रशियामध्ये लागू केला ‘युनिफॉर्म सिव्हिल कोड’; मुस्लिम लोकांना पाळावे लागणार ‘हे’ कडक निर्बंध

रशियामध्ये 15 टक्के मुस्लिम लोकसंख्या आहे, परंतु देशात मुस्लिमांना लग्न करण्याची परवानगी नाही. देशात एक समान नागरी संहिता लागू आहे ज्या अंतर्गत एकापेक्षा जास्त विवाहांवर बंदी आहे.

मॉस्को : रशियामध्ये 15 टक्के मुस्लिम लोकसंख्या आहे, परंतु देशात मुस्लिमांना लग्न करण्याची परवानगी नाही. देशात एक समान नागरी संहिता लागू आहे ज्या अंतर्गत एकापेक्षा जास्त विवाहांवर बंदी आहे. मात्र, अलीकडेच पुन्हा एकदा देशातील एका मुस्लिम धर्मगुरूने बहुपत्नीत्वाबाबत काही अटींसह फतवा काढला, मात्र सरकारने तो पुन्हा एकदा फेटाळला आहे.

मुस्लिम धर्मात काही अटींसह 4 लग्नांना परवानगी आहे, परंतु जगात एक असा देश आहे जिथे मुस्लिम 4 लग्न देखील करू शकत नाहीत. रशिया हा जगातील असा देश आहे जिथे ‘युनिफॉर्म सिव्हिल कोड’ अंतर्गत फक्त एकाच लग्नाला परवानगी आहे. अलीकडेच रशियातील एका मुस्लिम धर्मगुरूने एकापेक्षा जास्त विवाहांची मागणी उचलून धरली पण ती फेटाळण्यात आली.

अलीकडेच रशियामध्ये पुन्हा एकदा एका मुस्लिम धर्मगुरूने एकापेक्षा जास्त लग्नांची मागणी केली होती, मात्र पुन्हा एकदा ही मागणी फेटाळण्यात आली. या मागणीमागे अनेक तर्क देण्यात आले, त्यापैकी सर्वात मोठा तर्क लोकसंख्येचा होता. मात्र, याआधीही 1999 साली मुस्लिम पक्षाने बहुपत्नीत्वाची मागणी केली होती.

मुस्लिम धर्मगुरूंनी काय मागणी केली?

रशियाच्या मुस्लिमांच्या आध्यात्मिक प्रशासनाच्या उलामा कौन्सिलने गेल्या आठवड्यात मोठी घोषणा केली होती. त्यांनी फतवा काढला होता. या फतव्यानुसार इस्लामिक धर्मगुरूंनी अनेक परिस्थितीत मुस्लिम पुरुषांना एकापेक्षा जास्त वेळा लग्न करण्याची परवानगी दिली होती.

या फतव्यात पत्नी म्हातारी झाल्यास दुसऱ्या लग्नाला परवानगी देण्यात आली होती.

पत्नीला काही आजार आहे. 

पत्नीला काही समस्यांमुळे मुले होऊ शकत नाहीत.

तसेच, या परिस्थितीत, पुरुषाला पुन्हा लग्न करण्याची परवानगी आहे जिथे पत्नीला मुले होऊ इच्छित नाहीत.

फतव्यात म्हटले होते की, पुरुषाला चार बायका असू शकतात, जर त्याने सर्व बायकांना समान वेळ आणि दिलासा दिला असेल. दस्तऐवजात सर्व पत्नींना न्याय्य किंवा समान वागणूक देण्याच्या अटी देखील समाविष्ट आहेत. तसेच, सर्व पत्नींना दुसऱ्या पत्नीची माहिती असावी, असेही फतव्यात म्हटले होते. जर तिला इतर पत्नींबद्दल माहिती नसेल आणि ही अट पूर्ण झाली नसेल तर ती महिला घटस्फोटाची मागणीही करू शकते.

मात्र, त्यावर देशभरातून टीका होत होती. हा फतवा जारी झाल्यानंतर देशभरातून त्यावर टीका झाली होती. त्याविरोधात देशभर आवाज उठवला गेला. हा फतवा जारी केल्यानंतर सहा दिवसांनी देशाच्या सरकारने त्यावर प्रतिक्रिया दिली.

नवराष्ट्र विशेष बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ईश्वराचा पुत्र म्हटल्या जाणाऱ्या येशू ख्रिस्ताच्या जन्माची अद्भुत कहाणी आणि ‘या’ सणाचा इतिहास जाणून घ्या

रशियन सरकार काय म्हणाले?

मुस्लिम मुफ्तींनी हा फतवा काढल्यानंतर सहा दिवसांनी सोमवारी सरकारने इस्लामिक संघटनेला नोटीस पाठवली. रशियाच्या प्रॉसिक्युटर जनरल ऑफिसने मुस्लिमांच्या आध्यात्मिक प्रशासनाच्या प्रमुखांना नोटीस पाठवून फतवा रद्द करण्यास सांगितले आहे. हा फतवा रशियन कायद्याच्या विरोधात असल्याचे या नोटीसमध्ये म्हटले आहे. रशियन कायद्याने बहुपत्नीत्वावर बंदी घातली आहे. प्रॉसिक्युटर जनरल कार्यालयातील एका सूत्राने सांगितले की, देश धार्मिक संघटनांच्या अंतर्गत नियमांचा आदर करतो. जोपर्यंत धार्मिक संघटना रशियन फेडरेशनच्या नियमांचे उल्लंघन करत नाहीत तोपर्यंत देश त्यांच्या अंतर्गत नियमांचा आदर करतो, असेही म्हटले होते.

मुस्लिम संघटनेने हा फतवा मागे घेतला

सरकारने नोटीस जारी केल्यानंतर, मुस्लिम संघटनेने पुरुषाला चार वेळा लग्न करण्याची परवानगी देणारा फतवा मागे घेतला. मुस्लिम कौन्सिलचे प्रमुख इमाम शमिल अल्युतदिनोव म्हणाले, ही ईश्वराची इच्छा आहे. मुस्लीम संघटनेला (एसएएम) यावर सरकारशी वाद घालण्याचे कोणतेही कारण दिसत नाही, असेही ते म्हणाले.

ग्रँड मुफ्ती आणि प्रशासनाचे अध्यक्ष शेख रविल गैनुतदीन म्हणाले की, फतव्याचा उद्देश धार्मिक बहुपत्नीत्वामध्ये महिला आणि मुलांचे संरक्षण करणे आहे. या दस्तऐवजाचा बचाव करताना, मॉस्कोचे मुफ्ती इल्दार अल्युतदिनोव म्हणाले की चार विवाहांना परवानगी देणारा फतवा बहुपत्नीत्वाला कायदेशीर ठरवत नाही किंवा देशाच्या धर्मनिरपेक्षतेच्या तत्त्वाला कमकुवत करत नाही. इलदार म्हणाले की, या फतव्याने केवळ इस्लामिक तत्त्व स्पष्ट केले आहे. त्याला कायदेशीर अधिकार देण्याचा प्रयत्न नाही.

या फतव्यात, जिथे एखाद्या महिलेने काही समस्यांमुळे मुलाला जन्म दिला नाही तर पुनर्विवाह करण्याची परवानगी दिली होती, तर रशियाने हे अमान्य केले आहे. दुसरीकडे, युक्रेन आणि रशिया यांच्यातील युद्धानंतर ही समस्या अधिक बिकट बनलेली लोकसंख्या घटत असताना रशियन लोकांना अधिक मुले जन्माला घालण्यासाठी सरकार प्रोत्साहित करण्याचे मार्ग शोधत आहे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : नासाने पुन्हा एकदा रचला इतिहास; ‘पार्कर सोलर प्रोब’ ठरले सूर्याच्या सर्वात जवळ गेलेली विश्वातील सर्वात वेगवान मानवनिर्मित वस्तू

रशियाचा ‘युनिफॉर्म सिव्हिल कोड’ काय आहे?

ज्या कायद्याचा हवाला देत रशियामध्ये बहुपत्नीत्वाचा प्रस्ताव फेटाळण्यात आला आहे. ते समजून घेऊया. देशाच्या कौटुंबिक संहितेच्या कलम 14 नुसार, जर एखाद्या पुरुषाचे आधीच अधिकृतपणे लग्न झाले असेल आणि त्याचे लग्न नोंदणीकृत असेल, तर त्याच्यासाठी दुसरा नोंदणीकृत विवाह करणे बेकायदेशीर आहे.

रशियाच्या कौटुंबिक संहितेनुसार, कोणत्याही व्यक्तीस दुसर्या व्यक्तीशी विवाह नोंदणी करण्यास मनाई आहे जरी तो आधीच विवाहित असेल आणि विवाह नोंदणीकृत असेल. जिथे नोंदणीकृत बहुपत्नीत्वावर देशात बंदी घालण्यात आली आहे. त्याच वेळी, लग्नाशिवाय इतर कोणासोबत राहण्यावर बंदी नाही (डी फॅक्टो बहुपत्नीत्व).

मॉस्को टाइम्सच्या 2015 च्या अहवालानुसार, सुमारे 90% रशियन बहुपत्नीत्वाला विरोध करतात. देशात सर्वेक्षण करण्यात आले. सर्वेक्षणानुसार, देशातील मोठी लोकसंख्या एकापेक्षा जास्त विवाहांच्या विरोधात आहे आणि त्याला विरोध करते. सर्वेक्षणानुसार, 1999 मध्ये बहुपत्नीत्वाची मागणी जोर धरू लागल्यापासून, 2015 मध्ये जेव्हा सर्वेक्षण करण्यात आले तेव्हा याच्या बाजूने असलेल्या लोकांची संख्या केवळ 4 टक्क्यांनी वाढली.

1999 मध्येही मागणी वाढली होती

देशात बहुपत्नीत्वाबाबत मुस्लिम पक्षाने आवाज उठवण्याची ही पहिलीच वेळ नाही, याआधीही 1999 मध्ये बहुपत्नीत्वाची मागणी करण्यात आली होती. रशियातील इंगुशेतिया या छोट्या मुस्लिम प्रदेशाचे नेते रुस्लान औशेव्ह यांनी मुस्लिम पुरुषांना वर्षातून चार वेळा लग्न करण्याची परवानगी देण्याच्या फर्मानवर स्वाक्षरी केली. अध्यक्ष औशेव यांनी संसदेला 4 विवाहांबाबत रशियन फेडरल कायद्यात बदल मंजूर करण्यास सांगितले होते.

अध्यक्ष औशेव म्हणाले होते की, इंगुशेतियाची लोकसंख्या अनेक वर्षांपासून हळूहळू कमी होत आहे. या घटत्या लोकसंख्येवर बहुपत्नीत्व हा उपाय सिद्ध होऊ शकतो, पण रशियाचे न्यायमंत्री पावेल क्रॅशेनिनिकोव्ह यांनी बहुपत्नीत्वाचा प्रस्ताव घटनाबाह्य ठरवून तो रद्द केला.