India Bhutan Trade : भूतानचा 80% व्यापार भारतासोबत! विश्वासाचे बंध अधिक दृढ; रेल्वे कनेक्टिव्हिटीवरील करारामुळे जवळीक वाढली

India-Bhutan संबंध धोरणात्मक, व्यावसायिक आणि आध्यात्मिक संबंधांवर आधारित आहेत. भारत हा भूतानचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार आहे. रेल्वे आणि डिजिटल कनेक्टिव्हिटीचा विस्तार करून ही भागीदारी मजबूत केली जात आहे.

•  भारत हा भूतानचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार (Largest Trading Partner) बनला असून, २०२४ मध्ये भूतानच्या एकूण व्यापारात भारताचा वाटा ७९.८८ टक्क्यांपर्यंत वाढला आहे.
• २९ सप्टेंबर रोजी भारत आणि भूतानने कोक्राझार-गेलेफू (६९ किमी) आणि बनारहाट-समत्से (२० किमी) या दोन रेल्वे लिंक (Railway Links) बांधण्यासाठी आंतर-सरकारी करारावर स्वाक्षरी केली आहे.
•  व्यापार, संरक्षण आणि जलविद्युत (Hydroelectric) प्रकल्पांसोबतच, RuPay कार्ड आणि BHIM UPI यांसारख्या डिजिटल उपायांमुळे तसेच बौद्ध धर्मामुळे या दोन देशांमध्ये एक खोल आध्यात्मिक बंधन आहे.

India Bhutan Rail Connectivity Agreement : भारत (India) आणि त्याचा शेजारी देश भूतान (Bhutan) यांच्यातील संबंध केवळ व्यापार (Trade), धोरणात्मक (Strategic) आणि संरक्षण सहकार्यापेक्षाही खोलवर जातात. दोन्ही देश परस्पर विश्वास (Mutual Trust) आणि विश्वासाच्या अतूट बंधनाने बांधलेले आहेत. ही भागीदारी प्रादेशिक स्थिरतेचे (Regional Stability) एक चमकदार उदाहरण आहे. भारत हा भूतानचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार आहे, ही भागीदारी २०२४ मध्ये जवळजवळ ८० टक्क्यांपर्यंत वाढण्याची अपेक्षा आहे. अलीकडेच, दोन्ही देशांनी रेल्वे कनेक्टिव्हिटी (Railway Connectivity) स्थापित करण्याच्या दिशेने महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले असून, या करारामुळे दोन्ही देशांमधील संबंधांना एक नवी दिशा मिळाली आहे.

 भारत भूतानचा ‘सर्वोच्च’ व्यापारी भागीदार का बनला?

२००७ च्या मैत्री कराराने (Treaty of Friendship) आणि २०१६ च्या व्यापार, वाणिज्य आणि वाहतूक करारामुळे (Trade, Commerce and Transit Agreement) भारत आणि भूतानमधील व्यापारी संबंध अधिक मजबूत झाले आहेत. या करारांनी दोन्ही देशांदरम्यान मुक्त व्यापार व्यवस्था (Free Trade Arrangement) स्थापित केली आणि भूतानला तिसऱ्या देशांमधून आयातीसाठी मोफत वाहतूक व्यवस्था (Free Transit) दिली.

आकडेवारीनुसार, जानेवारी ते डिसेंबर २०२४ दरम्यान द्विपक्षीय व्यापार ₹१२,६६९ कोटी रुपयांचा होता. २०२४ मध्ये भूतानच्या एकूण व्यापारात भारताचा वाटा ७९.८८ टक्क्यांपर्यंत वाढला आहे. भारताने भूतानला आवश्यक वस्तूंच्या निर्यातीवर कोणतेही निर्बंध लादलेले नाहीत आणि व्यापार सुलभ करण्यासाठी अनेक व्यापारी मार्गांना मान्यता दिली आहे. अलीकडेच, विविध खतांच्या पुरवठ्यासाठी B2B (व्यवसाय-ते-व्यवसाय) करारावर स्वाक्षरी करण्यात आली आहे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Princess Aiko: जपानच्या राजकुमारीचा जन्म ठरला शाप? अमातेरासु देवीची आशीर्वाद असूनही क्रायसॅन्थेमम सिंहासनापासून राहणार वंचित

 रेल्वे, जलविद्युत आणि डिजिटल कनेक्टिव्हिटीचे युग

भारत-भूतान भागीदारीतील सर्वात महत्त्वाचे पाऊल म्हणजे कनेक्टिव्हिटी वाढवणे. २९ सप्टेंबर रोजी, भारत आणि भूतानने कोक्राझार-गेलेफू (६९ किमी) आणि बनारहाट-समत्से (२० किमी) अशा दोन रेल्वे लिंक बांधण्यासाठी आंतर-सरकारी करारावर स्वाक्षरी केली आहे. या प्रकल्पाचा अंदाजित खर्च ₹४,०३३.३४ कोटी इतका आहे, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील व्यापार आणि लोकांमध्ये संपर्क अधिक सुलभ होईल.

See more

Had a wonderful meeting with His Majesty the Fourth Druk Gyalpo. Appreciated his extensive efforts over the years towards further cementing India-Bhutan ties. Discussed cooperation in energy, trade, technology and connectivity. Lauded the progress in the Gelephu Mindfulness City… pic.twitter.com/It8O8TTYbi — Narendra Modi (@narendramodi) November 12, 2025

credit : social media and Twitter

जलविद्युत (Hydroelectric) क्षेत्रात भारताचे योगदान देखील लक्षणीय आहे. भारताने भूतानमध्ये एकूण ३,१५६ मेगावॅट क्षमतेचे पाच प्रमुख जलविद्युत प्रकल्प (HEPs) विकसित केले आहेत, ज्यात अलीकडेच पूर्ण झालेल्या १,०२० मेगावॅट पुनतसांगछू जलविद्युत प्रकल्पाचा समावेश आहे. याव्यतिरिक्त, RuPay कार्ड आणि BHIM UPI सारखे फिनटेक उपाय (Fintech Solutions) भारत-भूतान व्यापार भागीदारीला डिजिटली सक्षम करत आहेत.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Venezuela Crisis: Trump यांनी उघडले सत्तासंग्रामाचे दार! US आर्मीने थेट शत्रूच्या जहाजावर उतरून टँकर…. ; VIDEO VIRAL

 श्रद्धेशी जोडलेले आध्यात्मिक बंधन

व्यापार आणि धोरणात्मक संबंधांव्यतिरिक्त, भारत आणि भूतानमध्ये एक विशेष आध्यात्मिक संबंध (Spiritual Connection) आहे. भूतानमध्ये बौद्ध लोकसंख्या मोठी आहे. हे भाविक भगवान बुद्धांना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी बोधगया, राजगीर, नालंदा, सारनाथ, सिक्कीम आणि भारतातील इतर पवित्र बौद्ध स्थळांना मोठ्या संख्येने भेट देतात. भारत भूतानला आवश्यक वस्तू, वाहने आणि यंत्रसामग्री निर्यात करतो, तर भूतानमधून भारताची मुख्य आयात वीज, लोखंड, चुनखडी आणि नैसर्गिक उत्पादने आहेत. हे खोल आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक संबंध दोन्ही देशांमधील मैत्रीचा पाया आणखी मजबूत करतात.