International Day of Tolerance: 16 नोव्हेंबर रोजी साजरा केला जातो आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिवस, जाणून घ्या सहिष्णुतेबद्दल ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
नवी दिल्ली : दरवर्षी 16 नोव्हेंबर रोजी आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिवस साजरा केला जातो. या विशेष दिनाचा उद्देश जगभरात सहिष्णुतेचे महत्त्व अधोरेखित करणे आणि असहिष्णुतेमुळे होणाऱ्या दुष्परिणामांबद्दल लोकांना जागरूक करणे हा आहे. आजच्या जगात विविध देश, संस्कृती आणि धर्म एकत्र नांदत आहेत. अशा परिस्थितीत, एकमेकांच्या मतांचा आदर करणे, वैचारिक मतभेदांना शांततेने हाताळणे आणि समरसतेने राहणे आवश्यक ठरते.
सहिष्णुतेचा अर्थ आणि महत्त्व
सहिष्णुतेचा अर्थ संयम, औदार्य आणि सहनशीलता अशा गुणांशी संबंधित आहे. सहिष्णुता म्हणजे मतभिन्नतेला स्वीकारणे, इतरांच्या भावनांचा आदर करणे आणि शांततेने वागणे. हे फक्त व्यक्तींसाठीच नव्हे, तर समाजासाठीही अत्यावश्यक आहे. आजच्या धावपळीच्या युगात, जिथे प्रत्येकजण आपल्या कामात व्यग्र आहे, संयम आणि सहनशीलता कमी होत चालली आहे. अशा वेळी, समाजातील वाढत्या हिंसाचाराच्या घटनांवर अंकुश ठेवण्यासाठी सहिष्णुतेचा प्रचार आणि प्रसार करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिवसाचा इतिहास
युनेस्कोने 16 नोव्हेंबर 1995 रोजी सहिष्णुता दिवस साजरा करण्याचा प्रस्ताव ठेवला. त्याचवेळी संयुक्त राष्ट्रसंघाने (UNO) 1996 पासून 16 नोव्हेंबरला आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिवस म्हणून साजरा करण्यास सुरुवात केली. युनेस्कोने शांतता, अहिंसा आणि सहिष्णुतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी 1995 हे वर्ष ‘सहिष्णुतेचे वर्ष’ म्हणून घोषित केले. हा दिवस साजरा करण्यामागील उद्देश म्हणजे वैचारिक, सांस्कृतिक आणि धार्मिक मतभेदांचा आदर करणे आणि समजूतदारपणा वाढवणे.
International Day of Tolerance: 16 नोव्हेंबर रोजी साजरा केला जातो आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिवस, जाणून घ्या सहिष्णुतेबद्दल ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
मदन जीत सिंग पुरस्कार
युनेस्को या दिवसाच्या निमित्ताने दरवर्षी ‘मदन जीत सिंग पुरस्कार’ प्रदान करते. विज्ञान, कला, संस्कृती आणि दळणवळण क्षेत्रात सहिष्णुतेला प्रोत्साहन देणाऱ्या व्यक्ती किंवा संस्थांना हा पुरस्कार दिला जातो. या पुरस्कारामध्ये विजेत्याला ‘1 लाख अमेरिकन डॉलर्स’ ची बक्षीस रक्कम दिली जाते. या उपक्रमामुळे सहिष्णुतेचे महत्त्व अधोरेखित होते आणि जागतिक स्तरावर त्याचा प्रचार होतो.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या : मध्यपूर्वेत युद्धाला नवे वळण; इस्रायलच्या ‘ब्रह्मास्त्र’मुळे खलिफा एर्दोगनचे नापाक मनसुबे फसणार
सध्याच्या काळातील सहिष्णुतेचे आव्हान
आजच्या काळात, समाजात असहिष्णुतेच्या घटना वाढताना दिसत आहेत. वेगवेगळ्या धर्मांतील मतभेद, सामाजिक असमानता, राजकीय वैमनस्य अशा अनेक बाबींमुळे अनेक देश हिंसाचाराचा सामना करत आहेत. सहिष्णुतेचा अभाव केवळ व्यक्तीगत पातळीवर नाही, तर आंतरराष्ट्रीय संबंधांवरही परिणाम करत आहे. या पार्श्वभूमीवर, आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिवसाच्या निमित्ताने संयम, शांतता आणि समजूतदारपणाची भावना पुन्हा जागवणे अत्यावश्यक ठरते.
सहिष्णुतेचा स्वीकार कसा करावा?
सहिष्णुतेचा स्वीकार करण्यासाठी वैयक्तिक आणि सामाजिक पातळीवर प्रयत्न आवश्यक आहेत. सर्वप्रथम, प्रत्येक व्यक्तीने इतरांच्या मतांचा आदर केला पाहिजे. आपल्या दृष्टीकोनातून मतभेद होऊ शकतात, पण त्यासाठी हिंसाचार किंवा कटुता आवश्यक नाही. समरसतेची भावना जोपासल्यासच खऱ्या अर्थाने सहिष्णुतेचे महत्त्व पटेल. शाळा, महाविद्यालये आणि कुटुंबामधूनच सहिष्णुतेचे बीज रोवले पाहिजे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या : रशिया-युक्रेन युद्ध संपण्याची चिन्हे? शांतता चर्चेबाबत पुतिन यांनी अमेरिकेसमोर ठेवली ‘ही’ मोठी अट आहे
समारोप
आंतरराष्ट्रीय सहिष्णुता दिवस केवळ एक दिवस साजरा करण्यासाठी नाही, तर या दिवसाच्या माध्यमातून सहिष्णुतेची भावना दृढ करण्यासाठी आहे. जगभरातील संघर्ष, हिंसा आणि मतभेद दूर करण्यासाठी सहिष्णुतेचा प्रचार आवश्यक आहे. संयम, शांतता आणि सहिष्णुता या मूलभूत मूल्यांच्या मदतीनेच एक समरस आणि शांततापूर्ण समाज घडवता येईल. अशा विचारांसह, आपण सर्वांनी एकत्र येऊन सहिष्णुतेचा स्वीकार करावा आणि समाजात सकारात्मक बदल घडवावा.
