फोटो सौजन्य - Social Media
हिवाळ्याच्या हंगामात फ्लूचा धोका वाढतो आणि थंड हवामानामुळे सर्दी, फ्लू, तसेच श्वसनसंबंधित आजारांचे प्रमाण अधिक दिसून येते. थंड हवा नाकातील रोगप्रतिकारक शक्तीला कमजोर करते, ज्यामुळे संसर्ग होण्याचा धोका वाढतो. अशा परिस्थितीत सर्दी-खोकल्याचा प्रसार करणाऱ्या विषाणूंची माहिती असणे गरजेचे आहे, कारण यामुळे आपण त्याचा प्रतिबंध आणि योग्य काळजी घेऊ शकतो. सर्दीचा सर्वसामान्य कारणीभूत विषाणू म्हणजे राइनोवायरस. अमेरिकन लंग असोसिएशननुसार, सर्दीच्या सुमारे 40% प्रकरणांचे कारण राइनोवायरस आहे, जो प्रामुख्याने कॉमन कोल्डसाठी जबाबदार आहे. हा विषाणू थंड हवामानात अधिक प्रभावी होतो आणि नाक, घसा यांसारख्या श्वसन संस्थांवर परिणाम करतो. राइनोवायरस संसर्ग मुख्यतः नाक वाहणे, घसा खवखवणे आणि सौम्य ताप या स्वरूपात दिसून येतो.
याशिवाय, कोरोना विषाणू देखील सर्दी आणि श्वसन संसर्गाचे कारण ठरतो. कोविड-19 महामारीमुळे कोरोना विषाणू प्रचंड चर्चेत आला असला, तरी त्याचे स्ट्रेन आधीपासूनच अस्तित्वात होते. डब्ल्यूएचओच्या अहवालानुसार, कोरोना विषाणूमुळे सौम्य प्रकरणांमध्ये सर्दी आणि जुकामाची लक्षणे दिसतात, तर काही गंभीर प्रकरणांमध्ये लंग्सवर परिणाम होतो. थंड हवामानात या विषाणूचा प्रादुर्भाव अधिक होतो. अॅडेनोवायरस हा आणखी एक महत्त्वाचा विषाणू आहे, ज्याचे 50 पेक्षा जास्त प्रकार आहेत. हा विषाणू सर्दी, खोकल्यासोबतच गंभीर आजारांना कारणीभूत ठरतो. काही प्रकरणांमध्ये अॅडेनोवायरसचा परिणाम पिंक आय किंवा डोळ्यांच्या संसर्गाच्या स्वरूपात दिसतो, तर काहीवेळी हा निमोनियासारख्या गंभीर आजाराला जन्म देतो.
आरएसव्ही (RSV) हा विषाणू प्रामुख्याने लहान मुलांमध्ये अधिक प्रभावी असतो, मात्र मोठ्या व्यक्तींमध्ये तो सौम्य स्वरूपात जाणवतो. या विषाणूमुळे सुरुवातीला साधी सर्दी किंवा खोकल्याची लक्षणे दिसतात, परंतु लक्षणे दीर्घकाळ टिकल्यास किंवा ती गंभीर स्वरूप धारण करत असल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घेणे अत्यावश्यक ठरते. आरएसव्ही संसर्गामुळे श्वसनाच्या समस्या गंभीर होऊ शकतात, विशेषतः अशा मुलांमध्ये ज्यांचे रोगप्रतिकारक यंत्रणा कमजोर असते. थंड हवामानातील सर्दी-खोकल्याचे वाढते प्रमाण केवळ आरोग्यासाठी धोकादायक नाही, तर यामुळे आर्थिक आणि सामाजिक अडचणी देखील निर्माण होतात. वारंवार आजारी पडल्यामुळे वैद्यकीय खर्च वाढतो, तसेच कामाच्या ठिकाणी गैरहजेरीमुळे आर्थिक नुकसान होते. शिवाय, अशा संसर्गजन्य आजारांचा कुटुंबावर मानसिक ताणही पडतो. यासाठी ताप, नाक वाहणे, घसा खवखवणे, थकवा यांसारख्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष न करता वेळेवर योग्य उपचार घेणे गरजेचे आहे.
श्वसन संस्थेची काळजी घेण्यासाठी उबदार कपडे वापरणे, पुरेशी झोप घेणे आणि संतुलित आहार घेणे फायदेशीर ठरते. रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी फळे, भाज्या, तूप, सुंठ यांसारख्या पोषक पदार्थांचे सेवन करणे आवश्यक आहे. हिवाळ्यात सर्दी-खोकल्यासारख्या आजारांपासून दूर राहण्यासाठी स्वच्छतेची विशेष काळजी घेणे गरजेचे आहे. हात वारंवार धुणे, गर्दीच्या ठिकाणी जाणे टाळणे, आणि मास्कचा वापर करणे हे सोपे पण प्रभावी उपाय आहेत. याशिवाय, लक्षणे अधिक गंभीर वाटल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घेऊन योग्य औषधोपचार करून घेणे उत्तम ठरते. रोगांपासून संरक्षणासाठी वेळेवर प्रतिबंधात्मक लसीकरण करणेही महत्त्वाचे आहे.