Kedarnath Helicopter Crash : चार धाम यात्रेतील हेलिकॉप्टर प्रवास ठरतोय जीवघेणा; यात्रेकरुंनी विचार करण्याची गरज

हिंदू धर्मातील पवित्र चार धाम यात्रांसाठी होलिकॉप्टरचा वापर केला जात आहे. मात्र वाढत्या अपघातांमुळे चिंता वाढली आहे. केदारनाथमध्ये पुन्हा एकदा अपघात झाला असून यामध्ये सात जणांचा दुर्दैवी मृत्यू झाला.

हिंदू धर्मामध्ये चार धाम यात्रांना विशेष महत्त्व आहे. मात्र चार धाम यात्रांसाठी हेलिकॉप्टर सेवेमध्ये मात्र अपघाताचे प्रमाण वाढले आहे. वातावरणाची कोणतीही शाश्वती नसलेल्या या भागांमध्ये हेलिकॉप्टरने यात्रा करणे अतिशय धोकादायक बनत चालले आहे. १५ जून रोजी सकाळी ५.१८ वाजता आर्यन एव्हिएशनद्वारे चालवले जाणारे बेल ४०७ हेलिकॉप्टरचा अपघात झाला. त्यांनी  केदारनाथहून गुप्तकाशीला उड्डाण केले, जे सहसा १० मिनिटांचा प्रवास असतो. काही मिनिटांनंतर, हेलिकॉप्टर गुप्तकाशीजवळ कोसळले आणि त्यात पाच यात्रेकरूंसह सर्व सात जण ठार झाले.

या केदारनाथमधील अपघातातील मृतांमध्ये जयपूरचे रहिवासी ३७ वर्षीय पायलट कॅप्टन राजवीर सिंग चौहान यांचा समावेश आहे. ते भारतीय सैन्यातून लेफ्टनंट कर्नल म्हणून निवृत्त झाल्यानंतर ऑक्टोबर २०२४ मध्ये आर्यन एव्हिएशनमध्ये सामील झाले होते. त्याला २००० पेक्षा जास्त तासांचा उड्डाणाचा अनुभव होता.

त्यांच्या मागे त्यांची पत्नी (जी सैन्यात लेफ्टनंट कर्नल आहे) आणि चार महिन्यांची जुळी मुले आहेत. मृतांमध्ये महाराष्ट्रातील यवतमाळ येथील रहिवासी असलेले जयस्वाल दाम्पत्य आणि त्यांचे २३ महिन्यांचे मूल यांचा समावेश आहे. प्राथमिक तपासात असे दिसून आले आहे की दाट ढगांमुळे पायलटला काहीही दिसत नव्हते आणि ते जाऊन डोंगरावर आदळला. तथापि, या अपघाताची नेमकी कारणे विमान अपघात तपास ब्युरोकडून तपासली जातील. रुद्रप्रयाग पोलिसांनी आर्यन एव्हिएशनविरुद्ध गुन्हा दाखल केला आहे.

राजकीय बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा

या वर्षीच्या चारधाम यात्रेदरम्यान हा दुसरा भीषण हेलिकॉप्टर अपघात आहे. याआधी ९ मे रोजी गंगोत्रीला जाणारे हेलिकॉप्टर गंगाणीजवळ कोसळले होते, त्यात ६ जणांचा मृत्यू झाला होता. अशाप्रकारे मृतांचा आकडा १३ वर पोहोचला आहे. चारधाम यात्रेदरम्यान गेल्या ३९ दिवसांत एकूण पाच हेलिकॉप्टर अपघातात कोसळले आहेत. १२ मे रोजी, हेलिकॉप्टर सारसीहून यात्रेकरूंना घेऊन बद्रीनाथला परतत असताना उखीमठ येथील एका शाळेच्या मैदानावर आपत्कालीन लँडिंग करावे लागले. १७ मे रोजी, एम्स ऋषिकेशची हेली-अ‍ॅम्ब्युलन्स केदारनाथ हेलिपॅडजवळ मागील भाग निकामी झाल्यामुळे कोसळली. ७ जून रोजी केदारनाथला जाणाऱ्या एका हेलिकॉप्टरला उड्डाणादरम्यान तांत्रिक बिघाड झाल्याने रस्त्यावरच आपत्कालीन लँडिंग करावे लागले आणि त्यात पायलट गंभीर जखमी झाला. या घटनांमुळे चार धामच्या यात्रेकरूंसाठी हेलिकॉप्टर प्रवास सुरक्षित करावा अशी मागणी जोरात सुरू आहे.

हवाई वाहतूक नियंत्रण अन् रडार नाही

प्रश्न असा आहे की चार धाम यात्रेदरम्यान हेलिकॉप्टर इतक्या वारंवार का कोसळत आहेत? याची अनेक कारणे आहेत. केदारनाथमध्ये हवाई वाहतूक नियंत्रण नाही, रडार कव्हरेज नाही आणि रिअल-टाइम हवामान देखरेख नाही, तरीही यात्रेदरम्यान हेलिकॉप्टर दररोज ये-जा करतात, दृश्य सिग्नल आणि रेडिओ कॉलवर अवलंबून असतात आणि तेही भारतातील सर्वात धोकादायक हवाई कॉरिडॉरपैकी एकावरून. खरं तर, जास्तीत जास्त आर्थिक फायदे मिळवता यावेत यासाठी योग्य आणि सुरक्षित व्यवस्था न करता तीर्थयात्रेला व्यावसायिक बनवण्यात आले आहे. चारधामचा प्रवास कठीण आहे. म्हणूनच पूर्वी खूप कमी लोक तिथे जायचे आणि तेही पायी, पोनी गाईडच्या खांद्यावर स्वार होऊन. हेलिकॉप्टर सेवा सुरू झाल्यानंतर लाखो लोक दर्शनासाठी येऊ लागले आहेत. म्हणून, त्यांच्यासाठी व्यवस्था चांगली, चांगल्या दर्जाची आणि सुरक्षित असली पाहिजे, परंतु यामध्येच निष्काळजीपणा दाखवला जात आहे.

नवराष्ट्र विशेष लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा

दररोज २५० ते ३०० उड्डाणे

या गोंधळात, केदारनाथच्या आकाशात दररोज २५०-३०० हेलिकॉप्टर उड्डाणे सुरू होती. या धोक्याच्या पार्श्वभूमीवर, गेल्या आठवड्यात डीजीसीएने हस्तक्षेप केला आणि हेलिकॉप्टर उड्डाणे ताशी ९ पर्यंत मर्यादित केली. आता दररोज १५२ उड्डाणे चालविली जात आहेत आणि अलीकडील अपघात लक्षात घेता, हे देखील खूप जास्त असल्याचे दिसते. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की २०२२ मध्ये जेव्हा असाच अपघात झाला तेव्हा सरकारने अनेक सुरक्षा उपायांची घोषणा केली होती.

तीन कॅमेरे बसवण्यात आले होते, एक केदारनाथ प्रवेश बिंदूवर, दुसरा रुद्र पॉइंटवर आणि तिसरा बेस कॅम्पवर, जेणेकरून वैमानिक उड्डाण करण्यापूर्वी परिस्थितीचे मूल्यांकन करू शकतील. जोपर्यंत केदारनाथला योग्य विमान वाहतूक व्यवस्था आणि कडक SOP (मानक ऑपरेटिंग सिस्टम) मिळत नाही तोपर्यंत वैमानिक अंधारात उड्डाण करत राहतील. वैमानिकाला फक्त त्याच्या डोळ्यांचा आणि अंदाजाचा वापर करून उड्डाण करावे लागते. परिणामी, अपघातांची भीती कायम आहे.

लेख- विजय कपूर

 

याचे मूळ आर्टिकल वाचण्यासाठी आपण https://navbharatlive.com/ यावर क्लिक करावे