वजन कमी करण्यासाठी मी चालावे की धावावे, कोणता चांगला पर्याय आहे? माझ्या आरोग्यासाठी चालण्यापेक्षा धावणे हा चांगला पर्याय आहे का? हे प्रश्न अनेकदा आपल्या मनात येतात; कारण अनेकांना अजूनही फिरायला जावे की धावायला जावे याची खात्री नसते. तर, आज कोणता पर्याय सर्वोत्तम आहे याबद्दल चर्चा करू. चालणे आणि धावणे हे दोन्ही हृदयासाठी उत्कृष्ट व्यायाम आहेत. कोणतीही शारीरिक क्रिया जी तुमची हृदयगती त्याच्या सामान्य स्थितीपेक्षा वाढवते, ती कार्डिओचा एक प्रकार आहे.
तथापि, त्यांच्यात थोडा फरक आहे. प्रथम आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, जर तुम्ही व्यायामासाठी नवीन असाल तर चालणे हा पहिला पर्याय आहे. कारण तुमच्या शरीराला ताकद मिळण्यासाठी वेळ लागतो. जसजसे तुम्ही शक्ती मिळवाल तसतसे तुम्ही तुमचा वेग वाढवू शकता आणि धावणे सुरू करू शकता.
चालणे आणि धावणे करण्याचे काही फायदे खालीलप्रमाणे आहेत.
● अतिरिक्त कॅलरी जाळण्यात किंवा वजनाचा समतोल राखण्यात मदत करते.
● सहनशक्ती वाढवण्यास मदत करते.
●रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारते.
● दीर्घकालीन परिस्थिती टाळण्यासाठी किंवा व्यवस्थापित करण्यात मदत करते.
●तुमचे हृदय मजबूत करते.
●दीर्घ आयुष्य जगण्यात मदत होऊ शकते.
आपल्या मनातील प्रश्नांची तीन भागात विभागणी करूया…
वजन कमी करण्यासाठी – चालणे ही वजन कमी करण्याचा प्रारंभिक टप्पा आहे. धावण्यामुळे तुमचे वजन झपाट्याने कमी होऊ शकते. असे का? याचे कारण असे की धावण्यामुळे तुमची चयापचय चालण्यापेक्षा जास्त वाढते, ज्यामुळे जास्त कॅलरीजचा वापर होतो आणि वजन कमी होण्यास मदत होते. तुम्ही धावपटूप्रमाणे वेगाने चालत जाऊ शकता, पण फरक तुमच्या पायांच्या वेगात आहे. धावताना एका पायाचा आधार जमिनीवर सोडू शकतो, तर चालताना एक पाय नेहमी जमिनीवर असावा. त्यामुळे, चालण्याचा प्रभाव धावण्याच्या तुलनेत थोडा कमी असतो. परंतु, तुमचे वजन जास्त असल्यास, तुमच्या सांध्यांवर आधीच खूप ताण असतो. त्यामुळे हळूहळू चालण्याने वजन कमी करणे अधिक चांगले होईल. यामुळे तुमच्या सांध्यांवर जास्त ताण पडणार नाही.
हृदयगती – हृदयगतीदेखील एक प्रमुख घटक आहे. १०० पावले प्रतिमिनिट वेगाने चालणे तुमच्या हृदयाचे ठोके प्रतिमिनिट १०० बीट्सपर्यंत वाढवते, तर धावणे हे १२०-१३० बीट्स प्रतिमिनिटपर्यंत वाढवते. परिणामी, दीर्घकाळ वेगाने धावल्याने एड्रेनालाईनमध्ये वाढ होऊ शकते, तसेच रक्तवाहिन्यांमध्ये जळजळ होऊ शकते. अशा परिस्थितीत, कार्डिओमुळे मिळणारे सर्व आरोग्य फायदे मिळविण्यासाठी मंदगतीने चालणे हा सर्वोत्तम पर्याय आहे.
वयाच्या दृष्टीकोनातून – मी सुचवेन की, जसजसे आपण मोठे होत जातो, तसतसे आपण धावण्याऐवजी चालणे पसंत केले पाहिजे. लोकांच्या वयाप्रमाणे स्नायू आणि हाडे क्षीण होतात, त्यामुळे चालणे हा एक सुरक्षित पर्याय आहे. कारण यामुळे तुमच्या सांध्यांवर कमी ताण येतो आणि तुमच्या दुखापतीचा धोका कमी होतो. त्यामुळे या चर्चेतून तुम्ही ठरवले असेलच की तुम्ही काय निवडायचे, मग ते चालणे असो वा धावणे. लक्षात ठेवा की, सर्वकाही संयमाने केले पाहिजे. असे होऊ नये की तुमच्या आरोग्याचा फायदा होण्याऐवजी नुकसान होईल.
निरोगी रहा, आनंदी रहा…
– डॉ. हंसामाँ योगेंद्र
pranee@theyogainstitute.org