 जागा होत्या. जम्मूमध्ये 37 जागा, काश्मीर खोऱ्यात 46 जागा आणि लडाखमध्ये 4 जागा होत्या. आता, राज्यत्वापासून ते जागा आणि मुद्द्यांपर्यंत जम्मू-काश्मीरमध्ये बरेच काही बदलले आहे. लडाख प्रदेशही आता जम्मू-काश्मीरमध्ये नाही. जम्मू-काश्मीरमध्ये आता ८७ ऐवजी ९० जागा आहेत. जम्मू प्रदेशातील जागांची संख्या 37 वरून 43 झाली आहे आणि काश्मीरमधील जागांची संख्या 46 वरून 47 झाली आहे. प्रथमच एससी-एसटीसाठी जागा आरक्षित करण्यात आल्या आहेत.
चेहऱ्यांबद्दल बोलायचे तर, या निवडणुकीत मेहबुबा मुफ्ती यांची मुलगी इल्तिजा मुफ्ती यांनी मुफ्ती कुटुंबातील तिसरी पिढी म्हणून निवडणुकीच्या राजकारणात प्रवेश केला. बारामुल्लाच्या जागेवर अपक्ष म्हणून विजयी झाल्यामुळे उत्साही झालेल्या अभियंता रशीद यांच्या पक्षानेही खोऱ्यातील अनेक जागांवर उमेदवार उभे केले. सज्जाद लोन यांच्या पक्षाबरोबरच अपनी पार्टीसारख्या पक्षांनीही निवडणूक लढवली. प्रमुख चेहऱ्यांबद्दल बोलायचे झाले तर संसद हल्ल्यातील दोषी अफझल गुरूचा भाऊ एजाज गुरू, सय्यद सलीम गिलानी, डॉ तलत मजीद, सर्जन बरकती, आगा सय्यद मुनताजीर असे चेहरे निवडणुकीच्या रिंगणात आहेत.
.png "Videos"){kind=small}
