किलर ड्रोन, फायटर जेट… तुर्किये बनणार Defense Industry चा नवा राजा; भारताचा तणाव वाढणार

तुर्कियेने जागतिक ड्रोन उद्योगातील 65 टक्के निर्यात काबीज केली आहे. तर, सौदी अरेबिया आणि पाकिस्तानने तुर्कियेचे पाचव्या पिढीतील लढाऊ विमान खरेदीसाठी उत्सुकता दाखवली आहे.

अंकारा : तुर्कीने गेल्या काही वर्षांत आपला संरक्षण उद्योग झपाट्याने विकसित केला आहे. तुर्कियेने जागतिक ड्रोन उद्योगातील 65 टक्के निर्यात काबीज केली आहे. तर, सौदी अरेबिया आणि पाकिस्तानने तुर्कियेचे पाचव्या पिढीतील लढाऊ विमान खरेदीसाठी उत्सुकता दाखवली आहे. तुर्कस्तान एकेकाळी परदेशी शस्त्रांवर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून होते, मात्र आज तुर्कस्तानला एक मोठा संरक्षण उद्योग म्हणून ओळख मिळू लागली आहे. तुर्कीच्या संरक्षण उद्योगाचे अध्यक्ष डॉ. हलुक गोर्गन यांनी अलीकडेच म्हटले आहे की, 2024 साली तुर्कीने आपल्या शस्त्र उद्योगात झपाट्याने प्रगती केली आहे आणि अनेक यश मिळवले आहे. तुर्कीने 2024 मध्ये US $ 7 अब्ज पेक्षा जास्त किमतीची शस्त्रे आणि संरक्षण उपकरणे विकली आहेत, जी देशासाठी एक मोठी उपलब्धी आहे. तुर्कीने 2023 पर्यंत 29 टक्क्यांहून अधिक शस्त्रास्त्रांची निर्यात केली आहे आणि पुढील 2 वर्षांत शस्त्रास्त्रांची निर्यात 10 अब्ज अमेरिकन डॉलर्सपर्यंत वाढवण्याचे उद्दिष्ट आहे.

SIPRI च्या अहवालानुसार, 2024 मध्ये रशिया आणि युक्रेनमध्ये सुरू असलेल्या युद्धाचा तुर्कीला खूप फायदा झाला आणि देशाच्या शस्त्रास्त्रांच्या निर्यातीत लक्षणीय वाढ झाली आहे. याशिवाय गेल्या वर्षी बांगलादेशने तुर्कस्तानसोबत मोठा संरक्षण करारही केला आहे, जो या वर्षी जानेवारीत झाला होता. तुर्कस्तान दक्षिण आशियात आपला संरक्षण उद्योग वाढवत आहे, म्हणजेच भारताच्या शेजारी राष्ट्रांना तो आक्रमकपणे शस्त्रास्त्रांचा पुरवठा करत आहे, हे भारतासाठी चांगले लक्षण नाही.

तुर्की संरक्षण उद्योगाची रणनीती काय आहे?

तुर्कस्तानला आपल्या संरक्षण उद्योगाचा विस्तार करण्यासाठी NATO मित्रत्वाचा मोठा फायदा झाला आहे. नाटोचा सदस्य असल्याने तुर्कीला नेहमीच पाश्चात्य देशांकडून संरक्षण तंत्रज्ञान मिळत आले आहे. जरी, सुरुवातीला तुर्की बहुतेक शस्त्रास्त्रे खरेदी करत असे, परंतु 1974 च्या सायप्रस संकटानंतर, त्याचे पाश्चात्य देशांशी संबंध बिघडू लागले आणि त्यानंतर अमेरिकेनेही तुर्कीवर शस्त्रास्त्रबंदी लादली. शीतयुद्ध आणि सोव्हिएत युनियनच्या पतनानंतर तुर्कीने आपला संरक्षण उद्योग वाढवण्याचा निर्णय घेतला.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ‘भारताच्या कोणत्याही उद्धटपणाला आम्ही…’ पाकिस्तानी लष्करप्रमुखांनी केले आणखी एक धक्कदायक विधान

त्याच वेळी, 2002 मध्ये सत्तेवर आल्यानंतर, रेसेप तय्यप एर्दोगन यांनी आक्रमक परराष्ट्र धोरण स्वीकारले आणि हळूहळू तुर्कीला ‘मध्यम शक्तीचा देश’ बनवले. याशिवाय तुर्कीने इस्लामिक देशांना शस्त्रास्त्रांचा पुरवठा सुरू केला. शिवाय, तुर्कस्तानला त्याच्या भौगोलिक स्थानाचा खूप फायदा झाला आणि त्याच्या प्रभावशाली ऑट्टोमन इस्लामिक भूतकाळाचा फायदा घेतला.

सध्या, तुर्कीकडे जगातील 8 व्या क्रमांकाचे सैन्य आहे आणि NATO मध्ये दुसरे सर्वात मोठे सैन्य तयार केले आहे. शिवाय, तुर्किये आता जागतिक संरक्षण बाजारपेठेतील 11 वा सर्वात मोठा निर्यातदार आहे. तुर्कियाचे अध्यक्ष संरक्षण उद्योगाला त्यांच्या अर्थव्यवस्थेसाठी एक प्रमुख घटक मानतात. त्यांच्या सरकारने तुर्कीच्या संरक्षण कंपन्यांना मोठा पाठिंबा दिला आहे आणि आकडेवारी दर्शवते की तुर्की शस्त्रास्त्र कंपन्या दरवर्षी US$10-15 अब्ज किमतीचे नवीन करार आणि प्रकल्प आमंत्रित करतात, ज्यामुळे US$26 अब्जचा महसूल मिळतो आणि तुर्कीच्या अर्थव्यवस्थेला मदत होते.

तुर्किये हा शस्त्र विकणारा देश कसा बनला?

सामरिक शस्त्रास्त्रांमध्ये स्वावलंबन आणि देशांतर्गत उत्पादन वाढवण्यासाठी तुर्कीने संशोधन आणि विकासामध्ये मोठी गुंतवणूक केली आहे. त्याचबरोबर खासगी कंपन्यांनाही सातत्याने प्रोत्साहन दिले जात आहे. याशिवाय, तुर्कीने आपली हवाई शक्ती खूप प्रगत केली आहे आणि आजपर्यंत, तुर्कीच्या ड्रोन उद्योगाने खूप मोठा पल्ला गाठला आहे. अक्सुंगुर, अकिंसी, अंका आणि तुर्कियेमध्ये बनवलेल्या टीबी-2 ड्रोनसाठी अनेक खरेदीदार देश आहेत. 2018 पासून, तुर्कीने जागतिक ड्रोन निर्यात आयातीपैकी 65 टक्के राखून ठेवले आहे.

2020 आणि 2023 मध्ये, नागोर्नो-काराबाख संघर्षात अझरबैजानने आर्मेनियाविरुद्ध विजय मिळवला, तेव्हा त्याने तुर्कीने बनवलेल्या Bayraktar TB-2 ड्रोनचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला. त्यामुळे तुर्कियेने बनवलेल्या ड्रोनने अनेक देशांमध्ये उत्सुकता निर्माण केली. शिवाय, तुर्की एरोस्पेस इंडस्ट्रीजने 5 व्या पिढीतील लढाऊ विमान TF KAAN चे उत्पादन दुप्पट करण्याची आपली योजना उघड केली आहे. पाचव्या पिढीचे स्टेल्थ फायटर जेट बनवून तुर्की आता अमेरिका, रशिया आणि चीनच्या गटात सामील झाले आहे.

अरब देशांमध्ये तुर्कीचा प्रवेश

याशिवाय, T129 ATAK हेलिकॉप्टर, अल्ताई मेन बॅटल टँक आणि Otokar ARMA चिलखती वाहने देखील तुर्कीच्या संरक्षण उद्योगाला पुढे नेत आहेत. आधुनिक युद्धे लढण्यासाठी ही शस्त्रे खास तयार करण्यात आली आहेत. तुर्की संरक्षण कंपन्यांनी नुकतेच संयुक्त उत्पादनासाठी कझाकस्तान, अझरबैजान, UAE, मलेशिया आणि इंडोनेशिया यांसारख्या अनेक देशांशी करार केले आहेत. यामुळे जागतिक शस्त्रास्त्र बाजारपेठेत तुर्कियेचे धोरणात्मक स्थान मजबूत होईल.

सौदी अरेबियानेही तुर्कियेमध्ये बनवलेले पाचव्या पिढीतील लढाऊ विमान खरेदी करण्यात स्वारस्य दाखवले आहे. त्याचबरोबर संयुक्त अरब अमिरातीनेही तुर्कीसोबत संरक्षण करार केले आहेत. अरब इस्लामिक देशांव्यतिरिक्त, तुर्कीने आफ्रिकन बाजारपेठेत खोलवर प्रवेश केला आहे आणि हॉर्न ऑफ आफ्रिका आणि साहेल प्रदेशातील देशांनी तुर्की शस्त्रे आणि युद्ध सामग्री खरेदी करण्यास सुरुवात केली आहे.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Pakistan On Kashmir: काश्मीर एकता दिनानिमित्त पाकिस्तानने भारताविरुद्ध ओकले विष; जाणून घ्या काय म्हटले?

तुर्कीची शस्त्रे भारतासाठी चिंताजनक?

बांगलादेश, पाकिस्तान आणि मालदीव या भारताच्या शेजारी देशांनी तुर्कियेकडून शस्त्रे खरेदी करण्यास सुरुवात केली आहे. त्याचवेळी जम्मू-काश्मीरवर वारंवार बोलल्यामुळे तुर्कीचे भारतासोबतचे संबंध आधीच रुळावर आले आहेत. आणि शेजारी देशांना होणारा शस्त्रास्त्रांचा पुरवठा भारतामध्ये चिंतेचे वातावरण आहे. तुर्की आणि बांगलादेश यांच्यातील अलीकडील करारांमुळे नवी दिल्लीच्या सुरक्षेची चिंता वाढली आहे. याशिवाय, 2024 मध्ये, मालदीवने तुर्कीशी संरक्षण करार केला होता आणि त्याने आपल्या विशेष आर्थिक क्षेत्रात तुर्की ड्रोन तैनात केले होते. त्यामुळे भारताच्या शेजारी तुर्कियेमध्ये शस्त्रास्त्रे असणे भारताच्या सुरक्षेसाठी गंभीर चिंता निर्माण करते.