UN International Police Cooperation Day 2025 : जागतिक सुरक्षा आणि मानवतेसाठी नव्या बांधिलकीचा संदेश देणारा दिवस

AI in policing 2025 : जागतिक सुरक्षेत जगातील कायदा अंमलबजावणी समुदायाच्या आवश्यक कार्याला हा दिवस मान्यता देतो. 16 डिसेंबर 2022 रोजी आंतरराष्ट्रीय पोलीस सहकार्य दिन साजरा केला जातो.

UN International Day of Police Cooperation 2025 : जग सतत बदलत आहे. गुन्हेगारीचे स्वरूपही बदलत आहे. आजचे गुन्हे केवळ एखाद्या गाव, शहर किंवा राष्ट्रापुरते मर्यादित नाहीत. सायबर गुन्हे, दहशतवाद, मानवी तस्करी, आर्थिक फसवणूक आणि संघटित आंतरराष्ट्रीय गुन्हे हे सीमांच्या पलीकडे कार्यरत आहेत. अशा काळात सर्व देशांच्या पोलीस दलांमध्ये परस्पर सहकार्य, गुप्तचर माहितीची देवाणघेवाण आणि एकत्रित कारवाई आवश्यक ठरते. याच पार्श्वभूमीवर संयुक्त राष्ट्राने ७ सप्टेंबर हा दिवस “आंतरराष्ट्रीय पोलीस सहकार्य दिन” (International Day of Police Cooperation) म्हणून घोषित केला.

या दिवसामागची कहाणी

१६ डिसेंबर २०२२ रोजी संयुक्त राष्ट्र महासभेने हा ठराव संमत केला. २०२३ मध्ये पहिल्यांदाच हा दिवस अधिकृतरीत्या जगभर साजरा करण्यात आला. विशेष म्हणजे, हा दिवस ७ सप्टेंबर १९२३ रोजी स्थापन झालेल्या “आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी पोलीस आयोगा”च्या (ICPC – Interpolचे पहिले स्वरूप) स्मृतीदिनाशी जुळतो. म्हणजेच, इंटरपोलच्या शताब्दी वर्षाचे हेच पहिले स्मरण. या घोषणेमुळे जगभरातील कायदा अंमलबजावणी संस्थांचे महत्त्व अधोरेखित झाले. आज प्रत्येक देशाला कळून चुकले आहे की गुन्हेगारीचे मूळ हाणून पाडण्यासाठी केवळ राष्ट्रीय प्रयत्न अपुरे आहेत; त्यासाठी जागतिक सहकार्याशिवाय पर्याय नाही.

हे देखील वाचा : ‘या’ खास दिनानिमित्त जाणून घ्या धावपळीच्या आयुष्यातही वाचनाची सवय कशी विकसित करावी?

आजच्या गुन्हेगारीचे जागतिक स्वरूप

• सायबर गुन्हेगारी : हॅकिंग, ऑनलाईन फसवणूक, डार्क वेबवरील अवैध व्यापार : यासाठी जागतिक तपास आवश्यक आहे.

• मानवी तस्करी : एका देशातून दुसऱ्या देशात सीमा ओलांडून चालणाऱ्या या गुन्ह्यात स्रोत, मार्ग आणि गंतव्य अशा तीन स्तरांवर वेगवेगळे देश गुंतलेले असतात.

• सीमा ओलांडून पलायन : गुन्हेगार चोरीच्या पासपोर्टने एका देशातून दुसऱ्या देशात पळून जातात.

• नवीन तंत्रज्ञानाचा गैरवापर : सोशल मीडिया आणि डिजिटल प्लॅटफॉर्मद्वारे असुरक्षित लोकांचे शोषण वाढले आहे.

या सर्व आव्हानांचा मुकाबला करण्यासाठी गुप्तचर माहिती, तांत्रिक ज्ञान, प्रशिक्षण आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्य अपरिहार्य ठरते.

इंटरपोल आणि संयुक्त राष्ट्रांची भागीदारी

इंटरपोल ही जगातील सर्वात मोठी पोलीस संस्था असून तिच्या माध्यमातून विविध देश गुन्हेगारीविरोधात एकत्र काम करतात. संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेने लादलेल्या निर्बंधांशी संबंधित व्यक्ती वा संस्थांची माहिती इंटरपोलमार्फत जगभरातील पोलिसांपर्यंत पोहोचवली जाते. यामुळे दहशतवाद आणि तस्करीविरुद्ध तातडीने कारवाई करणे शक्य होते.

जागतिक पोलिसिंग ध्येय आणि शाश्वत विकास

संयुक्त राष्ट्रांच्या २०३० अजेंड्याशी सुसंगत राहून इंटरपोलने सात जागतिक पोलिसिंग ध्येय आखले आहेत. यात –

• SDG ५ : लिंग समानता,

• SDG १६ : शांतता, न्याय आणि सबळ संस्था,

• SDG १७ : जागतिक भागीदारी : यांचा विशेष समावेश आहे.

ही उद्दिष्टे समाजात सर्वसमावेशकता, न्यायव्यवस्था मजबूत करणे, भ्रष्टाचार कमी करणे आणि कायद्याचे राज्य प्रस्थापित करणे यावर भर देतात.

हे देखील वाचा :

दिवसाचे महत्त्व

“आंतरराष्ट्रीय पोलीस सहकार्य दिन” हा केवळ एक स्मृतिदिन नाही. तो गुन्हेगारीविरोधातील जागतिक बांधिलकीचे प्रतीक आहे. पोलीस दल ही केवळ कायदा अंमलबजावणी करणारी यंत्रणा नसून नागरिकांच्या सुरक्षिततेची हमी देणारी संस्था आहे. या दिवशी जगभरातील पोलिसांच्या धाडसाला, त्यागाला आणि जागतिक सहकार्याला मानवंदना दिली जाते. आजच्या युगात कोणीही स्वतंत्र बेट नाही. गुन्हेगारीवर मात करण्यासाठी जगातील सर्व देशांना एकत्र यावे लागेल. आंतरराष्ट्रीय पोलीस सहकार्य दिन आपल्याला हाच संदेश देतो “सुरक्षित जगासाठी एकजूट”.