International Day for Tolerance : आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिन साजरा करणे का महत्त्वाचे आहे?जाणून घ्या यामागील रंजक इतिहास

International Day for Tolerance : जगात असहिष्णुता आणि भेदभाव यासारख्या नकारात्मक भावना दूर करून सहिष्णुता आणि अहिंसेबद्दल जागरूकता पसरवण्यासाठी दरवर्षी १६ नोव्हेंबर रोजी आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिन साजरा केला जातो.

• १६ नोव्हेंबरला साजरा होणारा आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिन मानवतेत सौहार्द, शांतता आणि गैरसमज दूर करण्याचा संदेश देतो.

• १९९६ पासून संयुक्त राष्ट्रांनी या दिवसाची अधिकृत घोषणा केली असून त्याची प्रेरणा गांधीवादी सहिष्णुतेच्या तत्त्वज्ञानातून घेण्यात आली आहे.

• आजच्या हिंसाचाराने वेढलेल्या जगात विविध संस्कृती, धर्म आणि विचारांमध्ये संवाद, स्वीकार आणि सहअस्तित्व वाढवणे हा दिवसाचा मुख्य हेतू आहे.

International Day for Tolerance : जगाच्या बदलत्या काळात, विविधतेसह जगण्याची कला म्हणजेच सहिष्णुता पूर्वीपेक्षा आज अधिक आवश्यक झाली आहे. विचारांचे, धर्मांचे, संस्कृतींचे आणि जीवनशैलींचे(Lifestyle) विविध रंग एकत्र येऊन जग अधिक समृद्ध बनते; मात्र या विविधतेत संघर्ष निर्माण झाल्यावर त्याला कमी करण्यासाठी सहिष्णुतेचे महत्त्व अधोरेखित होते. त्यामुळेच दरवर्षी १६ नोव्हेंबर हा दिवस आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिन (International Day for Tolerance) म्हणून साजरा केला जातो.

 इतिहास : या दिवसाची सुरुवात कशी झाली?

आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिनाचा पाया १९९५ मध्ये घातला गेला. त्या वर्षी महात्मा गांधींच्या १२५ व्या जयंतीनिमित्त, संयुक्त राष्ट्रांच्या महासभेने १९९५ हे ‘आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता वर्ष’ म्हणून घोषित केले. या घोषणेमागे गांधीजींच्या अहिंसेच्या तत्त्वज्ञानाने जागतिक स्तरावर निर्माण केलेली सकारात्मक प्रेरणा हा मुख्य आधार होता. या वर्षभरात युनेस्कोने जागतिक पातळीवर सहनशीलतेची संस्कृती वाढवण्यासाठी विविध उपक्रम राबवले आणि त्याच वर्षी “युनेस्को मदनजीत सिंग पुरस्कार” स्थापन करण्यात आला. हा पुरस्कार जगात सहिष्णुता वाढवण्यासाठी महत्त्वपूर्ण काम करणाऱ्या व्यक्ती व संस्थांना दिला जातो. यानंतर, १९९६ मध्ये संयुक्त राष्ट्र महासभेने अधिकृतपणे १६ नोव्हेंबर हा आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिन म्हणून घोषित केला. तेव्हापासून आजपर्यंत हा दिवस १९३ देशांमध्ये मानवतेचा सण म्हणून साजरा केला जातो.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Bihar Elections: ‘गांधी गुंडांनी आता…’अमेरिकन सेलेब्रिटीची ‘ती’ पोस्ट VIRAL; काँग्रेसवर आंतरराष्ट्रीय टीकेचे झोड

 उद्देश : सहिष्णुता दिनाचे मुख्य हेतू काय?

• समाजातील हिंसाचार, असहिष्णुता, भेदभाव आणि अन्याय याविरोधात जागरूकता वाढवणे

• विविध समुदाय, धर्म आणि संस्कृतींच्या लोकांमध्ये परस्पर आदर आणि स्वीकार वाढवणे

• अहिंसा, संवाद आणि शांततेचा संदेश जगभर पसरवणे

• तरुण पिढीला मानवी मूल्यांचे शिक्षण देणे

• विविधतेत एकता हा संदेश पुन्हा दृढ करणे

आजच्या सोशल मीडियाच्या युगात गैरसमज, द्वेषपूर्ण संदेश आणि ध्रुवीकरण मोठ्या प्रमाणात वाढले आहे. यामुळे सहिष्णुता हा केवळ शब्द न राहता मानवी जगण्याचा आवश्यक आधारस्तंभ बनला आहे.

 हा दिवस कसा साजरा केला जातो?

आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिन जगभरात खालीलप्रमाणे उत्साहात साजरा केला जातो:

• गोष्टी, परिसंवाद, वेबिनार आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन

• शाळा–महाविद्यालयांमध्ये शांतता, सहिष्णुता आणि मानवी हक्कांवर चर्चासत्रे

• युनेस्कोद्वारे विशेष कार्यक्रम आणि सन्मान

• समाजातील विविध घटकांना एकत्र आणणाऱ्या सांस्कृतिक देवाणघेवाणीचे उपक्रम

• सोशल मीडियावर जागरूकता मोहीमा

या उपक्रमांचा एकमेव संदेश म्हणजे : भिन्नतेत सौंदर्य आहे, संघर्षात नव्हे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : अभूतपूर्व घटना! ‘हि’ अशी कोणती परीक्षा आहे ज्यासाठी ‘या’ देशाने चक्क रद्द केली 140 विमान उड्डाणे

 आजच्या काळातील महत्त्व : हा दिवस का अत्यावश्यक?

आज जगात वाढता द्वेष, धार्मिक-असहिष्णुता, सामाजिक हिंसा आणि भेदभाव ही गंभीर वास्तव आहेत. अशा काळात हा दिवस आपल्याला आपली नैतिक जबाबदारी आठवण करून देतो 
1. प्रत्येक व्यक्तीने सहिष्णुतेचे मूल्य आपल्या वागण्यात, बोलण्यात आणि निर्णयांमध्ये रूजवावे.
2. विविधतेचा आदर करावा.
3. संवादाद्वारे संघर्ष मिटवावेत.

आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिन म्हणजे मानवतेच्या एकतेची शपथ :

“आपण वेगळे आहोत, पण आपण एकत्र आहोत.”