शरीरात कशी होते Cancer ची सुरुवात? कोणकोणते आहेत टप्पे? वेळीच जाणून घ्या आणि स्वतःचे रक्षण करा

कॅन्सरची लक्षणे सुरुवातीला सौम्य असतात, पण वेळेवर तपासणी केली तर उपचार यशस्वी होतात. सुरुवातीच्या टप्प्यात निदान झाले तर रुग्णाचे आयुष्य वाचवणे अधिक शक्य होते.

कॅन्सर हे असे एक नाव आहे जे ऐकले की मनात भीती निर्माण होते. कारण स्पष्ट आहे ही एक अशी व्याधी आहे जी शरीराच्या कोणत्याही भागात हळूहळू वाढू शकते आणि योग्य वेळी निदान व उपचार न झाल्यास जीवघेणी ठरू शकते.

कॅन्सरची सर्वात मोठी अडचण म्हणजे सुरुवातीला याचे लक्षणे अतिशय सौम्य असतात. लोक ती लक्षणे दुर्लक्षित करतात. पण जर सुरुवातीच्या अवस्थेतच कॅन्सर लक्षात आला तर रुग्णाचे आयुष्य वाचवणे शक्य असते. म्हणूनच डॉक्टर कॅन्सरला वेगवेगळ्या टप्प्यांत (Stages of Cancer) विभागतात, ज्यामुळे रुग्ण आणि त्याच्या कुटुंबीयांना आजाराची स्थिती आणि योग्य उपचार समजावून घेणे सोपे जाते.

Baba Ramdev: वात-पित्त आणि कफदोषावर बाबा रामदेवांचा रामबाण उपाय, वापरणे सहजसोपे

कॅन्सरचा पहिला टप्पा (Stage 1)

• या टप्प्यात कॅन्सरची सुरुवात होते. उदाहरणार्थ, स्तन कॅन्सरमध्ये स्तनात एक छोटी गाठ तयार होऊ शकते.
• या वेळी गाठीचा आकार साधारणपणे २ सें.मी. पेक्षा लहान असतो.
• कॅन्सर फक्त त्याच जागी मर्यादित राहतो, तो शेजारच्या ऊतींमध्ये पसरत नाही.
• रुग्णाला मोठी वेदना किंवा असामान्य लक्षणे जाणवत नाहीत.
• नियमित तपासणी किंवा स्क्रीनिंगमुळे या टप्प्यात कॅन्सर सहज ओळखता येतो.
• या स्तरावर उपचाराची यशस्वी होण्याची शक्यता खूप जास्त असते.

कॅन्सरचा दुसरा टप्पा (Stage 2)

• या टप्प्यात गाठीचा आकार २ सें.मी. पेक्षा मोठा होतो.
• कॅन्सर थोडा सक्रिय होतो, तरीसुद्धा तो मुख्यतः त्याच भागापुरता मर्यादित असतो.
• रुग्णाला गाठ किंवा सूज जाणवू शकते.
• काहीवेळा वेदना, थकवा किंवा शरीरातील विचित्र बदल दिसू शकतात.
• या अवस्थेत उपचार शक्य असतात, मात्र आव्हान Stage 1 पेक्षा जास्त असते.
• सर्जरी, रेडिएशन किंवा औषधोपचारांचा उपयोग केला जातो.

कॅन्सरचा तिसरा टप्पा (Stage 3)

• या अवस्थेत कॅन्सर मूळ जागेहून बाहेर पडून लसिका ग्रंथींमध्ये (lymph nodes) पोहोचतो.
• आता तो फक्त एका गाठीपुरता मर्यादित राहत नाही, तर शरीराच्या इतर भागांवरही परिणाम करू लागतो.
• गाठीचा आकार मोठा होतो आणि असामान्य बदल स्पष्ट दिसतात.
• हा टप्पा गंभीर मानला जातो आणि उपचार प्रक्रिया लांब व कठीण असते.
• उपचार लांबविल्यास कॅन्सर लवकरच चौथ्या टप्प्यात पोहोचतो.

कॅन्सरचा चौथा टप्पा (Stage 4)

• हा टप्पा सर्वात गंभीर व धोकादायक असतो.
• कॅन्सर मूळ ठिकाणाहून बाहेर पडून शरीरातील महत्त्वाच्या अवयवांपर्यंत (उदा. फुफ्फुसे, यकृत, हाडे, मेंदू) पसरतो.
• या अवस्थेत आजारावर नियंत्रण ठेवणे कठीण होते.
• उपचाराचा उद्देश प्रामुख्याने रुग्णाची वेदना कमी करणे आणि आयुष्य शक्य तितके वाढवणे हा असतो.
• याला प्रगत टप्पा (Advanced Cancer) असेही म्हणतात.

Grey Hair: वयाच्या आधीच होताय म्हातारे? सफेद केसांमुळे हैराण! ‘हे’ घरगुती उपाय ठरतील रामबाण, त्वरीत करा सुरू

वेळेवर निदान का गरजेचे?

कॅन्सरची खरी जाणीव हीच आहे की, जर सुरुवातीला तो ओळखला गेला तर रुग्णाचे आयुष्य वाचवण्याची शक्यता अत्यंत जास्त असते. पण उशीर झाल्यास उपचार कठीण आणि खर्चिक होतात.

या गोष्टी ध्यानात ठेवा

• नियमित आरोग्य तपासणी आवश्यक आहे.
• शरीरात गाठ, सूज, दीर्घकाळ चालणारी खोकला, थकवा यासारखी लक्षणे दुर्लक्षित करू नयेत.
• कुटुंबात आधी कुणाला कॅन्सर झाला असेल तर विशेष काळजी घ्यावी.
• कॅन्सरवर मात करण्यासाठी वेळेवर ओळख आणि उपचार हेच सर्वात मोठे शस्त्र आहे.