Explainer: BMC Elections मध्ये कोणता पक्ष कोणासह? कोणाच्या विरोधात, नव्या राजकारणाने डोक्याचा होईल भुगा

२०१७ नंतर महाराष्ट्रात महानगरपालिका निवडणुका होत आहेत. त्यावेळी शिवसेनेने १५ महानगरपालिका जिंकल्या, भाजपने ५, काँग्रेस-राष्ट्रवादीने ३, काँग्रेसने एकट्याने ३ आणि शिवसेना-काँग्रेसने एक विजय मिळवला.

• २०१७ नंतर आता पहिल्यांदाच महानगरपालिकेच्या निवडणुका
• कोणता पक्ष कोणाबरोबर आणि कोणाच्या विरोधात 
• चित्र होतंय आता स्पष्ट 

भाजप आणि काँग्रेस वगळता, या निवडणुकीत सर्वजण सर्वांसोबत आहेत आणि सर्वजण सर्वांविरुद्ध आहेत. जे सोबत आहेत ते विरोधात आहेत. जे विरोधात आहेत ते एकमेकांसोबत आहेत. काही ठिकाणी ते एकमेकांसोबत आहेत तर काही ठिकाणी ते एकमेकांच्या विरोधात आहेत. महाराष्ट्रातील २९ महानगरपालिकांच्या निवडणुकीत उदयास आलेल्या नवीन राजकीय समीकरणामुळे राजकीय पंडितांनाच गोंधळात टाकले नाही तर प्रमुख राजकीय पक्षांनाही हे समीकरण समजणे कठीण झाले आहे. महाराष्ट्राचे नवीन राजकीय समीकरण काय आहे? कोणता पक्ष कोणासोबत निवडणूक लढवत आहे, कोण कोणाविरुद्ध आहे, कोण कोणासोबत आहे आणि कोण कोणाच्या विरोधात आहे? सर्व तपशील जाणून घ्या.

२०१७ चा निकाल काय होता?

महाराष्ट्रातील २९ महानगरपालिकांसाठी १५ जानेवारी रोजी मतदान होणार आहे. त्यापैकी २७ जुन्या महानगरपालिका आहेत आणि दोन नवीन आहेत. २७ जुन्या महानगरपालिकांमध्ये शेवटचे मतदान २०१७ मध्ये झाले होते. त्यावेळी २७ पैकी १५ महानगरपालिका शिवसेनेकडे होत्या, तर पाच भाजपकडे जिंकल्या होत्या. काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसने संयुक्तपणे तीन महानगरपालिका नियंत्रित केल्या. मालेगावमध्ये काँग्रेस आणि शिवसेना एकत्रितपणे जिंकल्या. तीन महानगरपालिकांमध्ये काँग्रेसने एकट्याने विजय मिळवला.

भाजप सरकार कोसळणार? मुख्यमंत्री अन् मंत्र्यांमधला वाद चव्हाट्यावर; राज्य वाचवण्यासाठी दिल्लीत धावपळ

8 वर्षातील राजकारणातील कमालीचा बदल 

पण गेल्या ८ वर्षांत बरेच काही बदलले आहे. आता, एका शिवसेनेत दोन शिवसेना आहेत. आता, एका राष्ट्रवादीत दोन राष्ट्रवादी आहेत. आता, एक शिवसेना भाजपसोबत आहे आणि दुसरी भाजपच्या विरोधात आहे. आता, एक राष्ट्रवादी भाजपसोबत आहे आणि दुसरी त्याच्या विरोधात आहे. पण ही सर्व विधानसभा निवडणुकीची समीकरणे आहेत. राज्यस्तरीय राजकारणाची समीकरणे पुन्हा सांगूया. पहिली युती म्हणजे महायुती, ज्यामध्ये भाजप, शिंदेंची शिवसेना आणि अजित पवारांची राष्ट्रवादी एकत्र आहेत. दुसरी युती म्हणजे महाविकास आघाडी, ज्यामध्ये काँग्रेस, उद्धव यांची शिवसेना आणि शरद पवारांची राष्ट्रवादी एकत्र आहेत.

उर्वरित युती म्हणजे मनसे, बहुजन विकास आघाडी आणि इतर लहान पक्ष. पण महानगरपालिका निवडणुकीत ही समीकरणे कोसळली आहेत आणि आता काही नवीन समीकरणे उदयास आली आहेत, ज्याची कल्पनाही कोणी केली नसेल.

मुंबई महानगरपालिका अर्थात BMC 

BMC मध्ये, भाजप शिंदेंच्या शिवसेनेविरुद्ध निवडणूक लढवत आहे. भाजप २२७ पैकी १३७ जागांवर निवडणूक लढवते, तर शिंदेंची शिवसेना ९० जागांवर निवडणूक लढवते. दरम्यान, काँग्रेसने मागील सर्व युती तोडून प्रकाश आंबेडकरांच्या बहुजन वंचित आघाडीसोबत नवीन युती केली आहे. काँग्रेस आता २२७ पैकी १६५ जागांवर निवडणूक लढवत आहे, तर बहुजन वंचित आघाडी ६२ जागांवर निवडणूक लढवत आहे.

आणखी एक युती ठाकरे बंधूंमध्ये आहे. महाविकास आघाडी सोडल्यानंतर, उद्धव ठाकरे यांनी त्यांचे भाऊ राज ठाकरे यांच्याशी युती केली आहे. आता, उद्धव यांची शिवसेना १७५ जागांवर निवडणूक लढवत आहे, तर त्यांचे भाऊ राज ठाकरे यांचा पक्ष, मनसे ५२ जागांवर निवडणूक लढवत आहे. शरद पवारांचा राष्ट्रवादी काँग्रेस बीएमसीमध्ये फक्त ११ जागांवर निवडणूक लढवत आहे. तथापि, उद्धव यांनी असेही ठरवले आहे की जिथे शरद पवारांचे उमेदवार आहेत तिथे ते उमेदवार उभे करणार नाहीत. पण प्रकरण तिथेच संपत नाही. निवडणूक लढवणारा आणखी एक पक्ष आहे. अजित पवार एकटे निवडणूक लढवत आहेत. त्यांनी बीएमसीमध्ये ६४ जागांवर आपला दावा मांडला आहे.

पण प्रकरण अजून संपलेले नाही. स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवणारे आणखी दोन पक्ष आहेत. केंद्रीय मंत्री रामदास आठवले यांच्या रिपब्लिकन पार्टी ऑफ इंडियाने ३९ जागांवर उमेदवार उभे केले आहेत. ते केंद्रात भाजपचे मित्रपक्ष आहे. राहुल गांधींचा जवळचा मित्र आणि लोकसभा निवडणुकीत काँग्रेसचा प्रमुख मित्रपक्ष असलेला अखिलेश यादव यांचा समाजवादी पक्षही बीएमसी निवडणुका स्वतःहून लढवत आहे. समाजवादी पक्षाने १५० हून अधिक जागांवर आपला दावा मांडला आहे.

पुण्यात मात्र वेगळेच समीकरण

हे फक्त मुंबईचे समीकरण आहे, जे पुण्यात पूर्णपणे बदलते. मुंबईत जो कोणी कोणासोबत आहे तो पुण्यात त्या व्यक्तीविरुद्ध आहे. शेवटी, पुणे ही मुंबईनंतर महाराष्ट्रातील दुसरी सर्वात मोठी महानगरपालिका आहे.

पुण्यात भाजप वेगळा आहे आणि शिंदेंची शिवसेना वेगळी आहे. तिथे युती नाही. पुण्यातील १६५ जागांपैकी भाजप शिंदेंना फक्त १६ जागा देण्यास तयार असल्याने युती तुटली. त्यामुळे युती तुटली. पण इथे काका-पुतणे एकत्र आहेत. ते युतीत आहेत, म्हणजेच शरद पवार आणि अजित पवार. शरद पवार यांनी त्यांच्या तुतारी चिन्हावर ४० उमेदवार उभे केले आहेत, तर त्यांचे पुतणे अजित पवार यांनी घड्याळ चिन्हावर १२५ उमेदवार उभे केले आहेत. मुंबईत ठाकरे बंधूंशी संबंध तोडणाऱ्या काँग्रेसने पुण्यात एकत्र येऊन निवडणूक लढवण्याचा निर्णय घेतला आहे. पुण्यात काँग्रेस, उद्धव ठाकरेंची शिवसेना आणि राज ठाकरेंची मनसे यांनी एकत्र निवडणूक लढवण्याचा निर्णय घेतला आहे. मुंबईत काँग्रेससोबत निवडणूक लढवणारी वंचित बहुजन आघाडी पुण्यात काँग्रेसविरुद्ध एकटी लढत आहे.

नागपूरमध्येही अशीच परिस्थिती आहे. नागपूर हे महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांचे घर आहे. इथे भाजप आणि शिंदेंची शिवसेना एकत्र आहेत. भाजप १४३ जागांवर निवडणूक लढवत आहे, तर शिंदे यांनी ८ जागांवर निवडणूक लढवण्याचे मान्य केले आहे. काँग्रेसही उद्धव पवार आणि शरद पवार यांच्यासोबत आहे. येथे काका-पुतणे वेगळे आहेत, अजित पवार एकटे आहेत. दरम्यान, नागपूरसाठी वंचित बहुजन आघाडीने बसपासोबत करार केला आहे.

कोण कोणासोबत आणि कोणाविरुद्ध आहे?

पिंपरी-चिंचवड: पिंपरी-चिंचवडमध्ये काका-पुतणे जोडी पुन्हा एकत्र आली आहे: शरद पवार आणि अजित पवार. भाजपही शिंदे यांच्यासोबत आहे. काँग्रेस राज ठाकरेंच्या मनसेसोबत उद्धव ठाकरे यांच्यासोबत आहे.

कोल्हापूर: कोल्हापूरमध्ये सत्ताधारी महायुती एकत्र आली आहे. भाजप, शिंदे आणि अजित पवार एकत्र आहेत. मात्र, येथे महाविकास आघाडी फुटली आहे. कोल्हापूरमध्ये शरद पवार यांनी आम आदमी पक्ष आणि बहुजन वंचित आघाडीसोबत युती केली आहे. काँग्रेस ठाकरे बंधूंसोबत युती करत आहे.

ठाणे: ठाण्यात शिंदे यांची शिवसेना आणि भाजप एकत्र आहेत. दुसरी युती ठाकरे बंधू, उद्धव ठाकरे यांची शिवसेना आणि राज ठाकरे यांची मनसे यांच्यात आहे. तिसरी युती काँग्रेस आणि शरद पवार यांची राष्ट्रवादी आणि बहुजन वंचित आघाडी यांच्यात आहे. एआयएमआयएमने स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवल्यानेही निवडणूक रंजक बनली आहे.

नाशिक: नाशिकमध्ये भाजप वेगळा आहे, तर शिंदे आणि अजित पवार एकत्र आहेत. दुसरी युती ठाकरे बंधू, उद्धव ठाकरे यांची शिवसेना आणि राज ठाकरे यांची मनसे यांच्यात आहे. काँग्रेस आणि शरद पवार यांची राष्ट्रवादी स्वतंत्र युतीने निवडणूक लढवत आहेत.

कल्याण-डोंबिवली: कल्याण-डोंबिवलीमध्ये भाजप शिंदेंच्या शिवसेनेसोबत आहे. ठाकरे बंधू एकत्र आहेत, उद्धव ठाकरे यांची शिवसेना आणि राज ठाकरे यांची मनसे. तिसरी युती काँग्रेस, शरद पवार यांची राष्ट्रवादी आणि वंचित बहुजन आघाडी यांच्यात आहे.

वसई-विरार: वसई-विरारमधील सर्वात मोठा पक्ष हितेंद्र ठाकूर यांचा बहुजन विकास आघाडी आहे, जो एकटाच निवडणूक लढवत आहे. येथे उद्धव ठाकरे पूर्णपणे वेगळे आहेत. ते त्यांचे भाऊ राज यांच्यासोबत निवडणूक लढवत आहेत. भाजप, शिंदे यांची शिवसेना आणि अजित पवार यांची राष्ट्रवादी काँग्रेस हे तीन महायुती पक्ष एकत्र आले आहेत, तर येथे आणखी एक आघाडी आहे, ज्यामध्ये काँग्रेसचा समावेश आहे, जी वंचित बहुजन आघाडी आणि एआयएमआयएमसोबत आहे.

छत्रपती संभाजी नगर: छत्रपती संभाजी नगर पूर्वी औरंगाबाद होते. येथे भाजप आणि शिंदे यांची शिवसेना वेगवेगळी निवडणूक लढवत आहेत. त्यांनी शेवटच्या क्षणी त्यांची युती तोडली. अजित पवारही एकटे निवडणूक लढवत आहेत. शरद पवार, उद्धव ठाकरे आणि काँग्रेस एकत्र निवडणूक लढवत आहेत. शिवाय, इम्तियाज जलील यांच्या नेतृत्वाखालील एआयएमआयएम देखील एक प्रमुख दावेदार आहे, जो एकटाच निवडणूक लढवत आहे.

नवी मुंबई: नवी मुंबईत भाजप आणि शिंदे यांची शिवसेना वेगवेगळी निवडणूक लढवत आहेत. शेवटच्या क्षणापर्यंत तेथे प्रकरण निश्चित होऊ शकले नाही. उद्धव आणि राज हे दोघे भाऊ एकत्र आहेत. शरद पवार यांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेस आणि काँग्रेसची वेगळी युती आहे. आम आदमी पक्षही स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहे.

सोलापूर: सोलापूरमध्ये भाजप स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहे. एकनाथ शिंदे यांची शिवसेना अजित पवारांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसशी युती करत आहे. तिसरी युती काँग्रेस, उद्धव यांची शिवसेना, राज ठाकरे यांची मनसे आणि शरद पवार यांची राष्ट्रवादी काँग्रेस यांच्यात आहे. वंचित बहुजन आघाडीने ओवेसींच्या एआयएमआयएमशी युती केली आहे.

Maharashtra Politics: उमेदवारीवरून राडा! अजित पवारांना धक्का; ‘या’ बड्या नेत्याने सोडली साथ

मीरा-भाईंदर: येथेही महायुती (महायुती) फुटली आहे. भाजप आणि शिंदे स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहेत, तर उद्धव त्यांचे भाऊ राज यांच्यासोबत आहेत. काँग्रेस शरद पवार यांच्यासोबत आहे आणि हितेंद्र ठाकूर यांची बहुजन विकास आघाडी देखील स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहे.

भिवंडी-निजामपूर: भिवंडीमध्ये भाजप शिंदे यांच्यासोबत आहे. अजित पवार वेगळे आहेत, शरद पवार वेगळे आहेत आणि काँग्रेस वेगळे आहे. उद्धव ठाकरे त्यांचे भाऊ राज ठाकरे यांच्यासोबत निवडणूक लढवत आहेत. आम आदमी पक्ष आणि एआयएमआयएमनेही या महापालिकेत स्वतःचे उमेदवार उभे केले आहेत.

अमरावती: अमरावतीमध्ये अजित पवार एकटे आहेत. भाजप आणि शिंदे एकत्र आहेत. तिसरी युती काँग्रेस आणि उद्धव यांच्यात आहे. परंतु सर्वात जास्त रस म्हणजे रवी राणा यांच्या नेतृत्वाखालील युवा स्वाभिमान पक्ष हा एक नवीन पक्ष आहे. रवी राणा हे भाजपचे माजी खासदार नवनीत राणा यांचे पती आहेत आणि भाजपशी युती तोडल्यानंतर ते महापालिका निवडणुकीत एकटे उमेदवार उभे करत आहेत. शिवाय, एआयएमआयएमने वंचित बहुजन आघाडी (व्हीबीए) सोबतही हातमिळवणी केली आहे.

नांदेड: नांदेडमध्ये, तीन महाविकास आघाडी पक्ष – काँग्रेस, उद्धव ठाकरे यांची शिवसेना आणि शरद पवार यांची राष्ट्रवादी – एकत्र आहेत, तर दुसरी आघाडी महायुती (महायुती) आहे, ज्यामध्ये भाजप, शिंदे यांची शिवसेना आणि अजित पवार यांची राष्ट्रवादी यांचा समावेश आहे. येथे, वंचित बहुजन आघाडी आणि एआयएमआयएम स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहेत.

अकोला: अकोल्यात, शरद पवार यांची राष्ट्रवादी काँग्रेस काँग्रेससोबत आहे. काही भागात, उद्धव ठाकरेंशी चर्चा सुरू आहे, तर काही भागात, उद्धव पवार वेगळे होऊन मैत्रीपूर्ण लढाई लढू शकतात. दरम्यान, दोन्ही महायुती पक्ष – भाजप आणि अजित पवार यांची राष्ट्रवादी – एकत्र निवडणूक लढवत आहेत. शिंदे येथे एकटे लढत आहेत. प्रकाश आंबेडकरांची वंचित बहुजन आघाडी देखील एकटे लढत आहे.

पनवेल: पनवेलमध्ये, भाजप आणि शिंदे एकत्र लढत आहेत. येथे शेतकरी कामगार पक्ष उद्धव ठाकरे, राज ठाकरे, काँग्रेस आणि शरद पवार यांच्याशी युती करत आहे. तथापि, ही युती ग्रामीण भागांपुरती मर्यादित आहे; शेतकरी जिथे ताकदवान आहेत तिथे ते एकटेच निवडणूक लढवत आहेत.

उल्हासनगर: भाजप उल्हासनगरमध्ये एकटेच निवडणूक लढवत आहे. शिंदेंच्या शिवसेनेने येथे एक नवीन युती स्थापन केली आहे, ज्यामध्ये टीम ओमी कलानी आणि साई पक्ष यांचा समावेश आहे. कलानींच्या पक्षाचे बत्तीस सदस्य शिंदेंच्या पक्षाच्या निवडणूक चिन्हावर, धनुष्यबाणावर निवडणूक लढवत आहेत. तिसरी युती ठाकरे बंधूंची आहे, ज्यामध्ये शरद पवारांचे राष्ट्रवादी आणि काँग्रेस देखील आहेत.

सांगली-मिरज-कुपवाड: सांगलीमध्येही शिंदेंच्या शिवसेनेने भाजपशी युती तोडली आहे. आता शिंदे आणि भाजप ७८ जागांवर स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहेत. अजित पवारही स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहेत. शरद पवार काँग्रेसशी युतीत आहेत. उद्धव आणि राज हे दोन्ही भाऊ सर्वांविरुद्ध एकत्र लढत आहेत.

मालेगाव: शरद पवारांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेस आणि उद्धव ठाकरेंच्या शिवसेनेशी युती करणाऱ्या MIMIM ने मालेगावला मनोरंजक बनवले आहे. काँग्रेस सर्व ८४ जागा स्वबळावर लढवत आहे. भाजप आणि शिंदे एकत्र आले आहेत.

जळगाव: जळगावमध्ये राज ठाकरेंची मनसे पूर्णपणे वेगळ्या पद्धतीने निवडणूक लढवत आहे. येथे उद्धव ठाकरेंची शिवसेना, शरद पवारांची राष्ट्रवादी काँग्रेस आणि काँग्रेस एकत्र आहेत. भाजप, शिंदेंची शिवसेना आणि अजित पवारांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये आणखी एक युती आहे. तथापि, महायुतीमध्ये किमान २० जागांवर मैत्रीपूर्ण लढाई होईल. वंचित बहुजन आघाडीनेही येथे उमेदवार उभे केले आहेत.

लातूर: लातूरमध्ये काँग्रेसच्या नेतृत्वाखाली महाविकास आघाडी एकत्र आली आहे. येथे महायुतीही एकत्र आली आहे. याचा अर्थ भाजप, शिंदेंची शिवसेना आणि अजित पवारांची राष्ट्रवादी एकत्र लढत आहेत.

धुळे: धुळेमध्ये भाजप आणि शिंदे एकत्र लढत आहेत. दुसरी युती उद्धव ठाकरे यांच्या शिवसेना, मनसे आणि शरद पवारांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये आहे. तिसरी युती काँग्रेसच्या नेतृत्वाखाली आहे, ज्यामध्ये लोकसंग्राम पक्षाचाही समावेश आहे. एआयएमआयएम देखील येथे निवडणूक लढवत आहे.

अहिल्यानगर: अहिल्यानगर पूर्वी अहमदनगर म्हणून ओळखले जात असे. येथे, भाजप, शिंदे यांची शिवसेना आणि अजित पवार यांची राष्ट्रवादी हे तिन्ही महायुती पक्ष एकत्र आहेत. काँग्रेस, उद्धव ठाकरे यांची शिवसेना आणि शरद पवार यांची राष्ट्रवादी हे तीन महाविकास आघाडी पक्ष एकत्र निवडणूक लढवत आहेत. वंचित बहुजन आघाडी स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहे.

चंद्रपूर: चंद्रपूरमध्ये, भाजप आणि शिंदे एकत्र आहेत. अजित पवार स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहेत. उद्धव ठाकरेंची शिवसेना प्रकाश आंबेडकरांच्या बहुजन वंचित आघाडीसोबत आहे. राज ठाकरेंची मनसे आणि काँग्रेस स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहेत.

परभणी: परभणीमध्ये, भाजप आणि शिंदेंची शिवसेना एकत्र आहेत. येथील सर्वात मनोरंजक बाब म्हणजे अजित पवार, जे त्यांचे काका शरद पवारांसोबत निवडणूक लढवत आहेत. काँग्रेस, उद्धव ठाकरे-राज ठाकरे यांचे स्वतःचे युती आहेत. उर्वरित बहुजन वंचित आघाडी आणि एआयएमआयएम देखील स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहेत.

इचलकरंजी: येथे भाजप, शिंदे यांची शिवसेना आणि अजित पवार यांची राष्ट्रवादी एकत्र आहेत. दुसऱ्या आघाडीत काँग्रेस आणि उद्धव ठाकरे यांच्या नेतृत्वाखालील आघाडीचा समावेश आहे. तिसरी आघाडी म्हणजे गिरणी मालक आणि कामगार संघटनांनी स्थापन केलेली शाहू आघाडी. वंचित बहुजन आघाडी (VBA) देखील निवडणूक लढवत आहे.

जालना: जालना ही नव्याने स्थापन झालेली महानगरपालिका आहे, जिथे पहिल्यांदाच निवडणुका होत आहेत. भाजप आणि शिंदे यांची शिवसेना दोन्ही स्वतंत्रपणे निवडणूक लढवत आहेत. काँग्रेस, उद्धव पवार यांची शिवसेना आणि शरद पवार यांची राष्ट्रवादी काँग्रेस हे तीन महाविकास आघाडीचे पक्ष एकत्र असताना, प्रकाश आंबेडकरांची वंचित बहुजन आघाडी एकटी लढत आहे.

ही सर्व समीकरणे जेव्हा नामांकन प्रक्रिया संपली त्या दिवसाची अर्थात ३० डिसेंबर २०२५ रोजीची आहेत. ३ जानेवारी २०२६ ही अर्ज मागे घेण्याची शेवटची तारीख आहे. तोपर्यंत, नवीन युती उदयास येऊ शकते आणि काही विद्यमान युती बिघडूही शकते, ज्यामुळे माघार घ्यावी लागू शकते. एकंदरीतच महाराष्ट्राचे राजकारण सध्या ढवळून निघाले आहे.