ताप, संसर्ग,सर्दी, खोकल्यावर तुम्ही ही औषध तर घेत नाही ना? या धोकादायक औषधांवर सरकारने घातली बंदी

ताप, संसर्ग,सर्दी, खोकला सुरु झाल्यावर अनेकजण घरगुती उपचारांना प्राधान्य देत असतात. अशावेळी पेनकिलर, मल्टीविटामिन, स्किन केअर औषधांचा वापर करतात. तुम्ही पण अशा आजारांवर औषध घेत असाल तर वेळीच सावध व्हा. कारण केंद्र सरकारकडून 156 धोकादायक औषधांवर बंदी घालण्यात आली.

ताप, सर्दी, खोकल्या या आजारांवर सर्व सामन्यांच्या घरामध्ये अनेकदा प्रत्येक आजारावर किंवा दुखण्यावरची औषधे ठेवण्याची एक सवय प्रत्येकाला लागली आहे. अशामध्ये आता केंद्र सरकारने काही औषधांवर बंदी आणली असून यामध्ये सर्वसामान्यांच्या घरामध्ये आढळणाऱ्या औषधांचाही समावेश आहे. नुकतेच केंद्र सरकारने एक यादी जाहीर केली असून 156 औषधांवर बंदी घालण्याची शिफारस केली होती. कारण या औषधांचा मानवी शरीरावर हानिकारक प्रभाव पडत होता. सरकारने 12 ऑगस्ट 2025 रोजी जारी केलेल्या राजपत्रात या एकत्रित औषधांवर बंदी घातली आहे. ही औषध कोणती आहे जाणून घ्या…

केंद्र सरकारने औषधांच्या कॉकटेलवर कात्री लावली आहे. औषधांचा कॉकटेल म्हणजे काय तुम्हाला माहीत आहे का? औषधांचे कॉकटेल म्हणजे अनेक प्रकारची औषधे एकत्र करून नवीन नावाने विकणे. उदाहरणार्थ, एखाद्याला वेदना आणि ताप असल्यास, डॉक्टर दोन औषधे लिहून देतात: मेफेनॅमिक ऍसिड आणि पॅरासिटामॉल. आता अनेक कंपन्या ही दोन औषधे विशिष्ट प्रमाणात मिसळून वेगळ्या नावाने विकतात. अशा औषधांना निश्चित डोस संयोजन म्हणतात. भारतीय बाजारपेठेत अशी हजारो औषधे आहेत. भारत सरकारच्या तज्ञ समितीने यापैकी 156 एकत्रित औषधांवर बंदी घालण्याचा निर्णय घेतला आहे. या औषधांचा मानवी शरीरावर हानिकारक प्रभाव पडत होता. सरकारने 12 ऑगस्ट 2025 रोजी जारी केलेल्या राजपत्रात या एकत्रित औषधांवर बंदी घातली आहे.

या एकत्रित औषधांवर बंदी

• वेदना आणि ताप : सरकारने पॅरासिटामॉल आणि मेफेनॅमिक ॲसिड + पॅरासिटामॉलचे मिश्रण असलेल्या औषधांवर बंदी घातली आहे. ही औषधे ऑस्टियोआर्थरायटिस, संधिवात आणि मासिक पाळीच्या वेदनांमध्ये वापरली जातात. या दोन्हींच्या मिश्रणासह अनेक औषधे बाजारात उपलब्ध आहेत पण आता उपलब्ध होणार नाहीत. जर कोणी तुम्हाला पूर्वीची औषधे दिली तर ती घेऊ नका.
• लघूशंकेचे संक्रमण: Ofloxacin and Flavoxate (Ofloxacin + Flavoxate)- हे दोन औषधांचे मिश्रण आहे. हे औषध लघवीच्या संसर्गामध्ये बॅक्टेरिया मारण्यासाठी वापरले जाते.
• महिला वंध्यत्व
  – Clomiphene and Acetylcysteine ​​– (Clomiphene+Acetylcysteine) – हे दोन औषध बनवतात जे बाजारात अनेक नावांनी उपलब्ध आहेत. हे औषध स्त्रियांमध्ये वंध्यत्वाच्या उपचारांमध्ये वापरले जाते.
• मेंदू वर्धक: मेंदूला तीक्ष्ण करणाऱ्या अनेक कॉम्बिनेशन औषधांवर सरकारने बंदी घातली आहे. वास्तविक, अनेक कंपन्या अनेक औषधे एकत्र करून मेंदू वाढवणारी औषधे बनवतात. यामध्ये जिन्कगो बिलोबा, पिरासिटाम आणि विनपोसेटीन यांच्या मिश्रणावर बंदी घालण्यात आली आहे. याशिवाय मेंदू वाढवणारे Nisergoline आणि Vinpocetine यांचे एकत्रित औषधही बंद करण्यात आले आहे.
• डोळ्यांचे औषध: डोळ्यांच्या संसर्गासह अनेक प्रकारच्या आजारांवर औषधांचे संयोजन दिले जाते. परंतु नॅफॅझोलिन+क्लोरफेनिरामाइन मॅलेट, फेनिलेफ्रिन+हायड्रॉक्सीप्रोपीलमेथिलसेल्युलोज+बोरिक ॲसिड+मेन्थॉल+कपूर या औषधांवर बंदी घालण्यात आली आहे. त्याचप्रमाणे, क्लोरफेनिरामाइन मॅलेट + सोडियम क्लोराईड + बोरिक ऍसिड + टेट्राहायड्रोझोलिन या औषधांवरही बंदी घालण्यात आली आहे.
• पोटदुखी: पोटदुखीसाठी अनेक औषधे वापरली जातात. यापैकी अनेक एकत्रित औषधांवर बंदी घालण्यात आली आहे. यामध्ये सुक्राल्फेट आणि डोम्पेरिडोनच्या मिश्रणावर बंदी घालण्यात आली आहे.
• आंबटपणा आणि उलट्या: ॲसिडिटी आणि उलट्यांसाठी वापरल्या जाणाऱ्या डॉम्पेरिडोन + सुक्रॅफेट संयोजन औषधावर देखील बंदी घालण्यात आली आहे. त्याचप्रमाणे, सुक्राल्फेट + पॅन्टोप्राझोल + झिंक + लाइट मॅग्नेशियम कार्बोनेटच्या एकत्रित औषधावर देखील बंदी घालण्यात आली आहे. हे औषध अनेक नावांनी विकले जाते. हे औषध अम्लता आणि पेप्टिक अल्सर रोगात देखील वापरले जाते.
• मधुमेहाचे औषध : जर एखाद्याला मधुमेह असेल आणि त्याला फॅटी यकृताचा आजार असेल तर त्याला मेटफॉर्मिन + ursodeoxycholic acid चे मिश्रण दिले जाते, परंतु आता हे औषध एकत्र विकता येत नाही. यावर बंदी घालण्यात आली आहे.
• साबण: ज्या साबणांमध्ये कोरफड आणि व्हिटॅमिन ई एकत्र मिसळलेले असतात ते वापरू नयेत. हा साबण हानी पोहोचवतो म्हणून त्यावर बंदी घालण्यात आली. जखमेच्या उपचारात – मेट्रोनिडाझोल + पोविडोन आयोडीन + कोरफड व्हेराच्या संयोजन औषधाने जखम जलद बरी होते. या मिश्रणाची अनेक औषधे बाजारात आहेत.
• नखे: मुरुमांची अनेक औषधे बाजारात उपलब्ध आहेत. विशेष म्हणजे मुरुम आणि मुरुमांचे रुग्ण अनेकदा केमिस्टच्या दुकानातून क्रीमचे हे मिश्रण विकत घेतात आणि चेहऱ्यावर लावतात. परंतु ते लागू करणे हानिकारक ठरू शकते. मात्र, आता या क्रीमवर बंदी घालण्यात आली आहे. मुरुम आणि पुरळ यांचे आणखी एक संयोजन म्हणजे क्लिंडामायसिन + झिंक एसीटेट मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाते. यावरही बंदी घालण्यात आली आहे.
• आफ्टरशेव्ह लोशन: बाजारात अनेक प्रकारचे आफ्टरशेव्ह विकले जातात. मेन्थॉल आणि कोरफड एकत्र वापरल्यास ते हानिकारक ठरू शकते. सरकारने या आफ्टरशेव्हवर बंदी घातली आहे.
• अॅलर्जी औषध: फ्लुओसिनोलोन एसिटोनाइड + जेंटॅमिसिन + मायकोनाझोल यांचे मिश्रण खाज येण्यासाठी वापरले जाते. तर Clotrimazole + Miconazole + Tinidazole चे संयोजन योनिमार्गाच्या संसर्गामध्ये वापरले जाते. या औषधांवर बंदी घालण्यात आली आहे.
• केस गळतीचे औषध: केस गळतीसाठी बाजारात अनेक प्रकारची औषधे आहेत. परंतु यापैकी अनेक संयोजनांवर बंदी घालण्यात आली आहे. केस गळतीच्या औषधामध्ये मिनोक्सिडिल + एमिनेक्सिल किंवा मिनोक्सिडिल + ॲझेलेइक ऍसिड + ट्रेटीनोइन यांचे मिश्रण असल्यास, त्यावर सरकारने बंदी घातली आहे.
• कामोत्तेजक औषध: सिल्डेनाफिल सायट्रेट + पापावेरीन + एल-अर्जिनिन यांचे मिश्रण एकत्र दिसल्यास ते वापरू नये. दरम्यान, हे संयोजन इरेक्टाइल डिसफंक्शन किंवा लैंगिक उत्तेजनासाठी वापरले जाते.