आसाममध्ये जप्त करण्यात आलेल्या नऊ कोटींच्या ड्रग्जचे काय होणार; यावर निर्णय कोण घेणार?

आसाम पोलिसांनी कछार जिल्ह्यातून 9 कोटी रुपयांच्या नशेच्या गोळ्या जप्त केल्या आहेत. ड्रग्ज माफियांवर कारवाई करताना पोलिस अनेकदा मोठ्या प्रमाणात ड्रग्ज जप्त करतात. मात्र मोठ्या प्रमाणात सापडलेल्या ड्रग्जचे काय होत? असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. या संदर्भात कोणते नियम पाळले गेले आहेत आणि अशा प्रकरणांमध्ये कोण निर्णय घेते? जाणून घ्या या सर्व प्रश्नांची उत्तरे.

दिसपूर : आसाममधील कचार जिल्ह्यातून एका अमली पदार्थाच्या तस्कराला अटक करण्यात आली आहे.  आसाम पोलिसांनी तस्कराकडून 9 कोटी रुपयांच्या नशेच्या गोळ्या जप्त केल्या आहेत.  याबा गोळ्या म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या 30,000 मेथॅम्फेटामाइन गोळ्यांसह आरोपीला अटक करण्यात आली.  ड्रग्ज माफियांवर कारवाई करताना पोलीस अनेकदा मोठ्या प्रमाणात ड्रग्ज जप्त करतात, मात्र मोठ्या प्रमाणात सापडलेल्या ड्रग्जचे काय होते, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे.  जाणून घ्या, एवढ्या मोठ्या प्रमाणात सापडलेल्या ड्रग्जचे पोलिस काय करतात? याबाबत कोणते नियम पाळले गेले आणि अशा प्रकरणांमध्ये कोण निर्णय घेते?

हे सर्व औषध कुठे जाते?

केवळ भारतातच नाही तर जगातील अनेक देशांमध्ये अमली पदार्थ जप्त केले की सर्वप्रथम त्याचे सॅम्पलिंग होते.  त्याची तपासणी केली जाते.  त्याची फॉरेन्सिक तपासणी ठराविक नियमानुसार केल्यानंतर ते संपवण्याची तयारी केली जाते.  पोलिसांच्या कारवाईत जप्त करण्यात आलेल्या अमली पदार्थांची विल्हेवाट कशी लावायची याबाबत 2015 मध्ये अर्थ मंत्रालयाच्या महसूल विभागाकडून आदेश जारी करण्यात आला होता.  अनेक राज्यांमध्ये औषधे नष्ट करण्याच्या प्रक्रियेत नियमांचे पालन केले जात नसल्याचे आढळून आल्याने हा आदेश जारी करण्यात आला आहे.

सर्व राज्यांना पाठवलेल्या आदेशात स्पष्टपणे नमूद करण्यात आले आहे की, कोणत्याही परिस्थितीत औषधाची लवकरात लवकर विल्हेवाट लावण्याची कारवाई करणे बंधनकारक आहे. औषधांचा गैरवापर थांबवण्यासाठीही हा आदेश जारी करण्यात आला होता.  हा आदेशही जारी करण्यात आला आहे कारण अनेक प्रकरणात अमली पदार्थ जप्त केल्यानंतर त्याचा मोठा साठा गायब झाल्याचे दिसून आले आहे.  त्यामुळेच औषध जप्त केल्यानंतर त्याचा नमुना फॉरेन्सिक लॅबमध्ये तपासणीसाठी पाठवला जातो आणि नंतर तो नष्ट केला जातो.  काय आहे त्याची संपूर्ण प्रक्रिया समजून घेऊ.  जेव्हा पोलिस ड्रग्ज पकडतात.  तेव्हा ते सर्वप्रथम त्यांचे फोटो काढतात.  जप्तीचे पुरावे दंडाधिकाऱ्यांकडे सादर केले जातात.  त्यानंतर त्याची तपासणी केली जाते.  त्यानंतर ते नष्ट करण्याचे आदेश न्यायदंडाधिकाऱ्यांना दिले जातात.

औषधे कशी नष्ट केली जातात?

ड्रग्ज नष्ट करण्यासाठी प्रत्येक राज्यात एक समिती असते. तिचे नाव ड्रग डिस्पोजल कमिटी असते. औषध कसे नष्ट करायचे हे ही समिती ठरवते. समिती आपला निर्णय घेताना प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या नियमांचे पालन करते.  ड्रग डिस्पोजल कमिटीमध्ये एसपी, कस्टम आणि सेंट्रल एक्साइजचे जॉइंट कमिशनर आणि डायरेक्टरेट ऑफ रेव्हेन्यू इंटेलिजन्सचे जॉइंट डायरेक्टर यांचा समावेश आहे. यासोबतच प्रदूषण नियंत्रण मंडळाचे अधिकारीही त्यात सहभागी आहेत.

एका वृत्तवाहिनीने सांगितले की, एका पोलिस अधिकाऱ्याने सांगितले की औषधे ठराविक प्रमाणात असतील तरच ती नष्ट केली जातील. उदाहरणार्थ, हेरॉइनचे प्रमाण 5 किलो, चरस 100 किलो, चरसचे तेल 20 किलो, गांजा 1000 किलो आणि कोकेनचे प्रमाण 2 किलोपर्यंत आहे. औषध नष्ट करण्यासाठी, एक बॉयलर वापरला जातो ज्यामध्ये ते 1000 अंश तापमानात जाळले जाते, ते देखील सुरक्षितता मानके लक्षात घेऊन.