World Mental Health day 2024 : कर्मचाऱ्यांमध्ये का वाढत आहे मेंटल हेल्थच्या समस्या? काय सांगते आरोग्यशास्त्र

मानसिक आरोग्य समस्या हे जागतिक स्तरावर गंभीर चिंतेचे कारण बनत आहे. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) च्या अहवालानुसार 2019 मध्ये, जगभरात 970 दशलक्ष (97 लाख) पेक्षा जास्त लोक मानसिक आरोग्य विकारांनी ग्रस्त होते, ज्यामध्ये चिंता आणि नैराश्यासारखे आजार सर्वात प्रमुख आहेत.

मानसिक आरोग्य समस्या हे जागतिक स्तरावर गंभीर चिंतेचे कारण आहे. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) च्या अहवालानुसार, 2019 मध्ये, जगभरात 970 दशलक्ष (97 लाख) पेक्षा जास्त लोक मानसिक आरोग्य विकारांनी ग्रस्त होते, ज्यामध्ये चिंता आणि नैराश्यासारखे आजार सर्वात प्रमुख आहेत. आकडेवारीनुसार, दर सहा व्यक्तींपैकी एकाला कोणत्या ना कोणत्या प्रकारची मानसिक आरोग्य समस्या असू शकते. सामान्य लोकसंख्येच्या तुलनेत या परिस्थितींमुळे रुग्णांचे आयुष्य 10 वर्षांपर्यंत कमी होऊ शकते. मानसिक आरोग्याच्या समस्यांमुळे शारीरिक आरोग्यावर गंभीर परिणाम होण्याचा धोका असतो.

आरोग्य तज्ज्ञांचे मत

आरोग्य तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, ऑफिसमध्ये काम करणाऱ्या लोकांमध्ये मानसिक आरोग्याच्या विकारांची प्रकरणे झपाट्याने वाढत आहेत. अलीकडील काही अहवालांमध्ये, या कारणामुळे मृत्यू झाल्याची प्रकरणे समोर आली आहेत. लोकांना मानसिक आरोग्याविषयी शिक्षित आणि जागरूक करण्यासाठी आणि सामाजिक कलंकाची भावना दूर करण्यासाठी दरवर्षी 10 ऑक्टोबर रोजी जागतिक मानसिक आरोग्य दिन साजरा केला जातो. या वर्षीची थीम आहे – कामाच्या ठिकाणी मानसिक आरोग्याला प्राधान्य देण्याची वेळ आली आहे. हे आपण सविस्तर समजून घेऊ.
कामाच्या ठिकाणी मानसिक आरोग्याच्या समस्या वाढत आहेत

मानसिक आरोग्यावर विपरित परिणाम

आरोग्य तज्ञ म्हणतात की लोकसंख्येपैकी 50% पेक्षा जास्त लोकांना त्यांच्या आयुष्यात मानसिक आरोग्य समस्यांचा धोका असतो. एक तृतीयांश अमेरिकन लोक म्हणतात की कामाचा दबाव आणि कामाच्या ठिकाणाशी संबंधित समस्या त्यांच्या मानसिक आरोग्यावर विपरित परिणाम करतात. 80% लोक म्हणतात की त्यांना कामावर अनेकदा तणाव जाणवतो. अमेरिकन सायकोलॉजिकल असोसिएशनने या समस्यांबाबत एका सर्वेक्षणात पुष्टी केली आहे की मानसिक आरोग्याची काळजी घेणे कर्मचाऱ्यांसाठी उच्च प्राधान्य असले पाहिजे. अहवालात महिला कर्मचाऱ्यांमध्ये बर्नआउटचे चिंताजनक दर उघड झाले आहेत, एक तृतीयांश पेक्षा जास्त महिला बर्नआउटची तक्रार करतात.

हे देखील वाचा : रतन टाटा यांचं निधन; पंतप्रधान मोदी, राहुल गांधी, शरद पवार यांनी वाहिली श्रद्धांजली

कर्मचाऱ्यांमध्ये बर्नआउट आणि मानसिक आरोग्य समस्या

बर्नआउट ही तणावापेक्षा वेगळी स्थिती आहे ज्यामध्ये कर्मचारी त्यांच्या सामान्य स्तरावर काम करू शकत नाहीत, ज्यामुळे कामाच्या गुणवत्तेवर परिणाम होतोच पण ही स्थिती मानसिक दबाव वाढवणारी देखील मानली जाते. 2022 मध्ये केलेल्या सर्वेक्षणात, 44% नियोक्ते कर्मचाऱ्यांमध्ये विविध प्रकारच्या मानसिक आरोग्य समस्यांमध्ये वाढ झाल्याचे दिसून आले.

अहवालात असे दिसून आले आहे की दीर्घ किंवा अनियमित तास काम करणे, प्रभावित काम-जीवन संतुलन, कर्मचाऱ्यांवर जास्त कामाचा ताण यासारख्या परिस्थितीमुळे मानसिक आरोग्य समस्या वाढत आहेत. याशिवाय, बहुतेक कर्मचारी नोकरी गमावण्याच्या चिंतेत राहतात, याचा मानसिक आरोग्यावर देखील नकारात्मक परिणाम दिसून येत आहे.
मनोचिकित्सक काय म्हणतात?

हे देखील वाचा : ‘ती’चा सन्मान फक्त 9 दिवस? विचारांची अस्पृश्यता आजही कायम, शक्तीचे रूप दाखविण्याची गरज

कर्मचाऱ्यांची उत्पादकता वाढेल

कर्मचाऱ्यांमधील मानसिक आरोग्याच्या वाढत्या समस्या कमी करण्यासाठी कार्यालय व्यवस्थापनाने काही गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत. हे सुनिश्चित केले पाहिजे की सर्व अधिकारी त्यांच्या कर्मचाऱ्यांच्या मानसिक आरोग्याची काळजी घेतात. यामुळे कर्मचाऱ्यांची उत्पादकता वाढेल जी कंपनीच्या वाढीशी थेट जोडलेली आहे. यासोबतच कार्यालयांमध्ये ज्या पद्धतीने आरोग्य तपासणी नियमितपणे केली जाते त्याचप्रमाणे कार्यालयांमध्येही मानसिक आरोग्य तपासणी केली जावी. वाढत्या मानसिक आरोग्याच्या समस्यांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी हे बदल खूप महत्त्वाचे आहेत.

नैराश्याचे कारण शोधा

केवळ कर्मचाऱ्यांचे मानसिक आरोग्य तपासणे गरजेचे नाही तर ही प्रक्रिया सुलभ करणेही गरजेचे आहे. त्यामुळे लोक स्वतःहून चौकशीसाठी पुढे येतील आणि कलंकाची भावना दूर होईल. उदाहरणार्थ, एखाद्या कर्मचाऱ्याला नैराश्य असल्यास, त्यांच्या स्थितीचा कंपनीवर परिणाम होऊ शकतो असे त्यांना वाटू शकते, म्हणूनच बरेच लोक निदानासाठी पुढे येत नाहीत. व्यावसायिकता आणि स्क्रीनिंगचे सरलीकरण कर्मचाऱ्यांना मानसिक आरोग्य समस्या काय आहे त्याचा शोध घेणे आणि उपचार घेणे सोपे करू शकते.