Bihar Election 2025: EVM इंटरनेटशी जोडलेला नसतानाही मतदानाचा डेटा निवडणूक आयोगापर्यंत लवकर कसा पोहोचतो
देशात गेल्या काही वर्षांपासून ईव्हीएम मशीनद्वारे मतदानाची प्रक्रिया पार पडत आहे. पण ईव्हीएम मशीन इंटरनेटशी जोडलेली नसताना, निवडणूक आयोगाला दर दोन तासांनी मतदानाची अद्ययावत टक्केवारी कशी कळते? असा प्रश्न उपस्थित केला जातो. “या विशिष्ट मतदारसंघात सकाळी ११ वाजेपर्यंत एवढ्या टक्के मतदान झाले” अशी माहिती आयोगाला इतक्या कमी वेळेत कशी मिळते आणि काही क्षणांतच ती व्होटर टर्नआउट अॅपवर कशी दिसते, याबद्दल उत्सुकता व्यक्त होत आहे.
या प्रक्रियेचा मागोवा घेण्यासाठी एका वृत्तवाहिनीने निवडणूक अधिकारी हिमांशू शुक्ला यांची भेट घेतली. त्यांनी सांगितले की प्रत्येक मतदान केंद्रावरून मतदानाच्या टक्केवारीचा डेटा ठराविक वेळेनंतर स्थानिक पातळीवर नियुक्त केलेल्या प्रेक्षक आणि सहाय्यक अधिकाऱ्यांमार्फत संकलित केला जातो. नंतर हा डेटा एसएमएस, मोबाईल अॅप किंवा सुरक्षित डिजिटल माध्यमांद्वारे जिल्हा निवडणूक कार्यालयाकडे पाठवला जातो. तेथून तो थेट राज्य निवडणूक नियंत्रण केंद्रात पोहोचतो आणि काही क्षणातच तो व्होटर टर्नआउट अॅपवर अपडेट होतो. या प्रणालीमुळे मतदान प्रक्रिया अधिक पारदर्शक आणि वेगवान बनली असून, नागरिकांना वेळोवेळी मतदानाच्या स्थितीबाबत अचूक माहिती मिळू शकते.
बिहार विधानसभा निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर मतदारसंघनिहाय मतदानाची टक्केवारी काही तासांतच निवडणूक आयोगापर्यंत कशी पोहोचते, याबाबत अनेकांच्या मनात उत्सुकता निर्माण झाली आहे. ईव्हीएममध्ये इंटरनेट कनेक्शन नसतानाही आयोगाला दर दोन तासांनी अद्ययावत आकडेवारी कशी मिळते, याविषयी माजी पीठासीन अधिकारी हिमांशू शुक्ला यांनी सविस्तर माहिती दिली.
शुक्ला यांनी सांगितले की, ईव्हीएम मशीन कोणताही डेटा इंटरनेटवर स्वयंचलितपणे पाठवत नाही. निवडणुकीपूर्वी सर्व निवडणूक कर्मचाऱ्यांना आयोगाच्या प्रशिक्षणादरम्यान एक विशेष मोबाइल अॅप वापरण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते. प्रशिक्षणादरम्यान त्यांना एक एपीके फाइल दिली जाते, ज्यावर क्लिक केल्यावर ते एमपीएस (MPS) अॅपवर पुनर्निर्देशित होतात. प्रत्येक अधिकाऱ्याला आपला नोंदणीकृत मोबाईल नंबर वापरून लॉगिन करावे लागते.
या अॅपद्वारे अधिकारी सकाळी ७ वाजता मतदान सुरू झाल्याची नोंद करतात आणि दर दोन तासांनी महिला व पुरुष मतदारांची संख्या अपडेट करतात. त्यामुळे प्रत्येक मतदान केंद्रावरून माहिती थेट निवडणूक आयोगाकडे पोहोचते. नंतर ही आकडेवारी व्होटर टर्नआउट अॅपवर प्रदर्शित केली जाते.
अॅप व्यतिरिक्त, पीठासीन अधिकारी दर दोन तासांनी फोनद्वारे सेक्टर मॅजिस्ट्रेटला मतदानाचा अहवाल देतात, अशी माहिती शुक्ला यांनी दिली. मतदान सुरू होण्यापासून ते संपेपर्यंत सर्व माहिती सेक्टर मॅजिस्ट्रेटमार्फत वरच्या पातळीवर पाठवली जाते.
मतदान संपल्यानंतर आयोगाकडून जाहीर होणारी अंतिम आकडेवारी कधीकधी वृत्तवाहिन्यांवर दाखवलेल्या आकडेवारीपेक्षा किंचित वेगळी का असते, याबद्दलही शुक्ला यांनी स्पष्टीकरण दिले. त्यांनी सांगितले की, मतदानाची वेळ संपण्यापूर्वी केंद्रावर पोहोचलेल्या प्रत्येक मतदाराला मतदान करण्याची परवानगी असते. त्यामुळे काही ठिकाणी मतदान प्रक्रिया १-२ तासांनी उशिरा पूर्ण होते. या उशिरामुळे काही केंद्रांचा डेटा उशिरा अपलोड होतो, आणि त्यानुसार निवडणूक आयोगाने प्रसिद्ध केलेली अंतिम टक्केवारी थोडी वेगळी दिसते.
अशा प्रकारे, अॅप आणि मानवी समन्वयाच्या संयोगातून निवडणूक आयोगाला मतदानाच्या दिवशीच अचूक आणि वेगवान आकडेवारी मिळवता येते.
