वेळेच्या अगोदरच होतेय गर्भधारणा! भारतात हा प्रकार वाढीस का? जाणून घ्या

भारतामध्ये प्रीमॅच्योर बर्थचे प्रमाण १०–१५% पर्यंत असून दरवर्षी २५–३० लाख बाळे वेळेपूर्वी जन्माला येतात, जे जगात सर्वाधिक आहे.

भारतामध्ये वेळेपूर्वी होणारी प्रसूती म्हणजेच प्रीमॅच्योर बर्थ (३७ आठवड्यांपूर्वी बाळाचा जन्म) ही वाढती आरोग्य-समस्या बनली आहे. वैद्यकीय सुविधा आधुनिक झाल्या असल्या, तरीही प्रीटर्म बर्थची संख्या कमी न होता सतत वाढत आहे. जागतिक पातळीवर प्रीमॅच्योर जन्माचे प्रमाण ४ ते १५ टक्क्यांदरम्यान असते; मात्र भारतात हे प्रमाण साधारण १० ते १५ टक्क्यांपर्यंत पोहोचते. देशाची मोठी लोकसंख्या, सर्वत्र समान आरोग्यसेवा न मिळणे आणि जागरुकतेचा अभाव यामुळे भारतात दरवर्षी तब्बल २५ ते ३० लाख बाळे वेळेपूर्वी जन्माला येतात, हे प्रमाण जगात सर्वाधिक आहे. (why premature birth are rising in india)

Recipe : हिवाळ्यात घरी बनवा शेवग्याच्या शेंगाचं पौष्टिक सूप; थंडीत शरीराला मिळवून देईल अनेक फायदे

प्रीमॅच्योर बर्थ का वाढत आहेत?

तज्ज्ञांच्या मते, वेळेपूर्वी प्रसूतीसाठी एकच कारण जबाबदार नसते. अनेक घटक एकत्रितपणे धोका वाढवतात. आईचे वय, तिचे पोषण, आरोग्यस्थिती, ताणतणाव आणि दोन गर्भधारणांतील कमी अंतर हे त्यातील प्रमुख मुद्दे आहेत.

रायपूरच्या जननी केअर हॉस्पिटलच्या डॉ. दीपा सिंह सांगतात की, “प्रीमॅच्योरिटीचा धोका गर्भधारणेआधीच सुरू होऊ शकतो.” भारतात दोन मोठे ट्रेंड वाढताना दिसतात, अतिशय लहान वयात गर्भधारणा आणि ३५ वर्षांनंतरची गर्भधारणा. दोन्ही परिस्थितींमध्ये गुंतागुंत अधिक असते. तसेच दोन गर्भधारणांमधील कमी अंतर महिलांच्या शरीरावर अतिरिक्त ताण आणते आणि वेळेपूर्वी लेबर सुरू होण्याची शक्यता वाढते.

पोषणाची कमतरता: सर्वात मोठा धोका

आईचा योग्य पोषणाभाव हा प्रीमॅच्योर डिलीवरीमागील सर्वात महत्त्वाचा घटक मानला जातो. अॅनिमिया, कमी बीएमआय, व्हिटॅमिन्सची कमतरता आणि प्रेग्नन्सी दरम्यान नियमित तपासण्या न करणे यामुळे धोका अधिक तीव्र होतो. वेळेवर तपासण्या न केल्यास उच्च रक्तदाब, गर्भाशयाचे संसर्ग, थायरॉईड, साखर वाढणे किंवा अचानक वाढलेले वजन अशा समस्या लक्षात येत नाहीत. अनेकदा संसर्गामुळे वेळेपूर्वी प्रसूती सुरू होते, पण लाज किंवा माहितीच्या अभावामुळे महिला हे दुर्लक्षित करतात.

याशिवाय, डायबिटीज, स्थूलता, थायरॉईड आणि उच्च रक्तदाब यांसारख्या समस्या आता तरुण महिलांमध्येही वाढत आहेत आणि त्या प्रीटर्म बर्थचा धोका अधिक वाढवतात.

Horror Story: कोल्हापुरात घडलेली ती भयंकर कथा! आजही तो दरवाजा ताबीजने बंद केला आहे

प्रीमॅच्योर जन्म कसा टाळता येऊ शकतो?

प्रत्येक वेळेपूर्वी प्रसूती टाळणे शक्य नाही, मात्र योग्य काळजी घेतल्यास त्याचे प्रमाण मोठ्या प्रमाणात कमी करता येते. याची सुरुवात मुलींच्या किशोरावस्थेतूनच होते. योग्य पोषण, लसीकरण आणि प्रजनन आरोग्याबाबतची माहिती ही अतिशय आवश्यक आहे. गर्भधारणेपूर्वीचे हेल्थ चेक-अप फायदेशीर ठरतात. अॅनिमिया कमी करणे, थायरॉईड नियंत्रणात ठेवणे आणि कोणत्याही संसर्गाचे वेळेत उपचार करणे महत्त्वाचे आहे.

गर्भावस्थेदरम्यान नियमित तपासण्या अत्यावश्यक आहेत. बीपी, साखर, बाळाची वाढ, प्लेसेंटा स्थिती यावर सतत लक्ष ठेवणे गरजेचे आहे. आहारात लोह, फॉलिक अॅसिड, कॅल्शियम, प्रोटीन आणि ओमेगा-३ यांचा समावेश असावा. हलका व्यायाम, प्रीनेटल योग, पुरेशी झोप आणि नियमित पाण्याचे सेवन शरीर तंदुरुस्त ठेवते आणि ताण कमी करण्यात मदत करते. प्रीमॅच्योर बर्थ रोखण्याची गुरुकिल्ली म्हणजे जागरूकता, उत्तम पोषण, वेळेवर तपासणी आणि सातत्यपूर्ण आरोग्यसेवा. भारतासारख्या मोठ्या देशात हा मुद्दा केवळ आरोग्यव्यवस्थेचा नसून कुटुंब आणि समाजाच्या सक्रिय सहभागाशीही निगडित आहे.