जास्त भात खाण्याचे दुष्परिणाम (फोटो सौजन्य - iStock)
खरं तर आपल्यापैकी अनेकांना भाताशिवाय जेवण पूर्ण झालंय असं वाटतच नाही. भात हे एक पौष्टिक सुपरफूड आहे आणि अगदी लहानपणामपासून अनेकांना भात खाण्याची सवय असते. भात शिजवण्याव्यतिरिक्त, इतर अनेक पदार्थ बनवण्यासाठीदेखील याचा वापर केला जातो. परंतु अनेक आरोग्य स्थितींमध्ये भात टाळण्याचा सल्ला दिला जातो. हे सुपरफूड टाळणे खरेच आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरू शकते का? साधारणपणे, लोक मधुमेह, वजन कमी होणे इत्यादी बाबतीत भात टाळतात.
आज आपण अशाच काही आरोग्यविषयक परिस्थितींबद्दल सांगणार आहोत ज्यामध्ये भात खाणे टाळणे आवश्यक आहे. खरं तर आपण भाताचे प्रमाण आणि स्वयंपाक करण्याची पद्धत लक्षात ठेवली तर ते कमी प्रमाणात खाण्यात काही नुकसान नाही. यासाठी मारिंगो एशिया हॉस्पिटल गुरुग्राम एचओडी – विभाग अंतर्गत औषध डॉ. एमके सिंग यांनी काही आरोग्य परिस्थितींचा उल्लेख केला आहे ज्यामध्ये भात टाळणे आवश्यक आहे.
भाताचे पोषक तत्व
नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिननुसार, तांदळामध्ये भरपूर कार्बोहायड्रेट्स असतात. त्याचे सेवन शरीराला पुरेशी ऊर्जा देऊन दिवसभर सक्रिय राहण्यास मदत करू शकते. हे ग्लूटेनमुक्त असले तरी, लोह, मॅग्नेशियम, पोटॅशियम आणि बी जीवनसत्त्वे यांसारखे अनेक महत्त्वाचे पोषक घटक तांदळात आढळतात, ज्यामुळे ते आरोग्यासाठी तांदूळ चांगला ठरतो.
एवढेच नाही तर भातामध्ये फायबरचे प्रमाण चांगले असते, जे पचनास मदत करते. भात खाणे चांगलेच आहे, पण त्याच्या प्रमाणाच्याबाबतही काळजी घेणे तितकेच गरजेचे आहे. सर्वच गोष्टी प्रत्येकासाठी आरोग्यदायी नसतात, त्याचप्रमाणे भात खाणे सर्वांनाच जमत नाही. विशेषतः असे काही आजार आहेत ज्यामध्ये भात खाणे त्रासदायक ठरू शकते.
डायबिटीस रूग्णांसाठी
डायबिटीस रूग्णांसाठी भात ठरतो हानिकारक (फोटो सौजन्य – iStock0
तांदळात अर्थात भातामध्ये ग्लायसेमिक इंडेक्स खूप जास्त असतो, ज्यामुळे रक्तातील साखर अचानक वाढू शकते. त्यामुळे मधुमेह किंवा प्रीडायबेटिक रुग्णांनी याचे सेवन कमीत कमी करावे. तसेच, त्यांनी ते शिजवण्याचा आरोग्यदायी मार्ग अवलंबला पाहिजे. कसाही भात शिजवून खाल्ल्यास त्याचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात.
मेटाबॉलिक सिंड्रोम ग्रस्त व्यक्ती
इन्सुलिन प्रतिरोधक किंवा मेटाबॉलिक सिंड्रोमने ग्रस्त असलेल्या लोकांना भात टाळण्याचा सल्ला दिला जातो. भात खायचा असेल तर त्यातील स्टार्च काढून मगच खावा. त्यासाठी तांदूळ प्रेशर कुकरऐवजी पाण्यात उकळून त्यातील अतिरिक्त पाणी काढून टाका. सहसा भात बाहेर पातेल्यात शिजवा. जेणेकरून भात खाण्याचा त्रास होणार नाही.
सेलिआक रोग ग्रस्त
डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, ग्लूटेनसह क्रॉस-दूषित होण्याची क्षमता असलेल्या तांदळाच्या बाबतीत, सेलिआक रोग किंवा नॉन-सेलियाक ग्लूटेन संवेदनशीलता असलेल्या लोकांनी अशा प्रकारचे तांदूळ खाणे टाळावे. त्याच्या सेवनाने अशा आरोग्यावर नकारात्मक प्रभाव पडतो. त्यामुळे अशा व्यक्तींनी भात खाणे टाळावे.
डाएटसाठी कसा शिजवावा भात
भात शिजविण्याची कुकिंग मेथड (फोटो सौजन्य – iStock0
जर तुम्हाला तुमच्या आहारात भाताचा समावेश करायचा असेल तर स्वयंपाक करण्याची पद्धत बदला. भात खूप आवडत असेल आणि तुमच्या आहारात त्याचा समावेश करायचा असेल तर आयुर्वेदाची तुम्हाला यामध्ये मदत घेता येऊ शकते. भात शिजवण्याच्या पद्धतीची विशेष काळजी घ्या. तांदूळ आयुर्वेदिक पद्धतीने शिजवा आणि तो कमी प्रमाणात खा. आयुर्वेद स्वयंपाक करण्यापूर्वी भाजून किंवा पाण्याचे प्रमाण वाढवून त्यांची पचनशक्ती वाढवण्याची शिफारस करतो.