Mahakumbh Stampede : कुंभमेळ्याच्या चेंगराचेंगरीचा इतिहास; स्वातंत्र्यानंतर हजारो भाविकांसाठी बनला ‘काळ’

महाकुंभमेळा ही हिंदू परंपरेतील महत्त्वाची आणि मोठी घटना आहे. यावर्षी 144 वर्षांनी होणार महाकुंभमेळा प्रयागराजमध्ये होत असून यामध्ये दुर्घटना झाली आहे. मात्र मागील अनेक वर्षांपासून महाकुंभमेळ्यामध्ये चेंगराचेंगरी होत आहे.

प्रयागराज महाकुंभ मेळ्यात ज्या अनुचित घटनेची भीती होती, ती अखेर घडली. मौनी अमावस्येला स्नान करण्यापूर्वी संगम नाक्यावर गर्दीमुळे चेंगराचेंगरी झाली. यामुळे तिथे गोंधळ उडाला. ताज्या माहितीनुसार, या चेंगराचेंगरीत आतापर्यंत १५ हून अधिक लोकांचा मृत्यू झाल्याची भीती आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, गृहमंत्री अमित शहा हे संपूर्ण प्रकरणावर लक्ष ठेवून आहेत. पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांच्याशी दोन तासांत ३ वेळा चर्चा केली आहे आणि युद्धपातळीवर मदत आणि बचाव कार्य सुरू करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. महाकुंभमेळ्याच्या इतिहासात, प्रचंड गर्दीमुळे गोंधळ आणि चेंगराचेंगरीचा मोठा इतिहास आहे. आज जुन्या जखमा पुन्हा ताज्या झाल्या आहेत. महाकुंभाचा किंवा अपघातांनी भरलेल्या कुंभमेळ्याचा इतिहास जाणून घेऊया…

महाकुंभाच्या इतिहासातील सर्वात मोठी दुर्घटना

स्वातंत्र्यानंतर पहिल्यांदाच 1954 मध्ये प्रयागराजमध्ये कुंभमेळा आयोजित करण्यात आला होता. नवीन भारताच्या प्रशासकीय यंत्रणेला अशा घटनांची सवय नव्हती. 3 फेब्रुवारी 1954 रोजी मौनी अमावस्येच्या शुभ मुहूर्तावर, अलाहाबाद (आता प्रयागराज) येथील कुंभमेळ्यात पवित्र स्नान करण्यासाठी जमलेल्या भाविकांमध्ये चेंगराचेंगरी झाली. या काळात सुमारे 800 लोक नदीत बुडून किंवा चिरडून मृत्युमुखी पडले. महाकुंभाच्या इतिहासातील हा आतापर्यंतचा सर्वात मोठा अपघात आहे.

1986 मध्ये 200 लोकांचा बळी

1986 मध्ये हरिद्वारमध्ये कुंभमेळा भरला होता. यादरम्यान चेंगराचेंगरीही झाली ज्यामध्ये डझनभर लोकांचा मृत्यू झाला. अहवालानुसार, 14 एप्रिल 1986 रोजी उत्तर प्रदेशचे तत्कालीन मुख्यमंत्री वीर बहादूर सिंह अनेक राज्यांच्या मुख्यमंत्री आणि खासदारांसह हरिद्वारला पोहोचले होते. यामुळे सामान्य लोकांची गर्दी संगमापर्यंत पोहोचण्यापासून रोखण्यात आली.  यामुळे गर्दी नियंत्रणाबाहेर गेली आणि चेंगराचेंगरी झाली. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, या अपघातात 200 लोकांचा मृत्यू झाला होता.

राजकीय बातम्या वाचा एका क्लिकवर

2003 मध्ये 39 जणांना आपला जीव गमवावा लागला होता.

1986 मध्ये झालेल्या अपघातानंतर, कुंभमेळा बराच काळ यशस्वीरित्या सुरू राहिला. या काळात गर्दी व्यवस्थापनातही सुधारणा होत राहिली. पण 2003 मध्ये नाशिक कुंभमेळ्यात आणखी एक दुर्घटना घडली. नाशिकमध्ये झालेल्या कुंभमेळ्यादरम्यान भीषण चेंगराचेंगरी झाली ज्यामध्ये 39 भाविकांना आपला जीव गमवावा लागला. हा अपघात अत्यंत दुःखद होता आणि त्यामुळे लाखो लोक उद्ध्वस्त झाले. या कुंभ अपघातात 100 जण जखमी झाले.

2010 मध्ये सात जणांचा मृत्यू 

यावेळी हरिद्वारमध्ये कुंभमेळा सुरू होता. मीडिया रिपोर्टनुसार, 14 एप्रिल 2010 रोजी हरिद्वार कुंभमेळ्यात शाही स्नानादरम्यान साधू आणि भाविकांमध्ये झालेल्या संघर्षानंतर झालेल्या चेंगराचेंगरीत 7 जणांचा मृत्यू झाला आणि 15 जण जखमी झाले. या घटनेच्या प्रत्यक्षदर्शींनी सांगितले की, साधू आणि भक्तांमध्ये वाद झाला आणि त्यानंतर लोकांमध्ये चेंगराचेंगरी झाली. आणि लोक इकडे तिकडे धावू लागले.

महाकुंभ मेळ्यासंबंधित इतर बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा

2013 मध्ये 42 जणांनी जीव गमवला

नाशिक कुंभमेळ्याच्या 10 वर्षांनंतर, 2013 च्या प्रयागराज कुंभमेळ्यात आणखी एक दुर्घटना घडली. पण यावेळी अलाहाबाद रेल्वे स्टेशनवर अपघात झाला. या अपघातात 42 जणांचा मृत्यू झाला. मिळालेल्या माहितीनुसार, अलाहाबाद रेल्वे स्थानकावरील पादचारी पुलावर रेलिंग कोसळल्याने चेंगराचेंगरी झाली. स्टेशनवरील प्रचंड गर्दी नियंत्रित करण्यासाठी रेल्वे पोलिसांनी लाठीचार्ज केल्याचे प्रत्यक्षदर्शींनी सांगितले. यामुळे चेंगराचेंगरी झाली. या अपघातात 42 जणांचा मृत्यू झाला. यामध्ये 29 महिला, 12 पुरुष आणि एका आठ वर्षांच्या मुलांचा समावेश आहे. या घटनेत 45 जण जखमीही झाले होते.

2025 मध्ये 15 हून अधिक मृत्यू होण्याची शक्यता

2013 नंतर, चेंगराचेंगरीची घटना आता 2025 मध्ये घडली आहे. जिथे आतापर्यंत प्रशासनाला 15 हून अधिक लोकांचा मृत्यू होण्याची भीती आहे. या अपघातानंतर मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी लोकांना जिथे असाल तिथे आंघोळ करण्याचे आवाहन केले आहे. त्यांनी लिहिले, तुमच्या जवळ असलेल्या गंगा मातेच्या घाटावर स्नान करा, संगम नाक्याकडे जाण्याचा प्रयत्न करू नका. तुम्ही सर्वांनी प्रशासनाच्या सूचनांचे पालन करावे आणि व्यवस्था करण्यात सहकार्य करावे. सीएम योगी म्हणाले की, संगमच्या सर्व घाटांवर शांततेत स्नान सुरू आहे. कोणत्याही अफवांकडे लक्ष देऊ नका, असे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी आवाहन केले आहे.