
फोटो सौजन्य - Social Media
आजच्या धावपळीच्या जीवनशैलीत पाव हा अनेकांचा रोजच्या आहारातील अविभाज्य भाग झाला आहे. वडा-पाव, भाजी-पाव, मिसळ-पाव किंवा फक्त चहा सोबत पाव, अशा अनेक स्वरूपांत पाव सहजपणे खाल्ला जातो. कमी किंमत, पटकन मिळणारा आणि पोट भरल्यासारखे वाटणारा हा पदार्थ अनेकांना सोयीचा वाटतो. मात्र, अति प्रमाणात पाव खाल्ल्यास शरीरावर होणारे दुष्परिणाम अनेकजण दुर्लक्षित करतात. सातत्याने आणि जास्त प्रमाणात पाव खाल्ल्याने आरोग्याला धोका निर्माण होऊ शकतो.
पाव प्रामुख्याने मैद्यापासून बनवला जातो. मैदा हा परिष्कृत कार्बोहायड्रेट प्रकारात मोडतो. त्यामध्ये फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे अत्यंत कमी प्रमाणात असतात. त्यामुळे अति प्रमाणात पाव खाल्ल्यास पचनसंस्थेवर ताण येतो. अनेकांना गॅस, अॅसिडिटी, बद्धकोष्ठता, पोट फुगणे यांसारख्या तक्रारी सुरू होतात. विशेषतः ज्यांची पचनशक्ती कमकुवत आहे, त्यांना हा त्रास अधिक जाणवतो. पावामुळे वजन वाढण्याची शक्यताही मोठ्या प्रमाणात असते. मैद्यातील जास्त कार्बोहायड्रेट्स शरीरात साठवले जातात आणि ते चरबीमध्ये रूपांतरित होतात. रोज एकापेक्षा जास्त पाव खाल्ल्यास कॅलरीचे प्रमाण नकळत वाढते, ज्यामुळे लठ्ठपणा वाढू शकतो. वाढलेले वजन पुढे जाऊन मधुमेह (डायबेटीस), उच्च रक्तदाब आणि हृदयविकाराचा धोका वाढवू शकते.
पाव खाल्ल्यानंतर रक्तातील साखरेची पातळी झपाट्याने वाढते. त्यामुळे मधुमेह असलेल्या किंवा प्री-डायबेटीक अवस्थेतील व्यक्तींनी पावाचे सेवन मर्यादित ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे. सतत पाव खाल्ल्याने इन्सुलिनचा समतोल बिघडू शकतो आणि दीर्घकाळात डायबेटीसचा धोका वाढतो. पावामध्ये प्रथिने (प्रोटीन) आणि आवश्यक पोषक घटक फार कमी असतात. जर आहारात पावाचे प्रमाण जास्त आणि भाज्या, डाळी, फळे यांचे प्रमाण कमी असेल, तर शरीराला आवश्यक पोषण मिळत नाही. यामुळे थकवा जाणवणे, कमजोरी, रोगप्रतिकारशक्ती कमी होणे अशा समस्या उद्भवू शकतात. विशेषतः मुलं, तरुण आणि मेहनतीचे काम करणाऱ्यांनी याकडे गांभीर्याने लक्ष देणे गरजेचे आहे.
अति पाव खाल्ल्याने त्वचेवरही परिणाम दिसून येऊ शकतात. काही जणांमध्ये पिंपल्स, त्वचेचा निस्तेजपणा आणि सूज येण्यासारख्या समस्या वाढतात. मैद्यामुळे शरीरात सूज निर्माण करणाऱ्या प्रक्रियांना चालना मिळू शकते, असे तज्ज्ञ सांगतात. मग उपाय काय? पाव पूर्णपणे बंद करणे आवश्यक नाही, पण प्रमाण राखणे महत्त्वाचे आहे. शक्य असल्यास ब्राउन ब्रेड किंवा मल्टीग्रेन ब्रेडचा पर्याय निवडावा. पाव खाताना त्यासोबत भरपूर भाज्या, उसळ, डाळी किंवा प्रथिनयुक्त पदार्थ घ्यावेत. रोजच्या आहारात फळे, हिरव्या भाज्या, संपूर्ण धान्यांचा समावेश केल्यास शरीर निरोगी राहते. नियमित व्यायाम आणि पाणी पिण्याची सवयही तितकीच आवश्यक आहे.
थोडक्यात, पाव हा सोयीचा आणि चविष्ट असला तरी त्याचा अतिरेक आरोग्यासाठी घातक ठरू शकतो. संतुलित आहार, योग्य प्रमाण आणि आरोग्याबाबत जागरूकता ठेवल्यासच स्वतःला दीर्घकाळ निरोगी ठेवता येईल.