फोटो सौजन्य- pinterest
भारत हा काळाचे पालन करण्याचा दीर्घ इतिहास असलेला देश आहे. आपल्याकडे वेगवेगळ्या प्रदेशांमध्ये अनेक वेगवेगळे शके किंवा “संवत” प्रचलित आहेत. यावरुन फक्त तारीख समजत नाही तर सण, शेती, धार्मिक सण आणि सामाजिक कार्यक्रम ठरवणयास देखील मदत होते. प्रत्येक दिनदर्शिकेची स्वतःची अशी ओळख आणि वैशिष्ट्य असते. आता काही दिवसांतच इंग्रजी नवीन वर्ष 2026 ची सुरुवात होणार आहे. जाणून घ्या भारताचे राष्ट्रीय दिनदर्शिका शक किंवा विक्रम संवत – काय आहे आणि या देशात कोणते दिनदर्शिका प्रचलित आहेत
विक्रम संवत हे भारतातील सर्वात जुन्या दिनदर्शिकेपैकी एक आहे आणि राजा विक्रमादित्य यांच्या नावावरून त्याचे नाव देण्यात आले आहे ते चंद्र आणि सौर दोन्ही गणना वापरून एक चांद्र सौर कॅलेंडर मानले जाते. वर्षाची सुरुवात सहसा चैत्र शुक्ल प्रतिपदेपासून होते, जी सामान्यतः मार्च किंवा एप्रिलमध्ये येते. विक्रम संवत ग्रेगोरियन कॅलेंडरपेक्षा अंदाजे 57 वर्षे पुढे आहे, म्हणून त्याची वर्ष गणना वेगळी आहे.
विक्रम संवत दिनदर्शिका उत्तर भारतात धार्मिक सण, शुभ काळ आणि विधींसाठी खूप उपयुक्त मानले जाते. विक्रम संवत वर्ष 12 महिने आणि दोन टप्प्यात विभागले गेले आहे, शुक्ल आणि कृष्ण. धार्मिक जीवनात या संवताचा वापर खूप महत्त्वाचा आहे कारण त्याद्वारे सण, व्रत, विधी आणि लग्नासारख्या कार्यक्रमांच्या तारखा निश्चित केल्या जातात.
भारत सरकारने 22 मार्च 1957 पासून शक संवत हे राष्ट्रीय कॅलेंडर म्हणून अधिकृतपणे स्वीकारले. हे कॅलेंडर पूर्णपणे सौर-आधारित आहे आणि ते वैज्ञानिकदृष्ट्या अतिशय अचूक मानले जाते. त्याचे वर्ष चैत्र महिन्याच्या पहिल्या दिवशी सुरू होते आणि सामान्यतः इंग्रजी कॅलेंडरनुसार चालते. हा शक काळ सरकारी राजपत्रे, बातम्या, सरकारी सुट्ट्या आणि अधिकृत कागदपत्रांमध्ये वापरला जातो.
शक युगात सौर चक्रानुसार महिने आणि दिवस मोजले जातात. ही दिनदर्शिका ग्रेगोरियन कॅलेंडरपेक्षा अधिक सहजपणे समजण्यासारखे डिझाइन केले गेले होते, ज्यामुळे ते शहरी आणि प्रशासकीय कारणांसाठी अधिक उपयुक्त ठरले.
भारतामध्ये वेगवेगळ्या राज्यांची स्वतःची सांस्कृतिक ओळख दिनदर्शिकेमध्ये प्रतिबिंबित केलेली आहे.
तमिळनाडूमध्ये या दिनदर्शिकेला खूप महत्त्व आहे. तमिळ संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग, तो शेती, सण आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम ठरवतो. नवीन वर्ष 14 एप्रिल रोजी साजरे केले जाते.
हे बंगाल प्रदेशातील मुख्य कॅलेंडर आहे आणि बंगाली नववर्ष ‘पोईला बैशाख’ 14 किंवा 15 एप्रिल रोजी येते, ज्या दिवशी व्यापारी नवीन खातेवही सुरू करतात.
केरळचे स्थानिक कॅलेंडर, जे 17 ऑगस्टच्या सुमारास सुरू होते आणि त्याचा संबंध सागरी व्यापाराच्या इतिहासाशी जोडलेले आहे.
हे एक चंद्र-सौर कॅलेंडर आहे ज्यामध्ये महिन्याची सुरुवात अमावस्येने होते. गुजराती नवीन वर्ष दिवाळीच्या दुसऱ्या दिवशी साजरे केले जाते. म्हणूनच, त्याच्या पहिल्या महिन्याला कार्तिक किंवा कार्तिक महिना म्हणतात.
(टीपः धर्म, ज्योतिष, वास्तु, फेंगशुई इत्यादी विषयांवरील लेख/बातम्या केवळ वाचकांच्या माहितीसाठी आहेत. यासंबंधी कोणताही प्रयोग करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला आवश्यक आहे. आमचे उद्दिष्ट फक्त वाचकांना माहिती देणे आहे. Navarashtra या तथ्यांची पुष्टी करू शकत नाही.)
Ans: भारताची अधिकृत राष्ट्रीय दिनदर्शिका शके संवत आहे. भारत सरकारने 22 मार्च 1957 पासून शके संवत अधिकृतपणे स्वीकारले आहे.
Ans: शके संवत: शासकीय व राष्ट्रीय वापर विक्रम संवत: धार्मिक व सांस्कृतिक वापर दोन्हीमध्ये सुमारे 135 वर्षांचा फरक आहे.
Ans: दैनंदिन जीवनात आणि आंतरराष्ट्रीय व्यवहारांसाठी ग्रेगोरियन कॅलेंडर वापरले जाते, तर धार्मिक व शासकीय कामांसाठी भारतीय पंचांगांचा वापर होतो.
.png "Videos"){kind=small}
