118 दिवस विश्रांती घेणार भगवान विष्णू, का 11 दिवस आधी येणार जन्माष्टमी, दसरा आणि दिवाळी घ्या जाणून

ब्रह्मांडाचा निर्माता भगवान विष्णू चातुर्मासात निद्रा घेतात अशी हिंदू धर्मात श्रद्धा आहे. या काळात भगवान शिव सृष्टीवर नियंत्रण ठेवतात. भगवान विष्णूच्या निद्राकाळाच्या या कालावधीला चातुर्मास म्हणतात.

ब्रह्मांडाचा निर्माता भगवान विष्णू चातुर्मासात निद्रा घेतात अशी हिंदू धर्मात श्रद्धा आहे. या काळात भगवान शिव सृष्टीवर नियंत्रण ठेवतात. भगवान विष्णूच्या निद्राकाळाच्या या कालावधीला चातुर्मास म्हणतात. भगवान विष्णूच्या झोपेमुळे सर्व प्रकारचे शुभ कार्य थांबतात, परंतु या काळात अनेक धार्मिक कार्ये होतात. यावेळी 17 जुलैपासून देवशयनी एकादशीपासून चातुर्मास सुरू होणार आहे.

पंचांगाच्या गणनेनुसार यावर्षी चातुर्मास 118 दिवसांचा असेल, जो 12 नोव्हेंबरपर्यंत म्हणजेच देवूठाणी एकादशीपर्यंत चालणार आहे. सुमारे 4 महिने चालणारा चातुर्मास गेल्यावर्षी 5 महिन्यांचा होता. म्हणजेच ते सुमारे 148 दिवस चालले. वास्तविक, मागील वर्षी अधिकामामुळे श्रावण महिना सुमारे 2 महिन्यांचा होता, त्यामुळे चातुर्मास 5 महिने चालला. विशेष बाब म्हणजे या वर्षीचे जन्माष्टमी (26 ऑगस्ट), दसरा (12 ऑक्टोबर), दिवाळी (1 नोव्हेंबर) असे मोठे सण गेल्या वर्षीच्या तुलनेत 11 दिवस आधी साजरे केले जातील.

118 दिवसांचा असेल चातुर्मास

शक्ती मंदिराचे पुजारी पंडित हरिशंकर मिश्रा यांनी सांगितले की, शास्त्रानुसार आषाढ महिन्यातील शुक्ल पक्ष एकादशीला भगवान विष्णू झोपायला जातात. त्यानंतर कार्तिक महिन्याच्या शुक्ल पक्ष एकादशीला ज्याला देवउथनी एकादशी म्हणतात, त्या दिवशी भगवान विष्णू जागे होतात. यंदा हा कालावधी 118 दिवसांचा असेल. चार महिन्यांच्या या कालावधीला चातुर्मास म्हणतात. शास्त्रानुसार या काळात विवाह, यज्ञोपवीत, मुंडन, नामकरण आदी शुभ कार्ये निषिद्ध मानली जातात.

चातुर्मासात या गोष्टी करू नका

पंडितजींच्या म्हणण्यानुसार चातुर्मासात हिरव्या भाज्या, तांदूळ, मांस आणि मद्य यांचे सेवन करणेही अशुभ मानले जाते. चातुर्मासात ब्रह्मचर्य व्रत पाळण्याचा नियम आहे. शास्त्रानुसार या काळात शूज, चप्पल आणि तेलाचा वापर करण्यासही मनाई आहे. स्थान बदलण्यास मनाई आहे. विशेष परिस्थितीत, घराच्या तापमानवाढीसारखे काही काम केले जाऊ शकते. भगवान विष्णूशी संबंधित असलेले विशेष विधी, यज्ञ इत्यादी पूर्णपणे निषिद्ध आहेत.

दररोज भगवान विष्णूची पूजा करा

एकादशी तिथी चातुर्मास आणि भाद्र शुक्ल पक्षात श्रावण महिन्यात असतात. याशिवाय जन्माष्टमी, तीज, गणेश चतुर्थी, पितृ पक्ष, शारदीय नवरात्री, दिवाळी असे सण असतील. धर्मग्रंथानुसार यज्ञांची देवता भगवान विष्णू असल्याचे मानले जाते, त्यामुळे या काळात भगवान विष्णूशी संबंधित यज्ञ, विशेष विधी इत्यादी निषिद्ध मानले जातात. मात्र, या काळात भगवान विष्णूची रोज पूजा करावी.