समुद्रमंथन ते महाकुंभ: आखाडा म्हणजे काय? त्याचे किती प्रकार आहेत? जाणून घ्या महाकुंभची पौराणिक पार्श्वभूमी

उत्तर प्रदेशातील प्रयागराज येथे 2025 साली होणाऱ्या महाकुंभ मेळाव्याची तयारी जोरात सुरू आहे. महाकुंभ हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचा धार्मिक उत्सव आहे, जो दर 12 वर्षांनी गंगा, यमुना आणि सरस्वतीच्या संगमावर आयोजित होतो.

Mahakumbh Mela 2025: उत्तर प्रदेशातील प्रयागराज येथे 2025 साली होणाऱ्या महाकुंभ मेळाव्याची तयारी जोरात सुरू आहे. महाकुंभ हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचा धार्मिक उत्सव आहे, जो दर 12 वर्षांनी गंगा, यमुना आणि सरस्वतीच्या संगमावर आयोजित होतो. धार्मिक मान्यतेनुसार, महाकुंभमध्ये गंगा, यमुना आणि सरस्वतीच्या संगमात स्नान केल्याने सर्व पाप धुतले जातात आणि मोक्षप्राप्ती होते. त्यामुळे लाखो भाविक या पवित्र प्रसंगी संगमावर स्नान करण्यासाठी येतात.

महाकुंभची पौराणिक पार्श्वभूमी

महाकुंभची कथा समुद्रमंथनाशी जोडलेली आहे. पौराणिक कथेनुसार, देव-दानवांनी अमृत प्राप्त करण्यासाठी समुद्रमंथन केले. मंथनातून अमृतकलश प्रकट झाला. या कलशासाठी देव-दानवांमध्ये संघर्ष झाला, आणि या संघर्षात अमृताचे काही थेंब पृथ्वीवर चार ठिकाणी पडले. ही ठिकाणे म्हणजे प्रयागराज, हरिद्वार, उज्जैन आणि नाशिक, जिथे कुंभमेळा आयोजित केला जातो.

आज 207 वा शौर्य दिन: ‘या’ कारणाने साजरा केला जातो; जाणून घ्या कोरेगाव भीमा लढाईचा इतिहास

अखाडा म्हणजे काय?

अखाडे म्हणजे साधू-संतांची धार्मिक संघटना. “अखाडा” शब्दाचा मूळ अर्थ कुस्ती लढण्याच्या जागेसाठी वापरला जातो, परंतु महाकुंभात हे शब्द साधूंच्या गटासाठी वापरले जातात. या अखाड्यांमध्ये साधू धार्मिक साधना, शास्त्र-अध्ययन आणि तपश्चर्या करतात. अखाडे हिंदू धर्मातील धार्मिकता, साधना आणि शिस्तीचे प्रतीक आहेत.

अखाड्यांचे प्रकार आणि त्यांचे वर्गीकरण

भारतभर 13 प्रमुख अखाडे आहेत. हे अखाडे तीन मुख्य प्रवाहांत विभागले गेले आहेत:
1. शैव पंथ: 7 अखाडे, ज्यांचे अनुयायी भगवान शिवाचे भक्त आहेत.
2. वैष्णव पंथ: 3 अखाडे, हे भगवान विष्णूचे भक्त आहेत.
3. उदासीन पंथ: 3 अखाडे, जे निराकार ईश्वराच्या उपासनेवर भर देतात.

अखाड्यांचा इतिहास

अखाड्यांची स्थापना आदि शंकराचार्यांनी हिंदू धर्माच्या संरक्षणासाठी केली. साधूंनी धर्म, शास्त्र आणि शस्त्रविद्या आत्मसात करून समाजाचे मार्गदर्शन करावे, हा त्यामागचा उद्देश होता. हे अखाडे हजारो वर्षांपासून हिंदू धर्माच्या संरक्षणासाठी कार्यरत आहेत.

शाही स्नानाचे महत्त्व

महाकुंभमधील शाही स्नान पवित्र मानले जाते. ठराविक तारखांना साधू-संत सर्वप्रथम संगमात स्नान करतात. त्यानंतर भाविकांना स्नानाची संधी मिळते. यंदा शाही स्नानाच्या प्रमुख तारखा पुढीलप्रमाणे आहेत:

14 जानेवारी 2025: मकर संक्रांती
29 जानेवारी 2025: मौनी अमावस्या
3 फेब्रुवारी 2025: वसंत पंचमी
12 फेब्रुवारी 2025: माघी पौर्णिमा
26 फेब्रुवारी 2025: महाशिवरात्री

बेडपासून बसपर्यंत आहे या किटकाची दहशत; महिला प्रवासीला केले हैराण

प्रयागराजला कसे पोहोचाल?

प्रयागराजला रेल्वे, रस्ता, हवाई आणि नदीमार्गे सहज पोहोचता येते. प्रयागराज जंक्शन आणि बामरौली विमानतळ हे प्रमुख केंद्र आहेत. राष्ट्रीय महामार्ग 19 शहराला इतर भागांशी जोडतो, तर गंगा-यमुनेतून विशेष बोट सेवा देखील उपलब्ध आहे.महाकुंभ ही एक धार्मिक आणि सांस्कृतिक समृद्धीची अद्वितीय अनुभूती आहे, ज्याचा प्रत्येक भक्ताला लाभ घ्यावा.