India-Pak War : जर भारत-पाकिस्तान युद्ध झाले तर Saudi देखील सहभागी होणार का? तज्ञांनी सांगितले करारांमागील सत्य

Saudi-Pakistan : सौदी अरेबिया आणि पाकिस्तानमधील कराराची जगभरात चर्चा होत आहे. या करारानुसार, हल्ला झाल्यास सौदी अरेबिया आणि पाकिस्तान एकमेकांचे रक्षण करतील. यामुळे भारतात चिंता निर्माण झाली आहे.

• पाकिस्तान आणि सौदी अरेबियामध्ये झालेल्या नव्या संरक्षण करारामुळे भारतात चिंता वाढली आहे.
• या करारानुसार, हल्ला झाल्यास दोन्ही देश एकमेकांचे रक्षण करतील; पाकिस्तानकडून अण्वस्त्र मदतीचाही दावा केला गेला आहे.
• तज्ज्ञांच्या मते, सौदी अरेबिया भारताशी थेट संघर्ष टाळेल, पण गुप्त पाठिंब्याने भारतासाठी आव्हान वाढू शकते.

Saudi-Pakistan defence pact : जागतिक पातळीवर नजरा वेधून घेणारा एक करार नुकताच सौदी अरेबिया आणि पाकिस्तान यांच्यात झाला आहे. या करारामुळे दक्षिण आशियाई राजकारणात नवा तणाव निर्माण झाला असून भारताच्या सुरक्षेवरही त्याचे थेट परिणाम होऊ शकतात. या संरक्षण करारानुसार, जर कोणत्याही एका देशावर हल्ला झाला, तर दुसरा देश आपले सैन्य, साधनसामग्री आणि संसाधने वापरून त्याचे रक्षण करेल. म्हणजेच, दोन्ही देश एकमेकांवरील हल्ला हा स्वतःवरील हल्ला मानतील. यामुळे भारतासमोर नवे प्रश्न निर्माण झाले आहेत जर उद्या भारत-पाकिस्तानमध्ये युद्ध पेटले, तर सौदी अरेबिया पाकिस्तानच्या पाठीशी उभा राहील का?

पाकिस्तानचा अण्वस्त्राचा इशारा

पाकिस्तानचे संरक्षण मंत्री ख्वाजा आसिफ यांनी या करारानंतर दिलेल्या वक्तव्याने आंतरराष्ट्रीय स्तरावर खळबळ माजवली आहे. ते म्हणाले की, “सौदी अरेबियाच्या सुरक्षेसाठी पाकिस्तान अण्वस्त्रे देखील उपलब्ध करून देऊ शकतो.”
हा दावा केवळ भारतासाठीच नव्हे, तर संपूर्ण जगासाठी धोक्याची घंटा मानला जात आहे. पाकिस्तानकडे आधीच मोठे लष्कर आणि अण्वस्त्रसाठा आहे. दुसरीकडे सौदी अरेबियाकडे भरपूर पैसा, आधुनिक तंत्रज्ञान आणि धोकादायक शस्त्रास्त्रांची उपलब्धता आहे. अशा परिस्थितीत या दोन देशांची युती भारतासाठी गंभीर आव्हान ठरू शकते.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Hezbollah Saudi : आखाती देश युती; ‘शत्रुत्व विसरून एकत्र या…’ हिजबुल्लाहने का केले सौदी अरेबियाला मैत्रीचे आवाहन?

तज्ज्ञांचा इशारा : करारामागे अमेरिकेची भूमिका

परराष्ट्र धोरण आणि सुरक्षा तज्ज्ञ कमर आघा यांनी या कराराच्या मागील पार्श्वभूमीवर भाष्य केले आहे. त्यांच्यामते, अमेरिकेच्या इशाऱ्याशिवाय इतका मोठा करार शक्यच नव्हता.

आघा म्हणतात :

• सौदी अरेबियाची सुरक्षा मोठ्या प्रमाणात अमेरिकेवर अवलंबून आहे.
• अमेरिका अरबस्तानातून आपले सैन्य मागे घेण्याचा प्रयत्न करत आहे.
• अशा वेळी पाकिस्तानला सौदी अरेबियाच्या संरक्षणाची जबाबदारी देऊन अमेरिकेने स्वतःवरील ओझे हलके केले आहे.

म्हणजेच, या करारामागे सौदी–पाक युतीइतकीच अमेरिकेचीही कूटनीती दडलेली आहे.

सौदी – भारत संबंधांवर सावली?

जरी हा करार पाकिस्तानसाठी मोठा विजय मानला जात असला तरी सौदी अरेबियासाठी भारताशी असलेले संबंध तितकेच महत्त्वाचे आहेत.

• लाखो भारतीय नागरिक सौदी अरेबियामध्ये काम करतात आणि तेथील अर्थव्यवस्थेत मोठा वाटा उचलतात.
• भारत आणि सौदी अरेबिया यांच्यात ऊर्जा, व्यापार, गुंतवणूक आणि लष्करी सहकार्य अशा अनेक क्षेत्रांत संबंध आहेत.

सौदी अरेबियाने दिल्लीला आश्वासन दिले आहे की या करारामुळे भारताने काळजी करू नये. मात्र, गुप्त स्वरूपातील पाठिंबा पाकिस्तानला मिळाल्यास भारतासाठी परिस्थिती अवघड होऊ शकते.

सौदी अरेबियाची दुहेरी कसरत

सौदी अरेबिया एका बाजूला पाकिस्तानसारख्या इस्लामी देशाला पाठीशी घालतोय, तर दुसऱ्या बाजूला भारताशी आर्थिक, सांस्कृतिक आणि राजनैतिक संबंध टिकवून ठेवण्याचा प्रयत्न करतोय.

• एका बाजूला इराण आणि इस्रायलसारखे प्रबळ शत्रू सौदी अरेबियाला घेरून आहेत.
• दुसऱ्या बाजूला अमेरिकेवर जास्त अवलंबून राहणे त्यांना अवघड झाले आहे.

अशा गुंतागुंतीच्या परिस्थितीत, सौदी अरेबिया भारताविरुद्ध थेट युद्ध छेडण्याची शक्यता कमी असली तरी, पाकिस्तानला पैसा, गुप्त माहिती, शस्त्रास्त्रांचा पुरवठा यांसारखा अप्रत्यक्ष पाठिंबा देण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.

जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : अमेरिकेची उपस्थिती सहन केली जाणार नाही; चीन आणि तालिबानने ‘Bagram Airbase’बाबत Trump यांना दिला अल्टिमेटम

भारतासाठी काय संदेश?

भारताकडे आज जगातील सर्वात मोठ्या लष्करांपैकी एक लष्कर आहे. तसेच भारताची अर्थव्यवस्था आणि राजनैतिक ताकद सतत वाढत आहे. त्यामुळे सौदी अरेबिया थेट भारताशी भिडण्याचा धोका कमी आहे. पण या करारामुळे पाकिस्तानला नव्या आत्मविश्वासाची आणि साहसाची पंखे मिळू शकतात.

भारताने आता :

1. सौदी अरेबियाशी आपले आर्थिक, सांस्कृतिक आणि लष्करी संबंध अधिक मजबूत करणे गरजेचे आहे.
2. पाकिस्तानच्या हालचालींवर सतत नजर ठेवणे आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर त्याला वेगळे पाडणे महत्त्वाचे आहे.
3. या कराराचा वापर करून पाकिस्तान भारताविरुद्ध अतिरेक्यांना पाठिंबा देणार नाही, यासाठी दक्ष राहणे आवश्यक आहे.

सौदी अरेबिया–पाकिस्तान करार हा केवळ दोन देशांमधील संरक्षण करार नाही, तर तो दक्षिण आशिया, अरब जगत आणि अमेरिका या तिन्हींच्या राजकारणावर परिणाम घडवू शकणारा पाऊल आहे. भारतासाठी हे निश्चितच चिंतेचे कारण आहे, पण त्याच वेळी सौदी अरेबियाशी असलेले दृढ संबंध भारतासाठी एक संरक्षक कवच ठरू शकतात.