हीच ती वेळ आणि हाच तो क्षण ! सावली सोडणार साथ, ठाणेकरांना उद्या शून्य सावली दिवस अनुभवण्याची संधी

सूर्याचं उत्तरायण व दक्षिणायन असा भासमान मार्ग पृथ्वीच्या 23.50° दक्षिण आणि उत्तरेकडे असतो. याचाच अर्थ कर्कवृत्त आणि मकरवृत्त यादरम्यान असणाऱ्या सर्व भूभागावर सूर्य वर्षातून दोनदा दुपारी डोक्यावर येतो. त्यामुळे वर्षातून दोनदा शून्य सावली दिवस येतात.

आपली सावली कधीही आपली साथ सोडीत नाही, असं नेहमी म्हटलं जातं. मात्र असं म्हटलं जात असलं तरी ते शंभर टक्के सत्य नाही. कारण वर्षात असे दोन दिवस असतात ज्या दिवशी भर दुपारी काही क्षण आपली सावलीही आपली साथ सोडून देते. या दिवसांना ‘शून्य सावली दिवस’ (Zero Shadow Day)असं म्हणतात. खगोल अभ्यासक दा. कृ. सोमण(D. K. Soman) यांनी यासंदर्भातील माहिती दिली. (Zero Shadow Day In Thane)

 ठाणेकरांना कधी घेता येणार शून्य सावलीचा अनुभव?
येत्या बुधवारी म्हणजेच 17 मे रोजी मध्यान्ही ठाणेकरांना शून्य सावलीचा अनुभव घेता येणार आहे. बुधवारी दुपारी 12 वाजता घंटाळी मैदान नौपाडा ठाणे येथे मराठी विज्ञान परिषदेतर्फे शून्य सावलीचं प्रात्यक्षिक दाखवून संपूर्ण माहिती दिली जाणार आहे. मराठी विज्ञान परिषदेचे अध्यक्ष खगोल अभ्यासक दा. कृ. सोमण व कार्यवाह प्रा. ना. द. मांडगे मार्गदर्शन करणार आहेत. तरी सर्वांनी उपस्थित रहावे असे आवाहन मराठी विज्ञान परिषदेतर्फे करण्यात आलं आहे.

दा. कृ. सोमण यांचा खुलासा
मकर वृत्त आणि कर्कवृत्त प्रदेशात दोन वेळा शून्य सावलीचा अनुभव घेता येतो. स्थळांचे अक्षांश आणि सूर्याची क्रांती समान झाली तर मध्यान्हकाली सूर्य बरोबर डोक्यावर येतो आणि आपली सावली त्यावेळी दिसेनाशी होते. ठाण्यात बुधवारी 17 मे रोजी अक्षांशाएवढीच सूर्याची क्रांती असणार आहे. त्यामुळे मध्यान्ही 12.35 मिनिटांनी सूर्य डोक्यावर येणार आहे. त्यामुळे सावली दिसणार नसल्याचं दा. कृ. सोमण यांनी सांगितलं आहे.

शून्य सावली म्हणजे काय?
सूर्याचं उत्तरायण व दक्षिणायन असा भासमान मार्ग पृथ्वीच्या 23.50° दक्षिण आणि उत्तरेकडे असतो. याचाच अर्थ कर्कवृत्त आणि मकरवृत्त यादरम्यान असणाऱ्या सर्व भूभागावर सूर्य वर्षातून दोनदा दुपारी डोक्यावर येतो. त्यामुळे वर्षातून दोनदा शून्य सावली दिवस येतात. उत्तरायण होताना एकदा आणि दक्षिणायन होताना एकदा शून्य सावली दिवस येतो. तसेच सूर्य दररोज 0.50 ° सरकतो म्हणजे तो एकाच अक्षवृत्तावर 2 दिवस राहतो. त्यामुळे एकाच ठिकाणावरून दोन दिवस शून्य सावली अनुभवता येते. भारताचा विचार केल्यास अंदमान-निकोबार बेटावर इंदीरा पॉइंट येथे 6.78° अक्षवृत्तावर 6 एप्रिल तसेच 5 सप्टेंबर रोजी दुपारी सूर्य अगदी डोक्यावर असतो आणि शून्य सावली दिवस घडतो. पुढे 10 एप्रिल आणि 1 सप्टेंबर रोजी कन्याकुमारी येथे शून्य सावली दिवस येतो आणि तो दक्षिण भारतात तेलंगणा येथे 2 मे पर्यंत विविध अक्षवृत्तावर असलेल्या शहरात अनुभवता येतो.