‘या’ देशात जगातील सर्वाधिक तेलाचे भंडार; तरीही राष्ट्र दारिद्र्य अन् महागाईने त्रस्त, कारण काय?

Largest Oil Reserve Country in World : काराकास : सध्या अमेरिका आणि भारतामध्ये रशियन तेल खरेदीवरुन वाद सुरु आहे. पण तुम्हाला माहित आहे की, जगातील सर्वाधिक तेलाचा साठा हा रशिया, इराण किंवा सौदी अरेबिया नव्हे, तर...

Largest Oil Reserve Country in World : काराकास : सध्या अमेरिकेने दक्षिण अमेरिकन ड्रग्ज कार्टेल्सविरुद्ध लष्करी कारवाईची घोषणा केली आहे. अनेक अमेरिकन युद्धनौका आणि लढाऊ विमाने दक्षिण अमेरिकन देशांच्याभोवती गस्त घालत आहे. २ सप्टेंबर रोजी अमेरिकन नौदलाने व्हेनेझुलाच्या बोटीवर हल्ला केला होता. यामध्ये ११ नागरिक ठार झाले होते. ड्रग्ज तस्करी वरुन अमेरिका आणि दक्षिण अमेरिकेन देश व्हेनेझुलामध्ये हा तणाव निर्माण झाला आहे. पण संबंध बिघडण्याची ही पहिलीच वेळ नाही. गेल्या अेक काळाुपासून अमेरिका आणि व्हेनेझुएलाचे संबंध तणापूर्ण आहेत. याचा फटका मात्र व्हेनेझुएलालाच्या तेल साठ्यांवर होत आहे.

व्हेनेझुएला हा जगातील सर्वाधिक तेलाचे भंडार असणार देश आहे. मात्र हा देश तरीही दारिद्र्य आणि महागाईने त्रस्त आहे.२०२३ पर्यंत या देशाकडे सुमारे ३०३ अब्ज बॅरल तेलसाठा असल्याचा अंदाज होता. तुलनेने सौदी अरेबियाकडे २६७ अब्ज, इराकणे २०८ अब्ज तर कॅनडाकडे १६३ अब्ज बॅरल साठा आहे. परंतु इतकी मोठी नैसर्गिक साधनसंपत्ती असूनही व्हेनेझुएलाची आर्थिक स्थिती अत्यंत बिकट आहे.

ट्रम्पचा संदेश, मोदींचे सकारात्मक उत्तर… भारत आणि अमेरिका व्यापारातील मतभेद संपणार का? जाणून घ्या काय सांगतात तज्ज्ञ

काय आहेत यामागची कारणे?

• यामागे सर्वात मोठे कारण म्हणजे व्हेनेझुएलातील तेल हे ओरिनोको बेल्टाच्या भागात आढळते. या ठिकाणी मिळणारे कच्चे तेल अत्यंत जड, चिपचिपे, आणि उच्च सल्पयुक्त आहे. मात्र या तेलाच्या उत्खननासाठी आणि शुद्धीकरणासाठी अत्यंत खर्च लागतो. यासाठी मोठ्या प्रमाणात अत्याधुनिक तंत्रज्ञा आणि मोठ्या गुंतवणूकीची गरज आहे. मात्र व्हेनेझुएलाकडे तशी साधने आणि गुंतवणूकीसाठी भांडवलाची क्षमता नाही. परिणाम जागतिक बाजाराच्यातुलनेत येथील तेलाला कमी किंम मिळते.
• यामागचे दुसरे महत्त्वाचे कारण म्हणजे, पेट्रोलिओस डी व्हेनेझुएला (PDVSA) ही सरकारी कंपनी. या कंपनीकडे देशातील तेलाच्या उत्पादनाचे संपूर्ण नियंत्रण आहे. परंतु भ्रष्टाचार, कुप्रशासन, जुनाट यंत्रणा आणि सातत्याने कमी होत चाललेल्या गुंतवणूकीमुळे उत्पादानात प्रचंड घट झाली आहे. यामुळे आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील निर्बंध वाढले आहे. अमेरिकेने आणि पाश्चत्य देशांनी मोठ्या प्रमाणात व्हेनेझुएलावर आर्थिक निर्बंध लादले आहेत. यामुळे व्हेनेझुएलाला तेलसाठी योग्य प्रकारे निर्यात करण्यात अडचणी येत आहे.
• तसेच देशात राजकीय अस्थिरता अमेरिकेसोबत चाणले गेलेले संबंध आणि ड्रग्ज कार्टेलविरोधी संघर्षामुळे देशाच्या सुरक्षेचे प्रश्न अधिक गंभीर झाले आहे. अमेरिकेने केलेल्या कारवाईनंतर दोन्ही देशांतील तणावही वाढला आहे.
• आज जगभरात व्हेनेझुएलाला सर्वात महागडा देश म्हणून ओळखले जाते. येथे रोजच्या जीवनातील वस्तू देखील अत्यंत महाग आहेत. देशात सर्वाधिक तेल साठा असूनही योग्य धोरणे, गुंतवणूक व पारदर्शक प्रशानाचा अभाव असल्याने देश आर्थिक दृष्ट्या मागे पडला आहे.

ऑब्झर्वेटरी ऑफ इकॉनॉमिक कॉम्पलेसिटी (OEC) नुसार, २०२३ मध्ये व्हेनेझुएलाला ४.०५ अब्ज डॉलर्सचा तेल निर्यातीचा महसूल मिळाला होता. यामुळे व्हेनेझुएलाच्या तुलनेत सौदीर अरेबियाने १८१ अब्ज, अमेरिकेने १२५ अब्ज, रशियाने १२२ अब्ज डॉलर्स महसूल कमवला. यावकुन दिसून येते की, तेलाचा विपुल साठा असूनही प्रत्यक्ष उत्पादन आणि विक्री नगण्य पातळीवर आहे.

ब्रिटीश पथकाची तिहार तुरुंगाला भेट; माल्ल्या-नीरव मोदीसह फरार आरोपींना लवकरच भारतात आणणार?