भारत नव्हे ‘हा’ आहे जगातील असा एकमेव देश आहे जिथे प्रत्येक काम हिंदू कॅलेंडरनुसार केले जाते

हिंदू संस्कृती आणि परंपरांमध्ये महत्त्वाचे स्थान असलेल्या विक्रम संवत कॅलेंडरला जगातील एकमेव देशात अधिकृत मान्यता मिळाली आहे, आणि तो देश म्हणजे नेपाळ.

काठमांडू/नवी दिल्ली : हिंदू संस्कृती आणि परंपरांमध्ये महत्त्वाचे स्थान असलेल्या विक्रम संवत कॅलेंडरला जगातील एकमेव देशात अधिकृत मान्यता मिळाली आहे, आणि तो देश म्हणजे नेपाळ. भारतात जरी हिंदू कॅलेंडर पूजा, सण आणि धार्मिक विधींसाठी प्रचलित असले तरी, अधिकृत सरकारी आणि प्रशासकीय कामकाज इंग्रजी कॅलेंडरनुसारच पार पडते. मात्र, नेपाळमध्ये सर्व प्रशासकीय आणि शासकीय कामकाज केवळ हिंदू कॅलेंडरनुसारच केले जाते, आणि त्यामुळेच तो एकमेव असा देश आहे जो आजही आपल्या मूळ परंपरांना जपतो.

भारताने 1954 मध्ये स्वीकारले इंग्रजी कॅलेंडर

भारत हा हिंदू संस्कृतीचा केंद्रबिंदू असून, प्राचीन काळापासून येथे सर्व कामकाज हिंदू पंचांगानुसार होत असे. परंतु, 1954 मध्ये तत्कालीन पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या सरकारने इंग्रजी कॅलेंडरसह हिंदू कॅलेंडर स्वीकारले, मात्र प्रत्यक्षात सरकारी आणि प्रशासकीय कामांसाठी ग्रेगोरियन (इंग्रजी) कॅलेंडरचा वापर सुरू झाला. त्यामुळे, आज भारतात नववर्ष, आर्थिक वर्ष आणि शासकीय सुट्ट्या इंग्रजी कॅलेंडरनुसारच ठरविल्या जातात, तर केवळ धार्मिक विधींसाठी हिंदू कॅलेंडरचा वापर होतो.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : NASA Video Viral : पाहा 15 वर्षात पृथ्वीवरून लाखो किलोमीटर समुद्रातील बर्फ कसा गायब झाला याचे उत्कृष्ट चित्रीकरण

नेपाळने विक्रम संवतला अधिकृत कॅलेंडर म्हणून मान्यता दिली

भारताचा शेजारी देश नेपाळ हा जगातील एकमेव हिंदू राष्ट्र आहे, जिथे विक्रम संवत (हिंदू कॅलेंडर) अधिकृतरीत्या मान्यताप्राप्त आहे. नेपाळमध्ये सर्व सरकारी, प्रशासकीय, आर्थिक आणि निवडणूक प्रक्रियेच्या तारखा हिंदू कॅलेंडरनुसार जाहीर केल्या जातात. नेपाळमध्ये 1901 पासूनच विक्रम संवतचा अधिकृत वापर सुरू झाला, आणि राणा घराण्याने त्याला देशाचे अधिकृत कॅलेंडर म्हणून मान्यता दिली. आजही नेपाळचे शासकीय अर्थसंकल्प, राष्ट्रीय सुट्ट्या, शैक्षणिक वर्ष, आणि सार्वजनिक निवडणुकांची वेळ हिंदू कॅलेंडरच्या आधारावर ठरवली जाते.

नेपाळमध्ये नवीन वर्षाची सुरुवात बैशाख महिन्यापासून

नेपाळमध्ये विक्रम संवत हे अधिकृत दिनदर्शिका प्रणाली म्हणून प्रचलित असल्यामुळे त्यांचे नवीन वर्ष देखील हिंदू परंपरेनुसार साजरे केले जाते. नेपाळमध्ये नववर्षाची सुरुवात बैशाख महिन्याच्या पहिल्या दिवशी होते, जो इंग्रजी कॅलेंडरनुसार 13 ते 15 एप्रिल दरम्यान असतो. याच्या तुलनेत, भारतात हिंदू नववर्षाची सुरुवात चैत्र शुक्ल प्रतिपदेला होते, जी होळीच्या पंधरा दिवसांनंतर येते. नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी नववर्ष सुरू होते, आणि देवी दुर्गेच्या विविध रूपांची पूजा केली जाते.

नेपाळमध्ये सर्व शासकीय कामकाज हिंदू कॅलेंडरनुसार

नेपाळमध्ये सार्वजनिक सुट्ट्या, सरकारी योजना, अर्थसंकल्प आणि अगदी निवडणुकीच्या तारखाही हिंदू कॅलेंडरनुसारच निश्चित केल्या जातात. यामुळे, नेपाळ हा संपूर्ण जगात असा एकमेव देश ठरतो, जिथे शासकीय कामांसाठीही हिंदू दिनदर्शिकेचा वापर होतो. भारताच्या तुलनेत, नेपाळमध्ये शाळांचे शैक्षणिक वर्ष, धार्मिक उत्सव, आणि प्रशासकीय व्यवस्था देखील हिंदू कॅलेंडरनुसार चालते, जे त्यांच्या सांस्कृतिक वारशाच्या जतनाचे अनोखे उदाहरण आहे.

भारत आणि नेपाळमधील हिंदू कॅलेंडरचा वापर, एक महत्त्वाचा फरक

जरी भारत आणि नेपाळ या दोन्ही देशांमध्ये हिंदू कॅलेंडरला धार्मिकदृष्ट्या अनन्यसाधारण महत्त्व आहे, तरी प्रशासनिक पातळीवर मोठा फरक आहे. भारत आजही सर्व शासकीय आणि प्रशासकीय कामांसाठी इंग्रजी कॅलेंडरचा वापर करतो, तर नेपाळने हिंदू कॅलेंडरला आपले अधिकृत राष्ट्रीय कॅलेंडर म्हणून घोषित केले आहे. त्यामुळे, नेपाळ हा जगातील एकमेव असा देश आहे, जिथे प्रत्येक सरकारी निर्णय, प्रशासकीय कामकाज आणि शासकीय कार्यक्रम हिंदू कॅलेंडरनुसार होतात.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : इराण-अमेरिका संघर्ष तीव्र; ट्रम्प यांच्या धमकीनंतर इराणची क्षेपणास्त्रे सज्ज

नेपाळने हिंदू परंपरांचे जतन केले आहे

नेपाळने हिंदू परंपरांचे जतन करत त्याला अधिकृत मान्यता दिल्याने, त्यांचे सांस्कृतिक आणि धार्मिक मूल्य कायम टिकून राहिले आहे. भारतात मात्र, इंग्रजी कॅलेंडरचा प्रभाव अधिक असून, हिंदू कॅलेंडर केवळ धार्मिक कार्यांपुरता मर्यादित राहिला आहे. आजही, भारतात विवाह, यज्ञ, पूजाविधी, सण, आणि धार्मिक कार्यक्रम हिंदू कॅलेंडरनुसारच पार पडतात, मात्र सरकारी आणि प्रशासकीय कामांसाठी इंग्रजी कॅलेंडरचा आधार घेतला जातो. याउलट, नेपाळने हिंदू परंपरेला केवळ धार्मिक नाही, तर प्रशासकीय महत्त्वही दिले आहे, आणि त्यामुळे तो जगात वेगळ्या उंचीवर आहे. नेपाळ, हिंदू संस्कृतीचे एकमेव अधिकृत प्रशासकीय केंद्र!