गुरु ग्रहाच्या चंद्रावर रेंगाळतोय ‘राक्षसी कोळी’ NASA च्या ‘या’ फोटोंनी उडवली वैज्ञानिकांची झोप

गुरू ग्रहाच्या चंद्र युरोपावर आढळलेल्या कोळ्यासारख्या रहस्यमय खुणा शास्त्रज्ञांना गोंधळात टाकत आहेत. "दमहेन अल्ला" असे नाव देण्यात आले असून ते बर्फाखालील खाऱ्या पाण्याने तयार होतात, जाणून घ्या.

• गुरू ग्रहाच्या चंद्रावर कोळ्याच्या रहस्यमय खुणा
• दमहेन अल्ला असे दिले शास्त्रज्ञांनी नाव
• नासाने केले फोटो शेअर 

आपल्या सूर्यमालेत आपण एकटेच आहोत का? हा प्रश्न शतकानुशतके मानवतेला सतावत आहे. आता, गुरू ग्रहाच्या बर्फाळ चंद्र युरोपाने नवीन आशा निर्माण केली आहे. शास्त्रज्ञांना तेथे एक विचित्र आणि भयानक “कोळयासारखी खूण” सापडली आहे. ती एखाद्या महाकाय प्राण्याने किंवा तिथे रांगणाऱ्या महाकाय कोळीने काढलेली ओरखडा असल्याचे दिसते. नासाच्या गॅलिलिओ अंतराळयानाने दशकांपूर्वी ते पाहिले होते, परंतु आता त्याचे रहस्य उलगडले आहे. ही खूण केवळ एक रेषा नाही; ती युरोपाच्या बर्फाखाली पाण्याचा समुद्र उसळत असल्याचा पुरावा असू शकते. आणि जिथे पाणी आहे तिथे जीवनाची शक्यता असू शकते. शास्त्रज्ञांनी त्याला “दम्हान अल्लाह” असे नाव दिले आहे, ज्याचा अर्थ “भिंतीचा राक्षस” किंवा “कोळी” असा होतो. या रहस्यमय कोळ्याची संपूर्ण कहाणी आणि त्यामागील विज्ञान जाणून घेऊया.

हा “भिंतीचा राक्षस” नेमका काय आहे आणि नासाने तो कधी पाहिला?

ही कहाणी १९९० च्या दशकाच्या उत्तरार्धात सुरू झाली. नासाचे गॅलिलिओ अंतराळयान गुरू आणि त्याच्या चंद्रांभोवती फिरत होते तेव्हा त्यांना युरोपाच्या मन्नान क्रेटरजवळ काहीतरी विचित्र दिसले. प्रतिमांमधून तारा फुटण्यासारखा नमुना उघड झाला.

आयरिश भाषेत, याला “दम्हान अल्ला” असे नाव देण्यात आले आहे, ज्याचा अर्थ “कोळी” किंवा “भिंतीचा राक्षस” असा होतो. ट्रिनिटी कॉलेज डब्लिनमधील शास्त्रज्ञांनी आता हे गूढ उलगडले आहे. त्यांच्या नवीन अभ्यासात, ते स्पष्ट करतात की हा भयानक डाग कसा तयार झाला असावा. हा डाग उल्कापिंडाच्या आघातामुळे नाही तर युरोपाच्या आतील भागात होणाऱ्या क्रियाकलापांमुळे निर्माण झाला आहे.

NASA : लाखोंच्या जीवाला धोका! अमेरिकेतील ‘ही’ सर्व शहरे भीषण संकटात; नासाचा ट्रम्प यांना त्वरित कारवाईचा सल्ला

बर्फाखाली खाऱ्या पाण्याचा ज्वालामुखी उकळत आहे का?

• या कोळ्यासारख्या डागाचे गूढ उलगडण्यासाठी, शास्त्रज्ञ पृथ्वीकडे वळले. त्यांना आढळले की या डागातील फांद्या आणि खड्डे पृथ्वीच्या सरोवराच्या ताऱ्यांसारखे दिसतात. आता, तुम्हाला कदाचित प्रश्न पडला असेल की हे सरोवराचे तारे काय आहेत
• पृथ्वीवर, जेव्हा बर्फ गोठलेल्या तलावांवर पडतो आणि बर्फात छिद्र निर्माण करतो तेव्हा त्याखालील पाणी वर येते. हे वाहणारे पाणी सभोवतालचा बर्फ वितळवते, ज्यामुळे ताऱ्यासारखा किंवा कोळ्याच्या जाळ्यासारखा नमुना तयार होतो. शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की युरोपावरही असेच घडले असावे
• संशोधन असे सूचित करते की युरोपाच्या पृष्ठभागाखाली खारट पाणी आहे. जेव्हा टक्कर किंवा दाब बर्फाचा थर तोडतो तेव्हा हे खारे पाणी कारंज्यासारखे वर येते. युरोपा इतका थंड आहे की हे पाणी पृष्ठभागावर पोहोचताच गोठू लागते. पण गोठण्यापूर्वी ते कोळ्यासारखे चिन्ह तयार करते

या चिन्हाचा अर्थ तेथे एलियन्स असू शकतात का?

या संशोधनाच्या प्रमुख लेखिका लॉरेन मॅककाउन याला अत्यंत रोमांचक म्हणतात. त्या म्हणतात की या पृष्ठभागावरील खुणा आपल्याला बर्फाखाली काय चालले आहे ते सांगतात. जर युरोपावर अशा आणखी खुणा आढळल्या तर याचा अर्थ असा की पृष्ठभागाच्या अगदी खाली खाऱ्या पाण्याचे तलाव किंवा खाऱ्या पाण्याचे छोटे तलाव असू शकतात. जीवनासाठी पाणी आवश्यक आहे. जर युरोपाच्या कवचाखाली द्रव पाणी असेल तर सूक्ष्मजीव जीवनाची शक्यता वाढते. हा ‘कोळी’ फक्त एक खूण नाही; तो आपल्याला कुठे खोदायचे हे सांगणारा नकाशा आहे. सौर यंत्रणेतील जीवनाच्या शोधातील हा सर्वात मोठा संकेत असू शकतो.

‘इंटरनॅशनल स्पेस स्टेशन’चे होणार महासागरात विसर्जन? NASA च्या धक्कादायक निर्णयाचे कारण तरी काय?

२०३० मध्ये असे काय घडेल जे सर्वकाही स्पष्ट करेल?

• आतापर्यंत, शास्त्रज्ञांकडे गॅलिलिओ अंतराळयानाच्या जुन्या प्रतिमा आहेत, ज्यांचे रिझोल्यूशन कमी आहे. गॅलिलिओचे मिशन २००३ मध्ये संपले. पण खरा खेळ आता सुरू होईल. नासाचे नवीन मिशन, युरोपा क्लिपर, त्याच्या मार्गावर आहे
• हे अंतराळयान एप्रिल २०३० मध्ये गुरूच्या प्रणालीत पोहोचेल. ते युरोपाचे अत्यंत उच्च-रिझोल्यूशन प्रतिमा घेईल. लॉरेन मॅककॉन म्हणतात की जर क्लिपरला तेथे असे आणखी “Lake Stars” सापडले तर ते युरोपा एक “महासागर जग” आहे याची पुष्टी करेल
• हा शोध युरोपापुरता मर्यादित नाही. आपल्या सौरमालेत शनीचा एन्सेलाडस सारखे इतर अनेक बर्फाळ चंद्र आहेत. बर्फाखाली महासागरदेखील अस्तित्वात असल्याचे मानले जाते. जर युरोपावर अशा प्रकारे पाणी बाहेर येऊ शकते, तर ते इतरत्रदेखील घडू शकते.